«نوشداروی پس از مرگ» بانک‌ها برای بورس

فعالان بازار سهام به‌خوبی به یاد دارند که روند نزولی و رکودی حال حاضر بازار سهام از 16دی‌ماه سال 92 آغاز شد و از آن روز تاکنون به‌جز چند مقطع زمانی کوتاه‌مدت، روند ریزشی قیمت سهام و شاخص‌ها در بورس ادامه دارد. بر این اساس برخی از کارشناسان بورسی نزول بی‌وقفه بازار سهام را به عواملی چون مذاکرات هسته‌ای، سیاست‌های انقباضی دولت در مهار تورم، اصلاح و استراحت شاخص و قیمت‌ها، عدم شفافیت بازار و بروز رفتار هیجانی معامله‌گران نسبت می‌دهند و بر این باورند که تنها این شوک‌های سیاسی و اقتصادی هستند که می‌توانند در مقطع کنونی شرایط بورس را قدری به کام سهامداران شیرین کنند، چراکه در یک سال گذشته دستکم 100 هزار میلیارد تومان از ارزش‌ بازار سهام کاسته شده است که این موضوع از آب شدن بیش از 20 درصد سرمایه سهامداران در بورس حکایت دارد به‌علاوه اینکه برخی از سهامداران نقدینگی خود را نیز از بازار سهام خارج کرده‌اند و بازگرداندن اعتماد از دست رفته آنها به زمان نیاز دارد. با وجود همه این اتفاقات ناخوش برای سهامداران، مدیریت بازار سهام و نیز وزارت اقتصاد در 18 ماه گذشته که روند نزولی بازار تداوم داشته است تلاش کرده‌اند با نوشداروهای خود بر دردهای سهامداران زیان کرده بورس مرهمی باشند.

بر این اساس نیز چند هفته پیش بود که باز هم روند نزولی شاخص و قیمت‌ها در بورس سهامداران معترض را به تجمع جلوی تالار شیشه‌ای کشاند و پس از آن وزارت اقتصاد و سازمان بورس اعلام کردند که قصد دارند با تزریق نقدینگی بانک‌ها به بورس اقدام به خرید سهام و حمایت از سهامداران کنند. هرچند این بار نیز بازار سهام و سهامدارانش از این وعده چیزی عایدشان نشد و نوشداروی حمایت بانک‌ها از بورس این بار نیز بی‌اثر بود. بر این اساس تازگی‌ها نیز وزیر امور اقتصادی و دارایی درحالی‌که در اواخر اردیبهشت در راستای حمایت از بازار سهام پنج بانک ملی، ملت، صادرات، تجارت و سپه را موظف به انجام اقداماتی برای رونق بازار سهام کرده بود گفته وزارتخانه متبوعش به هیچ‌وجه به بانک‌ها و سایر اشخاص، تکلیفی در مورد بازار سهام نمی‌کند و پیش از این همچنین کاری نکرده است.

طیب‌نیا همچنین اعلام کرده اگر نشستی با مدیران عامل بانک‌ها برگزار شده است عمدتا برای مهار کردن رفتار هیجانی برخی سهامداران بوده، در غیر‌این صورت اعتقاد جدی وجود دارد که در بازار سهام هیچ مقامی مجاز به دخالت نیست و باید اجازه دهیم قیمت سهام براساس شرایط بازار به‌صورت کاملا رقابتی تعیین شود. به هر‌حال چه در نشست وزیر اقتصاد با مدیران عامل بانک‌ها بر مهار کردن رفتار هیجانی سهامداران تاکید شده باشد یا تکلیف به بانک‌ها برای خرید سهام و حمایت از بازار سهام، آنچه مسلم است این است که بانک‌ها در شرایط کنونی به دلیل کمبود منابع نمی‌توانند معجزه‌ای برای بورس و سهامدارانش کنند و به باور کارشناسان اقدام حمایتی آنها از بازار سهام می‌تواند به خریدهای مستقیم، خرید از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به بانک‌ها و سرمایه‌گذاری در صندوق توسعه بازار تا حدودی گره‌گشا باشد.

با این وجود باید گفت بازار سهام ما دنباله‌روی مولفه‌های کلان اقتصادی است و زمانی که حال اقتصاد بد باشد بورس و سهامدارانش هم تب‌ دارند و ناخوشند، اما پر واضح اینکه وقتی وعده‌ای مانند حمایت بانک‌ها از بورس به سهامداران داده‌ می‌شود انتظار دارند دست‌کم اثر کوتاه‌مدت آن را در بازار سهام مشاهده کنند، چراکه در شرایط کنونی بیان بحث ورود بانک‌ها برای تامین نقدینگی بازار سهام مسئله تازه‌ای نیست و در گذشته هم هرگاه شرایط بورس نامناسب بود و صف‌های فروش در بورس طولانی می‌شد، بانک مرکزی فرمان غیرمستقیمی به بانک‌ها صادر می‌کرد تا با نقدینگی در اختیار خود، به بازار سهام ورود کند تا هم مانع ریزش بیشتر قیمت‌ها در بازار سهام شوند و هم با متعادل شدن و بازگشت بازار به روند صعودی، از این رهگذر نفعی را عاید خود کنند. به هر حال این روزها معامله‌گران بورسی شاهد افت شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها بالطبع مولفه‌های کلان اقتصادی هستند و در هفته‌های گذشته نیز چیزی جز وعده حمایت از بورس نصیب آنها نشده و نوشداروی حمایت بانک‌ها از بازار سهام نیز مداوای دردی از بورس و سهامدارانش نبوده است.

* کارشناس بازار سهام