میزان فروش در گرو میزان بازدید از نمایشگاه مطبوعات نیست

اگر بخواهیم در مورد تاثیر نمایشگاه مطبوعات بر بازار و فروش مطبوعات صحبت کنیم و این موضوع را مورد ارزیابی قرار دهیم، باید در ابتدا به این موضوع اشاره کنیم که در حال حاضر مقایسه و تعبیری در مورد نمایشگاه مطبوعات می‌شود مانند اینکه گفته می‌شود دکه‌های عرضه مطبوعات در هر خیابانی وجود دارد بنابراین شاید اصلا نیازی به برگزاری نمایشگاه مطبوعات در شکل و شمایل فعلی وجود داشته باشد که البته این موضوع مقداری بی‌انصافی است.

البته من به نوبه خود با برگزاری نمایشگاه مطبوعات به این شکل موافق نیستم و به نظرم ایراداتی در این نمایشگاه وجود دارد که می‌تواند دچار تغییرات و اصلاحاتی شود. مدیران و برگزارکنندگان نمایشگاه مطبوعات همواره علاقه‌مند هستند که تعداد بازدیدکنندگان از این نمایشگاه افزایش بیابد اما به نظر می‌رسد ارزش‌هایی که به این نمایشگاه می‌دهند، قابل تجدید نظر است.

اما برگزاری نمایشگاه مطبوعات با این کمیت و کیفیت، مانند این است که در سال، هفته‌ای به محیط زیست اختصاص می‌یابد و در رسانه‌ها مسئولان و کارشناسان محیط زیست مسائل مربوط به محیط زیست را مطرح کنند و حساسیت‌های جامعه را نسبت به موضوعات مرتبط با محیط زیست افزایش می‌دهند. به عبارت دیگر رسانه‌ها برای بخش‌های اقتصادی کشور این بستر را فراهم می‌کنند که در تمام طول سال مسئولان و نهادهای مردم نهاد به مناسبت‌های مختلف درباره آن موضوع صحبت کنند و رسانه‌ها بستری هستند که این پیام‌ها را به مردم منتقل کنند. عین این مسئله در مورد مطبوعات هم وجود دارد و در واقع نمایشگاه مطبوعات فرصتی است تا رسانه‌ها از آزادی‌ها و حدود خود که به درستی در کشور تعریف نشده، صحبت کنند و از تبعیض‌هایی که به تعبیر رئیس‌جمهور یک روزنامه در حاشیه امن قرار می‌گیرد و یک روزنامه دیگر به دلیل اشاره به برخی مسائل، با برخی برخوردها مواجه می‌شود، سخن به میان بیاورند.

همچنین نمایشگاه مطبوعات فرصت خوبی است تا مسائل اجرایی مربوط به رسانه‌ها در جامعه مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. در مجموع اتفاق بسیار خوبی است که یک هفته هم در سال به مطرح شدن مسائل مطبوعات اختصاص بیابد. به عبارت دیگر، اگر در نمایشگاه مطبوعات، روزنامه‌ها و مجلات در مورد مشکلات خود و به‌خصوص در مورد ارتباط‌گیری با مردم و مخاطبان صحبت کنند، کارکرد این نمایشگاه به حداکثر خواهد رسید. البته از یک جهت طرح مسائل و مشکلات مربوط به مطبوعات از آنجا که می‌تواند راهگشای مشکلات پیش روی رسانه‌ها باشد، می‌تواند بر بازار مطبوعات هم تاثیر بگذارد و راه را برای آینده آنها باز کند.

اما پرسشی که بعضا مطرح می‌شود این است که نمایشگاه مطبوعات باید به چه شکل برگزار شود که مخاطب را ترغیب به بازدید کند و مردم تمایل پیدا کنند که در طول سال روزنامه یا نشریه را خریداری کنند و به این ترتیب، به اقتصاد رسانه‌ها کمک شود. به نظر می‌رسد که نمایشگاه مطبوعات می‌تواند چنین کارکردی داشته باشد اما باید به این موضوع توجه داشت که در نمایشگاهی با این وسعت، برخی بخش‌های آن با برخی بخش‌های دیگر آن متجانس نیست. در این نمایشگاه مجلاتی حضور دارند که مخاطب آنها عامه مردم هستند و با بخش کمی از نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط ارتباط دارند. به‌عنوان مثال یک مجله آشپزی به دنبال آن است که در نمایشگاه مطبوعات حضور پیدا کند و اگر مردم مجله را نمی‌شناسند، با آن آشنایی پیدا کنند و مشترک آن شوند ولی چنین مجله‌ای با دستگاه‌ها و سازمان‌های زیادی ارتباط ندارد و بازدید مسئولان از نمایشگاه برای چنین مجلاتی اهمیت چندانی ندارد. ورزشی‌ها، سینمایی‌ها و خانوادگی‌ها اغلب این‌گونه هستند.

در مقابل ارتباط و سر و کار خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها بیشتر با دستگاه‌های سیاسی و اقتصادی است و ارتباطشان با مردم گسترده‌تر از آن است که در یک نمایشگاه بازاریابی برای مشتریان و مشترکان خود انجام دهند. به عبارت دیگر، روزنامه‌های سیاسی و خبرگزاری‌ها علاقه‌مند هستند که بیشتر مقامات و مسئولان از نمایشگاه بازدید کنند و بتوانند توجه و اعتنای مسئولان به رسانه خود را بازتاب دهند. در واقع میزان فروش یا بازدید از سایت روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها از سوی مخاطبان چندان معطوف به این نیست که چند نفر در نمایشگاه مطبوعات از غرفه آنان بازدید کرده‌اند و تاثیر ویژه‌ای برای آنان ندارد.

در عین حال بخش ویژه نمایشگاه مطبوعات باید بیش از این گسترش پیدا کند و آن حوزه کسب‌و‌کار رسانه است که در واقع رسانه‌ها مشتری این شرکت‌های نرم‌افزاری و تبلیغاتی و ارائه خدمات چاپ و تامین تجهیزات مورد نیاز رسانه‌ها هستند و حتی می‌توان برای اینها نمایشگاه مستقلی را برگزار کرد که در آنجا الزاما لازم نیست رسانه‌ها غرفه داشته باشند و باید فقط بازدید کنند.

* جانشین مدیر مسئول روزنامه جهان اقتصاد