نهایی شدن قیمت خودرو تا پایان بهمن ماه

به گزارش فرصت امروز به نقل از پایگاه خبری اسب بخار، دستورالعمل جدید شورای رقابت در حالی ابلاغ شده است که در کنار موافقان و مخالفانی که دارد با ابهاماتی نیز همراه شده است. از جمله این ابهامات، چگونگی و نحوه تعییت قیمت های جدید، زمان اعلام، چرایی دخالت این شورا در سازوکار بخش خصوصی و خودروهای وارداتی و ادامه عرضه خودرو در بورس کالاست.

نکته قابل توجه این است که شورای رقابت در دور جدید فعالیت خود سرکوب قیمت ها را دلیل زیان انباشته خودروسازان می داند. در این زمینه نائب رئیس، محمود دودانگه، در گفت و گو با پایگاه خبری اسب بخار با اشاره به این که مبنای قیمت گذاری خودرو ها، قیمت تمام شده و مقایسه با خودروهای مشابه کشورهای خارجی است بر عرضه این خودروها از طریق سامانه یکپارچه تأکید می کند و می گوید: «قیمت های جدید تا پایان بهمن ماه جاری نهایی خواهد شد.»

البته در این دستورالعمل نکات مبهم دیگری نیز وجود دارد که در گفت وگویی کوتاه با نایب رییس شورای رقابت به آن پرداخته شده است:

در دستورالعمل جدید شواری رقابت اعلام شده است که قیمت گذاری خودروها در مقایسه با سه هم کلاس خارجی انجام خواهد شد. مبنای محاسبه کدام بازارها هستند؟

برای این که این ترازیابی یا بنچ مارکتینگ انجام بگیرد، چند مؤسسه و نهاد معتبر داخلی هستند که می توانند براساس شاخص هایی که تعیین می شود این انتخاب را انجام دهند. براساس این شاخص ها مشخص می شود چه خودروهایی می توانند مبنای تعیین و ارزیابی قیمت باشند. اگر لازم باشد، از نهادها و مؤسسات معتبر خارجی هم در این زمینه استفاده می شود، یعنی کار کاملاً در یک منطق و چارچوب شفاف انجام می شودکه کاملاً قابلیت پایش داشته باشد.

در این قیمت گذاری تعرفه ها و هزینه ها چگونه محاسبه خواهد شد؟

قیمت فروش کارخانه تولیدی ملاک است و کاری به تعرفه ندارد، یعنی فهرست قیمت (pric list) کارخانه سازنده خارجی است و هیچ تعرفه و هزینه دیگری روی آن اضافه نخواهد شد.

آیا این موضوع شامل محصولات داخل و تولید مونتاژی هم می شود؟

چه محصولات مونتاژی و چه محصولات تولید داخل، این ها یک قیمت تمام شده ای دارند و با توجه به ساختار هزینه هایشان نیز قیمت تمام شده ای دارند. در واقع، براساس مدلی که سازمان حمایت معمولاً محاسبه می کند، این قیمت ها محاسبه خواهد شد، پس از آن، قیمت محصول مشابه خارجی هم استخراج و با هم مقایسه می شوند. اگر قیمت محصول داخلی پایین تر از میانگین آن چند تا محصول خارجی مشابه باشد، یعنی محصول داخلی رقابت پذیر است. اگر بالاتر باشد، یعنی رقابت پذیر نیست و براساس آن مبنای قیمتی تعدیل یا اصلاح می شود. اگر قیمت محصول داخلی رقابت پذیر نباشد، برای این که اصلاحات لازم در ساختار هزینه ها انجام شود فرصت داده می شود.

عرضه خودرو در بورس کالا به چه صورت خواهد بود؟ شورای عالی بورس معتقد است ادامه خواهد یافت و توقف آن مغایر با قانون است؟

در ساختار دستورالعمل مصوب شورای رقابت پیش بینی شده است که خودروسازها یا از طریق سامانه یکپارچه بتوانند محصولات خودشان را عرضه کنند. در مورد عرضه خودرو در قالب سایر روش ها در دستورالعمل ابلاغی هنوز پیش بینی مشخصی وجود ندارد. مگر این که کار با یک مکانیزم مشخص جلو برود تا یک سقف و کف مشخص تعیین شود که براساس آن، هم حقوق مصرف کننده رعایت شود و هم تولیدکننده بتواند آن حداقل ها را به لحاظ هزینه دریافت کند.

یعنی به طور واضح جایی برای بورس کالا وجود ندارد؟

اکنون در این دستورالعملی که مصوب شوراست، سامانه یکپارچه پیش بینی شده است.

یکی از دلایل ورود شواری رقابت انحصار عنوان شده است، این در حالی است که همچنان در شرایط تحریم قرار داریم. بخش عمده ای از انباشت تقاضا که منجر به وضعیت فعلی شده است هم به این مسئله مرتبط می شود. با چه استدلال و عواملی شورای رقابت تشخیص داده است که انحصار در بازار وجود دارد؟

تشخیص انحصار مبانی و مدل های اقتصادی خاص خود را دارد. وقتی محاسبه می شود، عدد و رقم دارد که اگر از یک عددی بالاتر باشد، تمرکز وجود دارد. برای محاسبه شاخص تمرکز CR4 یا CR2 وجود دارد. همه این شاخص ها مؤید این است که در بازار خودروی ایران تمرکز شدید وجود دارد. در این شرایط، اساساً شورای رقابت طبق قانون وظیفه دارد و موظف است طبق بند ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی ورود و دستورالعمل تدوین کند.

به طور مشخص راهکار شورای رقابت برای شکستن این انحصار چیست؟

موضوع مهم این است که اولاً خودروسازان نباید از بابت تولیدی که انجام می دهند زیان کنند. نه تنها نباید زیان کنند، بلکه باید سود کنند. وقتی خودروساز سود کند، می تواند تولید را بیش تر کند، می تواند سرمایه گذاری کند، می تواند محصولات جدید ارائه کند. بنابراین اولین موضوع تقویت طرف عرضه یا تولیدکنندگان هستند؛ در چارچوب همین دستورالعمل و سیاست هایی که دنبال می شود. طرف عرضه که خودروسازان هستند تقویت خواهد شد، بنابراین اولین کار، واقعی شدن قیمت هاست. اکنون قیمت محصولات تولیدی خودروسازان با قیمت واقعی عرضه نمی شود.

منظور از قیمت واقعی چیست، چون خودروسازان معتقدند اکنون قیمت پایین است. آیا قرار است قیمت کارخانه با افزایش همراه شود؟

شورای رقابت اعتقاد دارد بخش عمده ای از زیان انباشته ای که خودروسازان دارند، به دلیل سرکوب قیمتی است که در طول سال های گذشته اتفاق افتاده است. قیمت ها باید واقعی باشد، یعنی خودروسازان متناسب با قیمت های جدید محصولات خود را عرضه خواهند کرد، در این صورت، هم تولیدکنندگان تقویت می شوند، هم مصرف کننده غیر واقعی با توجه به قیمت های جدید برای این که بیایند و از فضای رانتی استفاده کنند انگیزه ای پیدا نمی کنند.

منظور از قیمت واقعی افزایش قیمت، متناسب با تورم خواهد بود؟

بله، متناسب با ساختار هزینه ای هر کدام از خودروها و بر مبنای مدل قیمت تمام شده محاسبات انجام می شود. در واقع، این مدل همان مدل مبنای سازمان حمایت است که هزینه تمام شده است که به آن کاست پلاس (cost plus) می گویند.

یعنی قیمت را سازمان حمایت تعیین می کند؟

خیر، از ظرفیت سازمان حمایت استفاده خواهد شد، اما در نهایت، خود شورای رقابت است که این قیمت ها را تأیید می کند.

شورای رقابت، خودروسازان بخش خصوصی و خودروهای وارداتی را مشمول دستورالعمل جدید خود دانسته است؟

تشخیص شورای رقابت این است که بازار خودروی سواری انحصاری است. بنابراین همه بنگاه هایی که خودروی سواری تولید می کنند، مشمول همین دستورالعملی که مصوب شوراست هستند.

اگر مثلاً سال آینده تشخیص داده شود که انحصار از بین رفته است، این قوانین ملغی خواهد شد؟

دقیقاً، در همین دستورالعمل پیش بینی شده است. بازار خودرو به صورت مرتب پایش می شود و هر موقع لازم باشد، تعدیلات و اصلاحات لازم در این دستورالعمل انجام می شود.

بخش خصوصی نسبت به شبه دولتی یا خودروسازان بزرگ وابستگی ارزی بیش تری دارند. با توجه به نوسان های ارزی، آن ها به سرعت قیمت ها مدیریت می کردند. این افزایش نرخ ارز را شورای رقابت چگونه می خواهد در بخش خصوصی مدیریت کند تا از زیان آن ها جلوگیری کند؟

یکی از ویژگی های خیلی خوبی که در همین چارچوب و در همین دستورالعمل پیش بینی شده، این است که تغییرات نرخ ارز و سایر متغیرهای مؤثر در قیمت تمام شده به سرعت بتواند اعمال شود و خودروسازان دچار زیان نشوند. البته این برای مرحله آغازین و مرحله ابتدایی است. در ادامه که خودروهای مشابه خارجی تعیین و قیمت معادل سازی و ارزیابی شد، آن موقع اگر خودرویی رقابت پذیر باشد، قابلیت تعدیل قیمت را خواهد داشت و اگر قیمتش رقابتی نباشد، طبیعتاً حتا اگر هزینه هایش هم بالا باشد، شورای رقابت نمی پذیرد.

چه زمانی قرعه کشی برچیده می شود؟

فرض این دستورالعمل این است که اگر تقاضا واقعی باشد با همین شروطی که مشخص شده و عرضه هم به طور مکفی و در حجم مناسب انجام شود بازار به تعادل خواهد رسید و جز در موارد خاص نیازی به استفاده از روش های دیگر وجود نخواهد داشت و در نهایت، خودروسازان خودشان می توانند در قالب سامانه یکپارچه و یا سامانه های خودشان و یا روش های مورد نظر خود با نظارت شورای رقابت خودرو را عرضه کنند و مصرف کنندگان هم به راحتی بتوانند خودرو را بخرند.

قیمت های جدید چه زمانی ایجاد می شود؟

در هفته جاری، جلسات کارگروه خودو در شورای رقابت برگزار می شود و در مورد این موضوعات، موضوع مرتبط با قیمت و مکانیزم عرضه و سامانه یکپارچه جمع بندی می کنیم.

یعنی می شود گفت اواخر بهمن قیمت های جدید اعمال می شود؟

ما امیدواریم زودتر انجام شود.

یعنی تا پایان بهمن نهایی می شود؟

بله.

جدول کامل قیمت خودروهای داخلی و وارداتی