معمای عرضه‌های اولیه در شرایط نامساعد بورس

عرضه‌های اولیه همیشه مورد توجه بازار سرمایه و معامله‌گران است، به‌ویژه زمانی که بازدهی مناسبی را نصیب سرمایه‌گذاران کند یا اینکه یک روز پس از عرضه، صف‌های خرید عرضه شوند و سهام تازه‌ وارد شده به بورس روند نزولی نیز به خود بگیرد. جدای از این موضوع یکی از دلایل حضور شرکت‌ها در بازار سهام تامین مالی است تا از این طریق آبی به چرخه بنگاه‌ها ریخته شود و از این رهگذر با مدیریت مناسب سهام، هم سرمایه‌گذاران و هم بنگاه‌ها بازی برد- بردی را در کارنامه خود ثبت کنند. بر این اساس نیز باید زمان‌سنجی مناسبی درخصوص زمان عرضه اولیه سهام انجام شود، به‌ویژه اگر میزان سهام عرضه شده از تعداد قابل توجهی برخوردار باشد و برای جذب آن به نقدینگی زیادی در بازار سرمایه نیاز باشد. 

با این حال نگاهی به وضعیت معاملات بازار سرمایه از ابتدای امسال تاکنون نشان می‌دهد بازار سهام در این مدت طی 23 روز معاملاتی، 11 روز مثبت و 12 روز منفی را به خود دیده است و تعداد 22 میلیارد و 600 میلیون سهم و حق تقدم به ارزش 4 هزار و 700 میلیارد تومان در حدود یک میلیون و 800 هزار نوبت نیز دست به دست شده است و در این مدت به‌جز روزهای نخستین پس از انتشار بیانیه لوزان، بازار سرمایه و سهامدارانش حال و روز خوشی را ندیده‌اند و بورس دوباره به چرخه نزولی خود بازگشته است.

با این وجود یکی از نکات قابل توجه معاملات بازار سرمایه در سال جاری عرضه‌های اولیه‌ای است که هیجان رونمایی از آنها پس از گفت‌وگوی رییس سازمان بورس با رسانه ملی در بازار ایجاد شد. درست در زمانی که بازار سرمایه شاهد صف‌های خرید چند‌صد‌میلیونی و عطش خرید سهام در پی ورود نقدینگی بود، عدم مدیریت طرف عرضه و تقاضا شرایط بورس را معکوس کرد و در این مدت عرضه اولیه سیمان خوزستان به بن‌بست خورد و عرضه فولاد هرمزگان هم که بی‌منطق بازده بیش از 40 درصدی را در بازار منفی نصیب سهامداران کرد به معمای بورس 94 مبدل شد. با این حال در حالی که بازار سرمایه روزهای پی‌درپی منفی را به خود می‌بیند و نقدینگی سرمایه‌گذاران نیز بدون هیچ تردیدی پای آمدن به تالار شیشه‌ای ندارد، سومین عرضه اولیه امسال رونمایی شد و 7 درصد از سهام شرکت پتروشیمی مبین شامل 997 میلیون و 640 هزار سهم روی میز فروش قرار گرفت.

اما نکته قابل تامل در خصوص این عرضه اولیه اصرار مدیران این شرکت و سازمان بورس برای جذب نقدینگی در روزهای منفی و بی‌رمق بازار سرمایه است و در‌حالی‌که کارشناسان بورسی معتقدند شرایط برای عرضه اولیه این سهام در این اوضاع و احوال مناسب نیست و نحوه و زمان دو عرضه اولیه قبلی نیز جای بحث و نقد دارد، مدیران بورسی معتقدند در سال‌های گذشته این باور شکل گرفته که نباید در شرایط مثبت یا منفی بازار عرضه اولیه‌ای انجام شود که باوری غلط است و از این فرضیه دفاع می‌کنند که عرضه اولیه سهام شرکت‌های جدید باعث افزایش گزینه‌های انتخابی سهامداران و موجب شکل‌گیری فرصتی جدید برای فعالان می‌شود.

به‌‌هر‌حال از این فرضیه در حالی دفاع می‌شود که عرضه‌های بی‌برنامه در سال‌های گذشته یکی از بلاهای جان بازار سهام بوده است و غیربورسی‌ها هم می‌دانند که بازار منفی مجال رونمایی و عرضه سهام جدید و جذب نقدینگی ندارد. به‌علاوه اینکه بازار مثبت و منفی و نیز حواشی آن و همچنین عرضه‌‌های اولیه بازار نیاز به مدیریتی خبره و دوراندیش دارد که متاسفانه نحوه این عرضه‌ها در سال جدید و بازار منفی این روزهای بورس به معمایی برای سرمایه‌گذاران و سهامداران مبدل شده است.

* کارشناس بازار سهام