تاثیر تک‌نرخی شدن بنزین بر سودآوری‌ پالایشی‌های بورس

 تک‌نرخی شدن قیمت بنزین هیچ تأثیری بر سودآوری شرکت‌های پالایشی نخواهد داشت. نفت‌خام به شرکت‌های پالایشی مطابق قانون بودجه کشور به نرخ فوب خلیج فارس (FOB) منهای 5 درصد از سوی وزارت نفت به شرکت‌های پالایشی فروخته می‌شود و در عین حال، دولت محصولات تولیدی این شرکت‌ها را با 5 درصد تخفیف، براساس قیمت فوب خلیج‌فارس قیمت‌گذاری و خریداری می‌کند. تولید شرکت‌های پالایشی براساس دوگروه فرآورده‌های سوختی و خوراک دسته‌بندی می‌شوند.

خوراک دریافتی از شرکت‌های پالایشی براساس نرخ فوب خلیج‌فارس منهای 5 درصد قیمت‌گذاری و خریداری می‌شود، به‌طور مثال، محصولاتی همچون حلال، وکیوم باتوم و سایر محصولات دارای ارزش افزوده براساس این فرمول در بورس کالای ایران عرضه و معامله می‌شود یا محصول نفتا که به‌طور مستقیم از سوی وزارت نفت و براساس همین مکانیزم قیمت‌گذاری به فروش می‌رسد. فرآورده‌هایی که جنبه سوخت دارد، به قیمت فوب خلیج فارس خریداری می‌شود، در حالی که دولت یارانه تخصیص یافته به این فرآورده‌ها را نیز برعهده می‌گیرد، بنابراین تک‌نرخی شدن قیمت بنزین هیچ تأثیری در سودآوری شرکت‌های پالایشی نمی‌گذارد. تک‌نرخی شدن قیمت بنزین تا حدی به کاهش مصرف قاچاق سوخت در کشور کمک خواهد کرد.

به نظر می‌رسد با افزایش قیمت بنزین، سایر نهادهای مصرفی در بازار نیز دستخوش تغییر قیمت‌ها خواهد شد. قیمت بنزین در حال حاضر به‌طور میانگین در هر بشکه (159 لیتری) حدود 77 تا 78 دلار معامله می‌شود، این در حالی است که هر لیتر بنزین تا رسیدن به دست مصرف‌کننده با احتساب هزینه انتقال و توزیع، قیمت تمام‌شده 30 درصدی را به خود می‌بیند، از‌این‌رو حداقل قیمت یارانه‌‌ای که از سوی دولت در زمینه انتقال و توزیع بنزین اختصاص می‌یابد، برای هر لیتر 300 تومان است. در حوزه صنعت و تولید کشور، وابستگی به بنزین بیش از مصرف سوخت گازوییل است و در صورت تغییر نرخ سوخت فسیلی، می‌توان انتظار داشت صنعت حمل‌و‌نقل و کشاورزی با افزایش قیمت‌ها مواجه باشند. در حال حاضر وزارت نفت از ارائه سوخت یارانه‌ای به شرکت‌های پالایشی خودداری می‌کند. تعدیل تدریجی قیمت بنزین و واقعی شدن آن، موضوع قاچاق داخلی در بازار و به تبع آن بورس کالاست که دستخوش تغییر خواهد شد.

در حال حاضر یک سرمایه‌گذار برای خرید حلال - 402 از بورس کالا که به منظور استفاده در صنعت رنگ‌سازی به کار می‌رود، باید علاوه بر مالیات بر ارزش افزوده، دردسر شناسایی فرآیند معاملات و مالیات عملکرد پایان سال را نیز بر دوش کشد تا بتواند به یک لیتر حلال 1800 تومانی در بورس کالا دست یابد، درحالی‌که برخی واسطه‌ها بدون تحمل این همه دردسر به دنبال خرید فرآورده‌های انحرافی ازجمله نفت سفید به قیمت هر لیتر 150 تومان گرایش پیدا می‌کنند که با افزایش واسطه‌ها در بازار خارج از بورس تا لیتری 1700 تومان نیز افزایش می‌یابد.

* کارشناس بازار سهام