احیای برجام در ایستگاه وین

هفتمین دور مذاکرات هسته ای از امروز در پایتخت اتریش از سر گرفته می شود و به نظر می رسد همه راه ها دست کم در پرونده برجام به وین می رسد. این اولین دور مذاکرات احیای برجام در دولت سیزدهم است که در میانه مردادماه امسال بر سر کار آمد و باعث شد تا بین دور ششم و هفتم مذاکرات فاصله ای پنج ماهه بیفتد. درست همانطور که با جابه جایی دولت در آمریکا و ورود جو بایدن به کاخ سفید، او نهایتا با وقفه ای حدودا سه ماهه مذاکرات احیای برجام را در 16 فروردین ماه 1399 آغاز کرد. از آن زمان تا ۳۰ خردادماه 1400، مذاکرات در شش دور انجام شد و طبق گفته حسن روحانی، درباره عمده مسائل فیمابین نیز توافق حاصل شده بود. حالا با گذار برجام به دولت ابراهیم رئیسی، چهره تیم مذاکره کنندگان ایرانی نیز تغییر کرده و علی باقری كنی، معاون سیاسی وزیر خارجه مسئولیت هیأت مذاكره كننده کشورمان را به عهده دارد.

شش دور مذاكره میان ایران و 1+4 از اواسط فروردین ماه سال گذشته آغاز شد و تا پایان خردادماه امسال ادامه داشت. درباره نتیجه این شش دور مذاكره در دولت حسن روحانی، روایت های مختلفی وجود دارد که بخش عمده آنها حصول توافق را بسیار نزدیک و در دسترس عنوان کرده بودند. با این وجود پس از پایان دور ششم مذاكرات در ۳۰ خردادماه، دیگر هیأت های مذاكره كننده به وین (برای دور هفتم) بازنگشتند تا اپیزود بعدی احیای برجام در دولت رئیسی کلید بخورد.

چشم ها به هتل کوبرگ وین می نگرند

با شروع دور تازه مذاكرات هسته ای از امروز در حالی همه چشم ها به هتل کوبرگ وین (محل مذاكرات منتهی به حصول برجام) دوخته شده است كه بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی معتقدند احیای برجام دشوارتر و پیچیده تر از هر زمان دیگری شده و البته رابطه متشنج ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم (به دلیل عدم حل و فصل اختلاف های پادمانی و برجامی) مزید بر علت شده است. ایران و 1+4 به همراه آمریکا در هفتمین گام در شرایطی چشم به احیای برجام دارند كه دومین سفر رافائل گروسی، مدیركل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران با موفقیت همراه نبود و پس از آنكه گروسی به دنبال دیدار با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نتوانست به بیانیه مشتركی درباره توافق دست یابد، در چند نوبت درباره عدم موفقیت آمیز بودن نتیجه رایزنی هایش در تهران ابراز ناخرسندی كرد. صحبت های ناامیدانه گروسی درباره وضعیت برنامه هسته ای ایران و اختلاف های باقی مانده میان تهران و آژانس به طرفه العینی به صدور بیانیه های شدیداللحنی از سوی اتحادیه اروپا، تروییكای اروپایی و آمریکا منجر شد. با این وجود گروسی شامگاه جمعه در آخرین موضع گیری اش گفت كه در صورت آمادگی ایران حاضر است برای ادامه رایزنی ها به تهران بازگردد؛ اعلام آمادگی كه هنوز با واكنشی از سوی ایران روبه رو نشده است.

در حالی همه راه ها به وین منتهی شده و هیأت های مذاکره‎کننده از ابتدای هفته در هتل كوبرگ مستقر شده اند كه از یکسو تهران می گوید برای رفع تحریم ها به وین آمده و از سوی دیگر طرف مقابل برای متوقف كردن روند توسعه فعالیت های هسته ای ایران دست به دامان تهدید هم شده است. البته هیأت جدید مذاكره كننده ایران هنوز مشخص نكرده است كه مذاكرات را از كدام نقطه آغاز خواهد كرد؟ آیا آنطور كه طرف های غربی می گویند، دور هفتم مذاکرات از نقطه پایانی دور ششم آغاز می شود، یا شاید درباره برخی از موضوعات توافق شده پیشین هم مجددا مذاکره ای خواهد شد؟ هنوز هیچ چیز مشخص نیست و انبوه اظهارنظرها و گمانه زنی ها فضای تحلیل را مه آلود کرده است. فارغ از حاشیه و متن به نظر می رسد بزرگترین تهدید برجام، مسئله زمان است. هرچند به سختی می توان از حصول توافق میان ایران، 1+4 و آمریکا در چند دور نخست ازسرگیری مذاكرات احیای برجام سخن گفت، اما هر دو طرف به خوبی می دانند که فرصت چندانی برای احیای برجام در اختیار ندارند و زمان علیه آنهاست. به قول محمود درویش شاعر فلسطینی، دشمن واقعی انسان، زمان است و نه مرگ. (نقل به مضمون)

اسکناس سبز یک کانال عقب رفت

هشتم آذرماه در حافظه تاریخی ایرانیان، یادآور حماسه ملبورن و صعود تاریخی تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی 1998 فرانسه است، اما این روز از جنبه دیگری هم امسال اهمیت پیدا کرده است، چراکه هفتمین دور مذاکرات هسته ای و اولین دور مذاکرات در دولت سیزدهم از امروز هشتم آذرماه از سر گرفته می شود و نگاه همه ایران و جهان به این مذاکرات دوخته شده تا شاید گره برجام بالاخره گشوده شود. در این میان، اسکناس سبز آمریکایی در حالی هفته گذشته تا نزدیکی مرز 30 هزار تومان پیش رفت که روز گذشته در واکنش به از سرگیری مذاکرات احیای برجام و افزایش خوش بینی ها، یک کانال قیمتی عقب رفت و در صرافی های بانکی به میانه کانال 26 هزار تومان و در بازار آزاد به کانال 27 هزار تومان رسید.

درباره سمت و سوی بازار ارز، اصغر سمیعی رئیس اسبق کانون صرافان به «خبرآنلاین» می گوید: «علت توقف و حتی کاهش موقت قیمت ارز در آستانه مذاکرات را تنها خوش بینی عمومی به ادامه مذاکرات و رفع انسداد پول های بلوکه شده می دانم. البته تبلیغات دولتی و عملکرد غیرمنطقی بازارساز هم به این تصور خوش بینانه دامن می زند، ولی متاسفانه هیچ دلیل واقعی و منطقی برای تقویت پول ملی در این مقطع مشاهده نمی شود، نه نرخ تورم کاهش پیدا کرده، نه نرخ بهره پایین آمده، نه سرمایه گذاری جدی در اقتصاد صورت گرفته و نه تمهیدی برای کاهش حجم نقدینگی اندیشیده شده است.»

به اعتقاد سمیعی، «تلاطم قیمتی دلار باعث می شود کسانی که از رانت اطلاع برخوردار هستند، بتوانند جیب شان را پر کنند و دلارهایی را که احیانا مردم با خوش بینی از خانه های شان بیرون آورده و به بازار عرضه می کنند، بخرند و بعد از اینکه بازار دوباره به طرف واقعی شدن قیمت رفت، دوباره آن را بفروشند و سود نامتعارف و ناجوانمردانه ای به دست آورند.»

همچنین علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران با اشاره به شوک کوتاه مدتی که در واکنش به از سرگیری مذاکرات هسته ای در بازار ارز ایجاد شده، می گوید: «به نظر می رسد عزم دولت برای توافق جدی است و اگر مشکل خاصی وجود نداشته باشد، این توافق نهایی شده است. خبر اعلامی از مذاکرات احتمالا یک شوک کوتاه مدتی را در بازار دلار ایجاد می کند و دلار را تا کانال ۲۴ و ۲۵ هزار تومان پایین می آورد، هرچند که این کاهش قیمت دلار کوتاه مدت است.»

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com