درهای پلاستیکی چگونه به ویلچر تبدیل می‌شود؟

شاید به تقاضای افرادی برخورده باشید که از شما می‌خواهند در بطری‌هایتان را دور نیندازید. مدتی است که جمع کردن در بطری‌ها برای بعضی افراد به یک دل‌مشغولی تبدیل شده است. آنهایی که رویای تبدیل کردن مجموعه‌ای از این درهای بلااستفاده به ویلچر برای معلولان را در سر دارند. این ماجرا که در جهان سابقه زیادی دارد، در ایران از کمپینی در تبریز شروع شد اما این روزها در تهران و بعضی از شهرهای دیگر هم به راه افتاده است.

اقدامی که دوستداران محیط‌زیست و حامیان معلولان را گرد هم آورده تا با همکاری زیست‌محیطی و در عین حال انسان‌دوستانه‌شان، مشکلی از هر دو حل کنند. هم گره‌ای از کار محیط‌زیست باز کنند که پلاستیک‌ها سال‌ها در آن تجزیه نشده باقی می‌مانند، هم گره‌ای از کار معلولانی که نمی‌توانند برای خرید ویلچر هزینه کنند. مدتی است که مکان‌های تازه‌ای به محل جمع‌آوری درهای پلاستیکی اضافه شده‌اند و مردم را تشویق به جمع کردن این پلاستیک‌های بی‌مصرف می‌کنند.

***

6 ویلچر برای معلولان تبریز

زمستان گذشته یکی از اهالی تبریز به فکر افتاد با درهای پلاستیکی چاره‌ای برای معلولان نیازمند ویلچر بیندیشد. سپیده جلالی گفته است ایده کارش را از اقدام یک سازمان مردم‌نهاد در ترکیه الهام گرفته است. نهادی که صندوق‌هایی در خیابان داشت و مردم درهای پلاستیکی‌شان را در صندوق‌ها می‌ریختند تا از پول فروش آنها برای معلولان ویلچر تهیه شود. ایده درهای پلاستیکی همراه او به ایران آمد و در زمستان 93 به خرید شش ویلچر برای معلولان منجر شد. به این ترتیب که درها به بازیافت فروخته شدند و هزینه‌ تهیه ویلچرها فراهم شد.

حالا این روزها درحالی‌که فعالیت در تبریز ادامه دارد، یک گروه دیگر در تهران شروع به فعالیت کرده است. گروهی که با اسم «هستمت» سایت و صفحه‌های مجازی تشکیل داده در توضیح کارشان نوشته: «ما درهای پلاستیکی بطری‌ها رو به ویلچر تبدیل می‌کنیم تا هم طبیعت خوشحال‌تر باشه هم اونایی که ویلچر ندارند. داستان هستمت از روزهای آخر اسفند ۹۳ شروع شد. قبل‌تر درباره سپیده جلالی خوانده بودیم و کارزاری که منجر به خرید شش صندلی چرخ‌دار در تبریز شد و ما با خودمان فکر کردیم چه خوب و به همین چه خوب اکتفا نکردیم. فکر کردیم می‌شود که مرزهای این کار خوب گسترش یابد و بشود اندازه تمام ایران و هستمت آغاز شد. ما گروهی از شهروندان عادی هستیم، درهای پلاستیکی جمع می‌کنیم، درها را به غرفه‌های بازیافت شهرداری می‌فروشیم و از درآمد حاصل از این کار برای معلولین صندلی چرخ‌دار می‌خریم. ما فکر می‌کنیم تنها حرف زدن کافی نیست. وقت آن رسیده عمل کنیم و باشیم! به محیط‌زیست، به انسان‌های دیگر احترام بگذاریم و نشان دهیم که ما هستیم، که مسئولیت‌پذیر بودن خیلی هم سخت نیست، که تنها با توجه به بازیافت زباله‌های‌مان قدم بزرگی در مسیر شهروند مسئول برداشته‌ایم. هستمت مستقل از کارزار تبریز است اما هدف همان است. هستمت به تمام ایران تعلق دارد و مشق کردن شهروند مسئولیت‌پذیر برای همه ایرانیان است. داستان هستمت، داستان همه‌ آنهایی است که در این ماجرا نقش دارند؛ هر کس با درهای پلاستیکی که جمع می‌کند.»

افراد می‌توانند در شهرهای مختلف اعلام آمادگی کنند تا برای جمع‌آوری درهای پلاستیکی مردم شهر مکانی را معین کنند. در نهایت همه درها راهی بازیافت خواهند شد و هزینه‌شان صرف خرید ویلچر برای معلولان. یکی از همراهان این کمپین که در شیراز نمایندگی تحویل درهای پلاستیکی را به عهده گرفته است به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما یک انجمن مردم‌نهاد هستیم که این طرح را شروع کردیم. هدف اصلی‌مان این است که اوضاع محیط‌زیست‌مان بهتر شود و همزمان به یکسری از نیازمندان کمک شود. ما در شیراز آموزشگاه روباتیک داریم و از این فضایی که در اختیارمان هست استفاده کردیم تا مکان مشخصی برای تحویل درها در این شهر وجود داشته باشد.»

بیگلری درباره نماینده‌های سایر شهرها‌ توضیح می‌دهد: «هر کس که می‌تواند مسئولیت تحویل درها را برعهده گیرد می‌تواند این کار را انجام بدهد. مثلا نماینده‌ ما در سقز با چند رستوران صحبت کرده و همه اعلام همکاری کرده‌اند و گفته‌اند که درها را برای‌مان جمع‌آوری می‌کنند. خود من با انجمن زنان دوستدار محیط‌زیست حرف زدم و آنها هم قول همکاری داده‌اند. به همین ترتیب می‌شود این کار را گسترش داد.» او درباره میزان مراجعه برای تحویل درها در شیراز می‌گوید: «واقعیت این است که تماس زیاد داریم ولی با توجه به اینکه تازه کار را شروع کرده‌ایم هنوز خانواده‌ها در مرحله جمع‌آوری هستند نه تحویل. اما تماس برای تحقیق درباره صحت ماجرا زیاد است.» به گفته بیگلری درهای پلاستیکی بعد از جمع‌آوری در نمایندگی‌ها یا در همان شهر به شهرداری فروخته می‌شود و هزینه آن به تهران ارسال می‌شود یا اینکه برای نماینده اصلی در تهران پست می‌شود تا در پایتخت به بازیافت تحویل داده شود.

این گروه درباره اینکه چرا فقط درهای پلاستیکی را جمع‌آوری می‌کنند و خود بطری‌ها به کارشان نمی‌آید، توضیح داده‌اند: «ما فقط درها را جمع‌آوری می‌کنیم و خود بطری‌ها را تحویل نمی‌گیریم. درهای پلاستیکی و بطری‌های پلاستیکی هر دو قابل بازیافت هستند اما امکان بازیافت آنها با هم به علت دمای ذوب متفاوت وجود ندارد. درها باید از بطری‌ها جدا شوند و بعد از تفکیک و دسته‌بندی بازیافت شوند. با توجه به صرف هزینه و وقت برای این امر در مواردی مراکز بازیافت از بازیافت کردن درها منصرف می‌شوند. علاوه بر این درهای پلاستیکی اصولا بعد از مصرف در محیط رها می‌شوند، تنوع زیادی دارند، کوچک و کم حجم هستند. بنابراین جمع‌آوری، نگهداری و حمل‌و‌نقل آنها آسان‌تر است.»

ویلچرها رنج گسترده‌ای دارند و بسته به نوع‌شان از زیر یک میلیون تومان تا 10 میلیون تومان قیمت دارند. اما چند در پلاستیکی برای خرید یک ویلچر کافی است؟ تجربه تبریز نشان داد با جمع‌آوری 600هزار در، خرید 6 ویلچر ممکن می‌شود. یعنی به‌طور تخمینی هر 100هزار در بطری معادل یک ویلچر نه‌چندان گران و پیشرفته است. حالا هر 100هزار در بطری در ایران یک ویلچر بالقوه محسوب می‌شود.