اهداف توسعه هزاره و ساختمان سبز

در اجلاسی که سال 2000 میلادی در سازمان ملل متحد برگزار شد، رهبران دنیا در مورد مجموعه‌ای از هدف‌ها در زمانی محدود و مشخص برای مبارزه با فقر و گرسنگی، بیسوادی، مرگ کودکان، بیماری مادران، امراض خطرناک، نابودی محیط زیست، تبعیض و ضعف ارتباطی توافق كردند که «اهداف توسعه هزاره» نامیده شد. این هشت آرمان به ۲۱ هدف که با ۶۰ شاخص قابل سنجش‌اند، تجزیه می‌شود. این اهداف باید تا سال 2015 در کشورهای جهان به تحقق درآید. 

با وجود دستاوردهای این برنامه در سراسر دنیا کماکان چالش‌های زیادی بر سر راه تحقق این اهداف وجود دارد و کماکان فقر، تبعیض، بیماری‌ها و وضع محیط‌زیست جزو مسائل مهم دنیای امروز مطرح است. در سال 2013، دبیرکل سازمان ملل متحد خاطرنشان کرد: با گذشت بیش از یک دهه از فعالیت در رابطه با اهداف توسعه هزاره، ما آموخته‌ایم که تلاش‌های متمرکز جهانی برای تحقق توسعه به آسانی امکان‌پذیر نمی‌شود. 

هم‌اکنون با شروع سال 2015 میلادی بهتر است مروری بر تحقق اهداف مذکور در زمینه‌های مختلف داشته باشیم. ساختمان‌ها به‌عنوان محل زندگی انسان در تحقق هدف هفتم یعنی «تضمین پایداری محیط‌زیست» موثر هستند. اگرچه ساختمان در تحقق سایر اهداف و بهبود کیفیت زندگی بی‌تاثیر نیست، لیکن موضوع توجه این نوشته تبعات زیست‌محیطی ساختمان‌ها و راه حل‌های مربوط است. 

نگاهی به وضعیت موجود نشان می‌دهد، ادامه روش‌های گذشته ساخت و بهره‌برداری ساختمان باعث تداوم آسیب‌های جدی و غیر‌قابل سکونت شدن زمین خواهد شد. اهمیت موضوع آنجا روشن می‌شود، که بدانیم طبق آمار، صنعت ساختمان بخش عمده‌ای از منابع طبیعی استخراجی، برق و آب آشامیدنی را مورد استفاده قرار می‌دهد و حدود 45 تا 65 درصد زباله‌ها را تولید می‌کند. نزدیک به 50 درصد هزینه‌های مربوط به انرژی در کشورهای توسعه‌یافته در بخش ساخت‌و‌ساز و فرآیندهای بهره‌برداری صرف می‌شود. صنعت ساخت از لحاظ مصرف منابع طبیعی و تولید گازهای گلخانه‌ای در رتبه نخست قرار دارد. 

متخصصان دنیا قدم‌های متعددی در این راستا برداشته‌اند، که از جمله آنها توجه به ساختمان‌های سبز است. به ساختمان‌هایی سبز گفته می‌شود که نسبت به خانه‌های سنتی کمترین تولید کربن، مواد دور ریختنی و آلودگی زیستی را دارند و همچنین در ساخت و بهره‌برداری از آنها کمترین خسارت به محیط‌زیست وارد می‌شود. از جمله اقداماتی که در دستور کار ساختمان‌های سبز قرار دارد می‌توان به جمع‌کردن آب باران در مخازن ذخیره آب، کاهش مصرف انرژی در اثر انتخاب جهت‌گیری مناسب ساختمان، استفاده از صفحات فوتو ولتایی خورشیدی برای تولید انرژی، به کارگیری مصالح قابل بازیافت، استفاده از سقف‌های نورگیر برای استفاده بهینه نور روز، به کارگیری سیستم‌های مدیریت بعد از سکونت و استفاده چند باره از آب اشاره کرد. 

طبق برآوردهای یک مشاور انرژی، ساختمان‌های سبز دارای میزان میانگین صرفه‌جویی در انرژی 30‌در‌صد، کاهش در کربن 35 در‌صد و صرفه‌جویی در آب مصرفی 30 تا50 درصد و کاهش در زباله مصرفی 50 تا 97 درصد هستند.  پس از ساختمان‌های سبز، مفاهیمی چون ساختمان پایدار و اخیرا ساختمان زنده مطرح شده‌اند. در ساختمان پایدار، ساختمان زنده به‌عنوان ساختمانی با تاثیر سالانه صفر بر محیط تعریف شده است. این مسئله شامل انرژی، آب، پاکسازی ضایعات و بدون هرگونه آلودگی بودن است. 

جالب است بدانیم که در سال 2009 بیش از یک میلیون ساختمان در آمریکا دارای گواهینامه ساختمان سبز بوده، در هلند 90 درصد مصالح ناشی از تخریب بازیافت می‌شود و برخی کشورهای همسایه ما قدم‌های بزرگی در راه توسعه پایدار برداشته‌اند.  حال که موعد اهداف توسعه هزاره به پایان رسیده، چالش‌های پیش روی بشر کماکان حول و حوش همان هشت محور است و ما باید در راستای پاسداشت سیاره‌مان حرکت کنیم. به‌ویژه وضع محیط‌زیست از هر زمان دیگری نگران‌کننده‌تر است. ما فعالان صنعت ساخت‌و‌ساز باید دین خودمان به آینده پایدار را ادا کرده و مفاهیم ساختمان سبز، ساختمان پایدار و ساختمان زنده را با هر امکاناتی پیاده کنیم.

* با استفاده از کتاب مدل‌سازی اطلاعات ساختمان‌های سبز، نوشته: ادی کریگیل و بردلی نیس، ترجمه دکترمهدی روانشادنیا، مهندس مهران قنبری مطلق، نشر سیمای دانش، 1393