چرا تنش ایران و عربستان فتیله نفت را بالا نکشید؟

در شرایطی که عربستان و ایران دو قطب بزرگ تولیدکننده نفت در اوپک درگیر یک تنش دیپلماتیک شده‌اند نفس‌ها در سینه‌های کشورهای مصرف‌کننده نفت حبس شده است. به گزارش ایسنا، شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارشی درباره تاثیر تحولات اخیر ایران و عربستان روی بازار جهانی نفت نوشت: در روزهای اخیر تنش‌ها بین ایران و عربستان به شکل قابل توجهی بالا گرفته است. ایران و عربستان روی‌هم رفته یک‌چهارم مجموع ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارند و اگر چنین مناقشه‌ای چند سال قبل بین این دو کشور در می‌گرفت بهای نفت سر به فلک می‌کشید اما این بار قیمت نفت در واکنش به تنش دو کشور چندان بالا نرفت.

قیمت نفت برای مدت کوتاهی روز دوشنبه بالای 38 دلار در هر بشکه دادوستد شد اما روز بعد به زیر 36 دلار و اکنون به پایین‌ترین سطح 11 سال گذشته سقوط کرده است. عدم واکنش بازار جهانی نفت به این موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم عربستان و ایران نه‌تنها بیش از 400 میلیون بشکه ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند بلکه هر دو در کنار تنگه هرمز واقع شده‌اند. براساس اعلام سازمان اطلاعات انرژی آمریکا این آبراه باریک مهم‌ترین گذرگاه نفتی جهان با عبور روزانه 17 میلیون بشکه نفت است.

فیدل گیت، تحلیلگر ارشد نفت و گاز در موسسه اوپن‌هایمر می‌گوید: اگر عرضه جهانی نفت از این نقطه کره‌زمین برای مدتی مختل شود نمی‌توان آن را تحمل کرد بنابراین چرا فعالان بازار نفت به شکل احمقانه‌ای نگران این تقابل (بین ایران و عربستان) نیستند؟ زیرا عده کمی معتقدند که یک درگیری واقعی بین عربستان و ایران شروع خواهد شد.

دلیل مهم‌تر این است که خطر ژئوپلیتیک که سابقا قیمت‌های نفت را تا حد زیادی بالا برد دیگر وجود ندارد. این خطر به وسیله اشباع بی‌سابقه عرضه ناشی از توسعه نفت شیل آمریکا و مخالفت اوپک با کاهش تولید که باعث سقوط قیمت نفت از اواسط سال 2014 شده از بین رفته است. متیو اسمیت، مدیر تحقیقات بازار نفت در موسسه کلیپردیتا می‌گوید: اگر مشکل عرضه بیش از حد که به‌عنوان یک «پتوی محافظ» برای بازار عمل کرده وجود نداشت قیمت‌ها سر به فلک می‌کشید.

احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها

درواقع برخی ناظران بازار فکر می‌کنند مشاجره اخیر بین عربستان و ایران صرفا این فرصت را که اعضای اوپک برای کاهش تولید به توافق برسند نیز از بین خواهد برد و بر عدم کارایی اوپک می‌افزاید. جورجیو کافیرو، مدیرعامل موسسه تحلیلی گالف استیت که یک موسسه مشاور خطرات ژئوپلیتیک است، می‌گوید:عربستان و ایران احتمال کمی دارد که برای بالا بردن قیمت نفت همکاری کنند در نتیجه قیمت نفت احتمالا بیش از این کاهش خواهد یافت. همچنین در شرایطی که ایران برای صادرات بیشتر آماده می‌شود عربستان تمایل کمی به کمک برای بالا بردن قیمت نفت دارد.

موسسه بارکلی در گزارش تحقیقاتی خود اعلام کرد: کاهش تاریخی قیمت نفت در شرایطی است که روابط بین دو قدرت اوپک احتمال دارد باعث شود عربستان تولید نفت خود را در سطوح فعلی یا حتی بالاتر از سطوح کنونی ببرد. این امر صرفا سقوط قیمت‌ها را تشدید خواهد کرد البته این یک خبر خوش برای رانندگان در آمریکا خواهد بود که از کاهش قیمت بنزین بهره‌مند خواهند شد.

این به آن معنا نیست که تحولات خاورمیانه نگران‌کننده نیست. تنش‌ها مشخصا پس از اعدام شیخ نمر، روحانی برجسته شیعه در عربستان در روزهای گذشته و تعرض به سفارت عربستان در تهران و متعاقب آن حمله موشکی عربستان به سفارت ایران در یمن بالا گرفته است. عربستان روابط دیپلماتیک خود و همچنین پروازها به ایران را متوقف کرده است. کویت، امارات، بحرین، سودان و قطر نیز نارضایتی خود را از اتفاقات سفارت عربستان در تهران اعلام کرده‌اند.

اگر این مناقشه که جریان صادرات نفت خام را مختل خواهد کرد تشدید شود باید منتظر واکنش‌های دراماتیک‌تری باشیم. راب تومل، مدیر سرمایه‌گذاری در بخش انرژی در موسسه ترتس کاپیتال گفت: هرگونه اختلال در تولید نفت عواقب شدیدی خواهد داشت. اگرچه بعید به نظر می‌رسد اما یک جنگ تمام‌عیار بین عربستان و ایران تقریبا به طور قطع باعث افزایش سرسام‌آور قیمت نفت خواهد شد. گیت از موسسه اوپن هایمر می‌گوید: اگر جنگی رخ دهد قیمت نفت به 200 دلار در هر بشکه خواهد رسید.