جریان نقدی (Cash Flow) چیست و چرا مهم است؟

در دنیای کسب و کار یک توهم خطرناک و بسیار رایج وجود دارد: توهم سودآوری. بسیاری از کارآفرینان و مدیران، با نگاه کردن به صورت سود و زیان خود که اعداد سیاه رنگ و مثبتی را نشان می دهد، با رضایت لبخند می زنند. آنها فکر می کنند که در مسیر پیروزی هستند. غافل از اینکه شرکت شان ممکن است مانند یک ورزشکار به ظاهر سالم باشد که از درون، دچار یک بیماری کشنده و خاموش است.

این بیماری، بحران جریان نقدی است. این همان قاتل خاموشی است که بیش از هر عامل دیگری، باعث شکست کسب وکارهای کوچک و بزرگ می شود. شرکت هایی که روی کاغذ، قراردادهای بزرگی می بندند، فروش فوق العاده ای را ثبت می کنند و سودآور به نظر می رسند، اما ناگهان یک روز صبح برای پرداخت حقوق کارمندان یا هزینه اجاره دفتر خود، پولی در حساب بانکی شان پیدا نمی کنند. اگر شما هم فکر می کنید جریان نقدی تهدید تازه ای برای کسب و کارها محسوب می شود، بد نیست تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. آن وقت دیگر خیلی ساده از کنار ماجرا عبور نخواهید کرد. 

چرا سودآوری تضمین کننده بقا نیست؟

بیایید یک سناریوی بسیار متداول را در نظر بگیریم. یک شرکت مشاوره ای موفق، یک پروژه بزرگ به ارزش 100 هزار دلار را برای یک مشتری معتبر به اتمام می رساند. این 100 هزار دلار به عنوان درآمد در صورت های مالی ثبت شده و پس از کسر هزینه ها، یک سود قابل توجه را نشان می دهد. مدیران خوشحال هستند و حتی به فکر پاداش پایان سال می افتند، اما یک مشکل کوچک وجود دارد: شرایط پرداخت این قرارداد، ۹۰ روزه است. یعنی آن 100 هزار دلار تا سه ماه دیگر به حساب شرکت واریز نخواهد شد. در این میان، شرکت باید حقوق کارمندانش را بپردازد، هزینه های بازاریابی را پوشش دهد و اجاره دفتر را پرداخت کند. تمام اینها نیازمند پول نقد واقعی است، نه سودی که فقط روی کاغذ وجود دارد. اگر این شرکت ذخایر نقدی کافی نداشته باشد، با وجود سودآوری، در عمل ورشکست خواهد شد.

مطلب مرتبط: اصول مدیریت جریان نقدی (Cash Flow) در کسب و کارها

این همان جایی است که تفاوت بنیادین میان سود و جریان نقدی مشخص می شود. جریان نقدی، اکسیژن و خون جاری در رگ های سازمان شماست. شما می توانید برای مدتی بدون غذا (سود) زنده بمانید، اما بدون اکسیژن (نقدینگی) تنها چند دقیقه دوام خواهید آورد. شرکت هایی مانند آمازون برای سال های متمادی با سود صفر یا حتی منفی فعالیت می کردند، اما با مدیریت هوشمندانه جریان نقدی و جذب سرمایه، نه تنها زنده ماندند، بلکه تمام بازارهای خود را نیز تسخیر کردند. آنها می دانستند که رشد، بیش از هر چیز دیگری به نقدینگی نیاز دارد.

کالبدشکافی جریان خون سازمان: 3 رگ حیاتی

جریان نقدی کسب وکار شما، مانند یک رودخانه از سه سرچشمه اصلی تغذیه می شود یا به سه مسیر اصلی می ریزد. درک این سه جریان، مانند خواندن یک گزارش پزشکی دقیق از سلامت سازمان شماست.

جریان نقدی عملیاتی (Operating Cash Flow): قلب تپنده کسب وکار

این مهمترین و حیاتی ترین جریان است. این جریان، پولی است که مستقیما از فعالیت های اصلی کسب وکار شما (فروش محصولات یا ارائه خدمات) به دست می آید یا برای آن خرج می شود. یک جریان نقدی عملیاتی مثبت و قوی، نشان می دهد که موتور اصلی کسب وکار شما سالم است و می تواند بدون نیاز به کمک خارجی، به فعالیت خود ادامه دهد. این یعنی شما بیش از آنکه برای اداره کسب وکار خرج کنید، از آن پول نقد دریافت می کنید.

جریان نقدی سرمایه گذاری (Investing Cash Flow): نگاهی به آینده

این جریان پولی را که صرف سرمایه گذاری برای آینده شرکت می شود، نشان می دهد. خرید تجهیزات جدید، خرید یک ساختمان اداری یا سرمایه گذاری در تکنولوژی، همگی در این دسته قرار می گیرند. این جریان معمولا منفی است و این لزوما چیز بدی نیست. این نشان می دهد که شما در حال کاشتن بذرهایی هستید که انتظار دارید در آینده محصول بیشتری به همراه داشته باشند. شرکتی مانند تسلا برای سال ها جریان نقدی سرمایه گذاری به شدت منفی داشت، زیرا در حال ساخت کارخانه های عظیم در سراسر جهان بود؛ یک سرمایه گذاری سنگین برای تسلط بر آینده.

جریان نقدی تامین مالی (Financing Cash Flow): دریافت خون تازه

این جریان، پولی است که از طریق منابع خارجی، مانند گرفتن وام از بانک یا جذب سرمایه از سرمایه گذاران، وارد شرکت می شود یا برای بازپرداخت آنها خارج می شود. این جریان مانند یک تزریق خون است؛ می تواند در شرایط بحرانی شرکت را نجات دهد یا سوخت لازم برای یک جهش بزرگ را فراهم کند. اما این پول رایگان نیست و با خود هزینه یا تعهد (واگذاری بخشی از سهام شرکت) به همراه دارد.

مطلب مرتبط: مدیریت جریان سرمایه: راهنمایی برای کسب و کارهای کوچک

یک مدیر هوشمند، نه فقط به عدد نهایی، بلکه به ترکیب این سه جریان نگاه می کند. یک شرکت ممکن است جریان نقدی مثبت داشته باشد، اما اگر این مثبت بودن حاصل فروش دارایی ها (جریان سرمایه گذاری) یا گرفتن وام های سنگین (جریان تامین مالی) باشد و قلب تپنده آن (جریان عملیاتی) منفی باشد، این شرکت در مسیر خطرناکی قرار دارد.

قاتلان خاموش جریان نقدی

بحران جریان نقدی اغلب نتیجه یک فاجعه ناگهانی نیست، بلکه حاصل چندین نشت کوچک و مداوم است که به تدریج ذخایر نقدی شرکت را خالی می کنند.

•    هنر طلبکاری مودبانه: بسیاری از کسب و کارها، به خصوص کسب و کارهای کوچک، در ارسال به موقع فاکتورها و پیگیری وصول مطالبات خود، تعلل می کنند. آنها نمی خواهند مشتری خود را ناراحت کنند. در عمل، آنها در حال اعطای یک وام بدون بهره به مشتریان خود هستند و خودشان برای جبران این کمبود، مجبور به گرفتن وام های گران قیمت می شوند.

•    رشد کنترل نشده: این شاید عجیب ترین قاتل باشد. یک کسب و کار ممکن است به خاطر موفقیت بیش از حد، دچار بحران شود. گرفتن سفارش های بزرگ و فراتر از ظرفیت، اغلب نیازمند استخدام کارمندان جدید و خرید مواد اولیه بیشتر است. تمام اینها قبل از دریافت حتی یک ریال از مشتری، نیازمند پول نقد است. این رشد سریع، اگر با برنامه ریزی مالی دقیق همراه نباشد، می تواند هر شرکتی را از پا درآورد.

از قربانی به برنده: ساختن یک فرهنگ آگاه به نقدینگی

مدیریت جریان نقدی یک وظیفه صرف برای دپارتمان مالی نیست. این یک فرهنگ و یک ذهنیت است که باید توسط رهبر سازمان، در سراسر تیم ترویج داده شود.

اولین قدم پیش بینی است. شما باید بتوانید یک پیش بینی واقع بینانه از جریانات نقدی ورودی و خروجی خود برای سه تا شش ماه آینده داشته باشید. این پیش بینی، رادار شماست. به شما اجازه می دهد تا توفان های احتمالی را قبل از رسیدن، ببینید و برای شان آماده شوید.

دومین قدم، ساختن یک سپر دفاعی است. همیشه یک ذخیره نقدی برای پوشش هزینه های حداقل سه ماه در حساب خود نگه دارید. این ذخیره آرامش ذهنی بی نهایت ارزشمندی به شما می دهد تا در مواقع بحرانی مجبور به گرفتن تصمیمات از روی استیصال نشوید.

سومین قدم، استفاده از تکنولوژی است. نرم افزارهای مدرن حسابداری و فاکتوردهی می توانند فرآیندهای مالی شما را خودکار کرده، پرداخت ها را تسهیل کنند و گزارش های دقیقی را در لحظه در اختیار شما قرار دهند. این کار، شما را از دنیای صفحات گسترده گیج کننده، به دنیای تصمیم گیری هوشمندانه منتقل می کند.

مطلب مرتبط: 5 نکته برای مدیریت موفق گردش مالی

سخن پایانی

در نهایت، صورت جریان نقدی، صادقانه ترین داستانی است که درباره کسب وکار شما روایت می شود. این داستان، برخلاف داستان سود و زیان، قابل بزک کردن و تفسیر نیست. این یک گزارش بی رحمانه و واقعی از تصمیمات، عادات و سلامت کلی سازمان شماست.

گوش دادن به این داستان، شاید همیشه خوشایند نباشد. ممکن است حقایق تلخی را درباره نحوه مدیریت کسب و کارتان آشکار کند. اما نادیده گرفتن آن، قطعا به فاجعه ختم خواهد شد. فرماندهی جریان نقدی، یعنی به دست گرفتن کنترل واقعی سرنوشت کسب وکارتان. این همان چیزی است که مرز میان شرکتی که فقط روی کاغذ زنده است و شرکتی که در دنیای واقعی نفس می کشد و رشد می کند را مشخص می کند. آیا شما آماده اید که به ضربان قلب واقعی سازمان خود گوش دهید؟

منابع:

https://www.hiveage.com