پشت دستمان را داغ کردیم که سرمایه‌گذاری نکنیم

پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی به ارث رسیده از دولت قبل، این روزها به دغدغه دولت تبدیل شده است. تعداد پروژه‌ها و کیلومتر راه‌های نیمه‌تمام زیاد است و بودجه عمرانی دولت کم. از طرف دیگر، کلنگ این پروژه‌ها در زمان دولت قبل با وعده به بهره‌برداری رسیدن در همان دولت به زمین خورد، اما حتی مهر ماندگارها که از بودجه دولتی بالایی برخوردار شدند تا در موعد مقرر به افتتاح برسند هم به دوش دولت یازدهم افتاد. حال دولت مانده با بودجه عمرانی کم و تعداد زیادی از این پروژه‌های عمرانی نیمه‌کاره.
بخش عمده‌ای از این پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام متعلق به پروژه‌های وزارت راه‌و شهرسازی است که گفته می‌شود فقط به سرانجام رساندن پروژه‌های نیمه‌تمام این بخش راهسازی 530هزار ریال اعتبار می‌خواهد؛ ‌عددی که وزارتخانه از تامین آن عاجز است اما با این وجود، وزیر راه و شهرسازی مدعی است که امسال سال شکوفایی پروژه‌های نیمه‌تمام است و دولت با تخصیص اعتبارات، پروژه‌های راکد را فعال می‌کند.
به گفته محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، اولویت دولت در پروژه‌های عمرانی با نیمه‌کاره‌های بالای 80 درصد پیشرفت فیزیکی است. وی چندی پیش اعلام کرد: یکی از بحث‌های اصلی که به‌عنوان معضل و مشکل در مسیر حرکت توسعه و پیشرفت دولت قرار دارد، موضوع طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام است و براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته در سال جاری حداقل ۲۴۶ طرح نیمه‌تمام بالای ۸۰درصد را که در بودجه ۹۳ هم پیش‌بینی شده است، اتمام و به بهره‌برداری می‌رسانیم.
نوبخت یکی از راهکارهای سرعت‌بخشیدن به ساخت پروژه‌های نیمه‌تمام را دعوت از بخش خصوصی اعلام کرد و با برگزاری جلسه‌ای با حضور اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی جدیت خود را در پیشنهادش نشان داد و با توافق دولتی‌ها قرار بر این شد که سهم مشارکت دولت در تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام کاهش یابد و نیمه‌کاره‌ها با سرمایه بخش خصوصی به سرانجام برسند.
حال با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از این پروژه‌ها با دستور دولت کلنگ‌زنی شده‌اند و اغلب غیر‌اقتصادی هستند، باید دید بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های نیمه‌تمام دارد یا اینکه دولت باید با هزینه خود، تکمیل پروژه‌های دولت قبل را به دوش بکشد.

تصمیم دولت معامله دو سر برد است
گفته می‌شود 15 درصد پروژه‌های نیمه‌تمام در حوزه راهسازی و زیرساخت‌های این بخش است. از پروژه‌های آزادراهی گرفته تا راه‌های روستایی، راه نقش مهمی در اقتصاد کشور و رفاه مردم دارد. راه‌های شریانی که اعداد و ارقام ترانزیت کشور را رقم می‌زنند و راه‌هایی که مدت زمان جابه‌جایی را کوتاه می‌کنند همه از مواردی هستند که تاکید بسیاری روی آنها وجود دارد، بنابراین تکمیل پروژه‌های نیمه‌کاره راهسازی در بین سایر پروژه‌های نیمه‌تمام از اولویت بالایی برخوردار است؛ چراکه هم با اقتصاد کشور و هم با مصرف‌کننده نهایی یعنی مردم رابطه مستقیم دارد اما واقعیت این است که دولت حتی بودجه‌ای برای این اولویت ندارد و با علم به اینکه پروژه‌های راهسازی از اقدامات زیرساختی کشور محسوب می‌شود که ساخت آن بر عهده دولت است، از بخش خصوصی برای ساخت و تکمیل آنها دعوت کرده است.
علی‌اکبر آقایی، عضو کمیسیون عمران مجلس در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه دولت فرصتی به بخش خصوصی داده است که روی پروژه‌های مهم سرمایه‌گذاری کند، گفت: قطعا دعوت دولت از بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نیمه‌تمام یک معامله دو سر برد است؛ چراکه   بخش خصوصی از رکود و نبود پروژه برای کار و فعالیت خارج می‌شود و فرصتی برای سرمایه‌گذاری پیدا می‌کند. از طرف دیگر بار تخصیص بودجه از محل درآمد حاصل از فروش نفت از روی شانه‌های دولت برداشته می‌شود. وی با بیان اینکه مهم‌ترین مزیت ورود بخش خصوصی به عرصه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نیمه‌تمام، سرعت‌بخشیدن به ساخت‌و‌سازها است، گفت: قطعا وقتی پروژه‌های نیمه‌تمام به بخش خصوصی واگذار شود، پروسه کلافه‌کننده اداری دولتی‌ها حذف می‌شود و سرعت ساخت‌و‌ساز‌ها افزایش می‌یابد و از طرفی هم وقتی بخش دولتی مجری پروژه می‌شود باید یارانه‌هایی را بپردازد که در کل پروژه را گران می‌کند، اما بخش خصوصی با مدیریت بهره‌وری، پروژه‌ها را با قیمت کمتری به سرانجام می‌رسانند.
این نماینده مجلس که خود سابقه معاون وزیری در وزارتخانه راه و ترابری سابق را داشته، در پاسخ به این سوال که آیا دولت مشوق‌هایی هم برای ورود سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نیمه‌تمام در نظر گرفته است، گفت: باید این را درنظر بگیریم که دولت زیرسازی پروژه‌های نیمه‌تمام را برعهده گرفته است و تنها روسازی پروژه‌های نیمه‌تمام را به بخش خصوصی واگذار می‌کند، بنابراین فکر نمی‌کنم این پروژه‌ها سودی نداشته باشند که دولت بخواهد بابتش یارانه‌ای بپردازد یا تسهیلاتی در نظر بگیرد. البته قطعا مشوق‌هایی در نظر گرفته شده است که پروژه به پروژه متفاوت است و اتفاقا تقاضای زیادی هم از سوی فعالان بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود دارد.

سنگ بزرگ علامت نزدن است
درحالی‌که دولت ورود بخش خصوصی به پروژه‌های نیمه‌تمام را فرصتی برای سرمایه‌گذاران می‌داند و مدعی است که به سرمایه‌گذاران امتیازی قابل توجه داده است، فعالان بخش خصوصی ادعا دارند، این پروژه‌های نیمه‌تمام هیچ‌کدام  صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری ندارند و قریب به اتفاق غیر‌اقتصادی هستند.
علی آزاد، دبیر انجمن شرکت‌های راهسازی کشور در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه بخش خصوصی پشت دستش را داغ گذاشته تا وارد پروژه‌های راهسازی نشود و در این حوزه سرمایه‌گذاری نکند، گفت: پروژه‌های نیمه‌تمام در حوزه راهسازی، یا غیر‌اقتصادی هستند یا بخش خصوصی توان پرداخت هزینه‌های آن را ندارد.
وی ادامه داد: در واقع اینکه دولت می‌گوید پروژه‌های نیمه‌تمام را به بخش خصوصی واگذار می‌کند، در مورد پروژه‌های راهسازی صدق نمی‌کند و تکمیل این پروژه‌ها آن‌قدر هزینه می‌خواهد که در حال حاضر بخش خصوصی واقعی توان اجرا و تکمیل این پروژه‌ها را ندارد و از طرف دیگر این پروژه‌ها صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاران ندارد و اگر اقتصادی بودند، نیمه‌تمام نمی‌ماندند و شرکت‌های وابسته به دولت متقاضی ساخت این پروژه‌ها می‌شدند.
آزاد با بیان اینکه سنگ بزرگ علامت نزدن است، گفت: سپردن پروژه‌های نیمه‌تمام راهسازی دقیقا مصداق بارز سنگ بزرگ علامت نزدن است؛ چراکه دولت می‌داند در بخش‌خصوصی توانی نمانده که بخواهد در ساخت آنها پیشقدم شود. از طرفی دیگر تمام این پروژه‌های نیمه‌تمام پروژه‌های زیرساختی هستند که هرچند جنبه اقتصادی نداشته باشد، اما ساخت آنها از وظایف دولت است.
وی با بیان اینکه پروژه‌های راهسازی سودده نیستند، گفت: تا وقت سوددهی پیمانکار در پروژه‌های راهسازی می‌رسد؛ قراردادش تمام می‌شود و باید پروژه را به دولت تحویل دهد. دبیر انجمن شرکت‌های راهسازی کشور ادامه داد: در حال حاضر تمایل و انگیزه‌ای در بخش خصوصی برای ورود به پروژه‌های نیمه‌کاره در این حوزه وجود ندارد؛ هر چند دولت نیت خوبی دارد، اما مشکلات بخش خصوصی بسیار بزرگ است و از عهده حل آن برنمی‌آییم.