رئیس کل بانک مرکزی از بازگشایی کانال ارزی با اروپا خبر داد / پیمان پولی دوجانبه میان ایران و اروپا شکل می گیرد

فرصت امروز: وعده اروپایی ها برای گشایش کانال ارزی با ایران در مراحل پایانی قرار دارد و آنگونه که رئیس کل بانک مرکزی خبر داده، قرار است کانال مالی جدیدی برای صادرکنندگان اروپایی و ایرانی باز شود که کارکرد این کانال، نوعی پیمان پولی دوجانبه میان ایران و اروپاست.

عبدالناصر همتی طی پستی در اینستاگرام خود از بررسی جزییات ایجاد کانال مالی اروپا با ایران در بروکسل خبر داد و گفت: پیمان دوجانبه پولی میان دو طرف ایجاد شده و صادرکنندگان می توانند ارز حاصل از صادرات خود را دریافت کنند.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی، جزییات کانال مالی اروپا برای انجام تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا در نشست هفته گذشته در بروکسل مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت. ایجاد کانال مالی بر این درک مشترک مبتنی است که شرکت ها و فعالان اقتصادی ایرانی و اروپایی علی رغم خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از برجام تمایل به برقراری و تداوم روابط تجاری با یکدیگر دارند. در این راستا به منظور رفع مشکلات مربوط به انجام پرداخت های مالی، ایجاد کانال مالی اروپا در دستور کار طرفین قرار گرفته است. کانال مزبور این امکان را برای صادرکنندگان اروپایی و ایرانی فراهم خواهد کرد که ارز حاصل از صادرات خود را دریافت کنند.

همتی در پایان، کارکرد این کانال مالی را نوعی پیمان پولی دوجانبه میان ایران و اتحادیه اروپا خواند و ابراز امیدواری کرد تا به زودی جزییات و نحوه استفاده از این کانال مالی نهایی و اعلام شود.

پیشتر نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه اوایل مهرماه گفته بود که دست کم تاکنون هفت بانک مرکزی اروپایی توافق کرده اند که راهکار ویژه مالی برای ارتباط با ایران ایجاد و در آینده نیز این راهکار را به موسسه ای تبدیل کنند.

کانال ارزی ایران و اروپا چگونه کار می کند؟

پیمان پولی دوجانبه یعنی استفاده همزمان از دو پول ملی کشورهای مبدأ و مقصد در تجارت و تامین مالی بین دو کشور، به گونه ای که نیازی به ارزهای ثالث نباشد. برای اجرایی شدن این پیمان ها نیاز است بانک های مرکزی کشور های مبدأ و مقصد در تجارت، وارد مذاکره با یکدیگر شوند و پیمان پولی دوجانبه امضا کنند. ایران تاکنون 10تفاهم نامه و پیمان پولی با کشورهای مختلف به امضا رسانده که می توان به انعقاد این پیمان ها با چین در پیش از انقلاب و ترکیه در سال گذشته اشاره کرد.

به گزارش ایرنا، هرچند جزییات کار با این کانال مالی منتشر نشده، اما به نظر می رسد بستری باشد که ایران بتواند با استفاده از آن، کالا به ویژه نفت و فرآورده های نفتی به حوزه اروپا صادر و در قبال آن کالاها و خدمات مورد نیاز خود را از هر یک از کشورهای اروپایی دریافت کند و تهاتر دریافت و پرداخت های انجام شده بین بانک های مرکزی اروپایی انجام شود.

ارز مورد استفاده در این مبادلات بر پایه یورو خواهد بود تا مشمول تحریم دلاری آمریکا نشود؛ ایران سال هاست که تحت تحریم دلار قرار دارد و از این رو نمی تواند با آن مبادلات مالی داشته باشد؛ حتی در زمان فروش نفت با اینکه نرخ آن به دلار اندازه گیری می شود، درآمدهای حاصل از آن به ارزهای دیگر از جمله یورو در حساب های بانک مرکزی ذخیره می شود.

در همین زمینه، آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است: هرچند قدرت یورو در مبادلات جهانی به میزان دلار نیست و هنوز 80درصد معاملات جهانی با دلار انجام می شود اما یورو این توان را دارد که مبادلات چند صد میلیارد یورویی را با ایران پوشش دهد و مشکلی از این بابت نیست. اگر اروپا بخواهد و از آمریکا ترس نداشته باشد، به راحتی می تواند این کانال ارتباط مالی یورویی را با ایران برقرار کند؛ چون حسابها بر پایه یورو نگهداری می شود، به راحتی می توان درآمد حاصل از صادرات ایران را با واردات کالاها و خدمات از حوزه اروپا تهاتر کرد.

او، اعتماد را پایه اصلی برقراری این رابطه عنوان کرد و گفت: چنین نباشد که اروپا با تلنگری از مراودات مالی با ایران کنار بکشد.

کانال مالی و ضرورت عضویت ایران در FATF

همچنین عباس هشی، اقتصاددان نیز در این باره گفت: این کانال یورویی اختراع جدیدی نیست و عملکرد آن همچون اتاق های تسویه پایاپای در زمان جنگ تحمیلی خواهد بود.

به گفته وی، پس از قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران و اعمال تحریم های اقتصادی علیه کشورمان، مشابه چنین روابط مالی با دیگر کشورها ایجاد شد؛ در زمان جنگ، ایران کالاهای خود که بخش عمده آن نفت بود را به کشورهای دیگر می فروخت و پول آن را در حساب اتاق های تسویه ویژه ای که راه اندازی شده بود، نزد این کشورها نگهداری می کرد و زمانی که می خواست کالایی بخرد، واردکننده مجوز آن را از دستگاه های دولتی مرتبط دریافت و پس از طی مراحل قانونی ثبت سفارش و اخذ پیش فاکتور، مجوز تخصیص ارز را از بانک مرکزی دریافت می کرد.

این اقتصاددان ادامه داد: در مرحله بعد، پس از تایید وزارت بازرگانی وقت، باید در بانک های آن زمان که همگی دولتی بودند، گشایش اعتبار اسنادی انجام و فروشنده کالا به بانک کارگزار معرفی می شد؛ بانک کارگزار به جای اینکه از ایران پول دریافت کند، از حساب های ویژه ای که ایجاد شده بود، پرداخت را انجام می داد و کالا به کشور وارد می شد. این بار نیز قرار است کانال مشابهی ایجاد شود که شاید همان کالا در برابر نفت باشد اما گسترده تر از زمان جنگ و برای واردات کالا فقط به مواد غذایی و اقلام دارویی بسنده نمی شود و هر کالا و خدمتی که ایران نیاز دارد، می تواند در قالب این کانال ارتباطی به کشور وارد شود.

وی در بیان ویژگی های این کار برای اقتصاد ایران گفت: یکی از خوبی های این کار، متنوع شدن سبد واردات کشور و ورود کالاهای باکیفیت تر است؛ همه می دانند که چین به عنوان بزرگ ترین شریک تجاری ایران کالاهای خود را در سه سطح به جهان صادر می کند؛ حال اگر اجناس باکیفیت از دیگر کشورها به ایران بیاید، دیگر نمی تواند اجناس بنجل و درجه سه خود را به ایران بفرستد.

هشی یادآور شد: یکی از مشکلات دوره قبلی تحریم ها این بود که مجبور بودیم منابع نفتی خود را فقط از چند کشور خرید و کالاهای بی کیفیت وارد کشور کنیم. باز بودن کانال ارتباط مالی با اروپا برای آینده اقتصاد ایران یک نعمت و برای مردم یک نوید است که منابع کشور به هدر نمی رود. از آنجا که قرار است مبنای معاملات در این کانال مالی براساس یورو باشد، از تحریم های دلار آمریکا نیز در امان است.

این اقتصاددان در پایان، به ضرورت عضویت ایران در گروه ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم (FATF) اشاره کرد و گفت: تصور نشود که با ایجاد کانال مالی با اروپا، از عضویت در اف ای تی اف بی نیاز می شویم بلکه ضرورت عضویت در آن دوچندان می شود زیرا بانک ها باید به اصول و مقررات «اف ای تی اف» احترام بگذارند و رعایت کنند. اگر می خواهیم با دنیا رابطه مالی داشته باشیم و حتی کانال ارتباطی با اروپا باز باشد باید مقررات ضد پولشویی و تامین مالی تروریسم را نیز بپذیریم.