بازدهی بازارها در نیمه 1400

تابستان داغ 1400 بالاخره به پایان رسید و از این هفته اولین روز کاری پاییز آغاز می شود. سوال این است که کدام بازار بیشترین بازدهی را در نیمه اول سال 1400 ثبت کرد و بالاترین سود را برای سرمایه گذاران به ارمغان آورد؟ رتبه ‏بندی بازدهی بازارها نشان می دهد که دلار در مقام نخست ایستاده است و قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال تاکنون با بازدهی 11 درصدی بیش از همه بازار های مالی در این بازه زمانی رشد کرده است. البته در ماه های ابتدایی امسال و تا نیمه شهریورماه، بورس پربازده ترین بازار سرمایه گذاری بود، اما به  دنبال نزول 13 درصدی بورس تهران از هفته دوم شهریورماه ، دلار به صدر پربازده ترین بازارها در پایان شش ماهه اول سال در آمد. شاخص بورس تهران از اول خرداد ماه تا هفته نخست شهریور ماه بیش از 45 درصد رشد کرده بود و به نظر می رسید که بازده بورس در نیمه نخست سال از سایر بازار ها پیشی بگیرد، اما نزول 200 هزار واحدی شاخص کل بورس منجر به افت بازده سرمایه گذاری در این بازار شد، تا عنوان پرسودترین بازار مالی در نیمه 1400 به بازار ارز برسد. سکه با بازدهی 8 درصدی، بورس با بازدهی 6 درصدی و مسکن با بازدهی 4 درصدی در رتبه های بعدی ایستادند.

بورس چگونه از دلار و سکه جا ماند؟

پرونده بورس تهران در سومین ماه از فصل داغ تابستان برای بورس بازان به هیچ وجه داغ نبود و شاخص بورس تهران در شهریورماه با افت حدود 8.5 درصدی تا محدوده های ثبت شده در میانه های تیرماه عقب نشینی کرد. در خلال این یک ماه، بورس و فرابورس نوسان های بسیاری را تجربه کردند و برخلاف شروع داغ تابستان، در شهریورماه تن به اصلاح دادند تا در مجموع رشد تابستانی شاخص کل بورس به حدود 18 درصد محدود شود. بازدهی بورس همچنین در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ به کمی بیشتر از 6 درصد رسید تا در رتبه بندی بازدهی بازارها در نیمه نخست امسال، بورس از دلار و سکه به ترتیب با بازدهی 11 درصدی و 8 درصدی جا بماند و تنها جلوتر از بازار مسکن با بازدهی 4 درصدی بایستد.

به این ترتیب، شاخص بورس تهران پس از افت 6.7 درصدی در فروردین ماه و 5.3 درصدی در اردیبهشت ماه، در خردادماه به مدار صعودی برگشت و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری، رشد 1.2 درصدی را ثبت کرد. در ادامه نیز با رونق نسبی معاملات با پیروزی سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سیزدهم، شاخص کل بورس به روند رشد خود ادامه داد و شاهد رشد 12.2 درصدی در تیرماه و 15.58 درصدی در مردادماه بود تا به شهریورماه رسید. هرچند تا نیمه شهریورماه نیز بورس همچنان پربازده ترین بازار سرمایه گذاری بود، اما با اصلاح شاخص کل در روزهای آخر شهریور، بازدهی بورس تهران در ششمین ماه سال کاهش یافت.

بیش واکنشی بورس بازان به تحولات غیراقتصادی و بیم از افت نرخ دلار، از جمله مهمترین دلایل جاماندگی سهام از دیگر گزینه های سرمایه گذاری بود. شرایطی که باعث شد در نیمه اول سال شاهد خروج بیش از ۲۲هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از گردونه معاملات سهام باشیم. امروز (شنبه سوم مهرماه) نخستین روز از معاملات بورس در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ است و بازار سهام در حالی معاملات پاییزی خود را آغاز می کند که در طول شش ماه گذشته ولو ناپایدار موفق شده است از سد روند نزولی بلندمدت خود بگذرد و به رغم آنکه در هفته های پایانی تابستان شاهد ریزش سنگین شاخص کل بورس بود، بازدهی ۶ درصدی را به ثبت برساند. با این حال در میان رقبا، دلار رشد ۱۱درصدی را ثبت کرد و در بازار سکه نیز شاهد رشد حدود 8 درصدی قیمت بودیم. به نظر می رسد بازار سهام در شش ماهه دوم سال یا به پیشواز احیای برجام می رود و باید با کاهش انتظارات تورمی و افت نسبی قیمت ارز، مسیر درست سرمایه گذاری را به سهامداران خود بیاموزد و یا اینکه با کمرنگ شدن احتمال توافق در مذاکرات وین و تحت تاثیر کسری بودجه سنگین امسال، مسیر رشد تورمی را در پیش بگیرد.

سمت و سوی بازارها در ادامه سال

سال 1400 بالاخره به نیمه رسید و شش ماه نخستش تمام شد. حالا راحت تر می توان درباره سیمای بازارها در سال 1400 قضاوت کرد. آمار ها نشان می دهد قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال تاکنون با بیش از 10درصد رشد، بیش از همه بازار های پرریسک رشد کرده است. البته در ماه های نخست امسال و تا نیمه شهریورماه نیز همانطور که اشاره شد، بورس کماکان پربازده ترین بازار سرمایه گذاری بود، اما با  نزول 13درصدی بورس از هفته دوم شهریور ، دلار به صدر پربازده ترین بازارها در شش ماهه اول سال آمد. شاخص بورس تهران از اول خرداد ماه تا هفته نخست شهریور ماه بیش از 45 درصد رشد کرده بود و به نظر می رسد بازده بورس در نیمه نخست سال از سایر بازار ها پیشی بگیرد، اما نزول 200هزار واحدی شاخص کل بورس منجر به افت بازده سرمایه گذاری این بازار شد.

براساس آمارها قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال تاکنون 11 درصد رشد کرده است که بیشتر از همه بازار ها بوده است. شواهد میدانی نشان می دهد که یکی از دلایل این رشد قیمت دلار در نیمه نخست سال، افزایش تقاضای خرد در سطح بازار آزاد برای خرید دلار بوده است. کارشناسان معتقدند محرک های سیاسی و اقتصادی، سطح تقاضا در بازار ارز را به  طور مداوم دستخوش تغییر می ‎کند و با توجه به آنکه محرک های رشد قیمت در نیمه نخست سال بیشتر بوده است، سطح تقاضا برای خرید دلار افزایش یافته و منجر به رشد قیمت شده است. همچنین قیمت هر سکه در این مدت با حدود 8 درصد رشد در رتبه دوم بازدهی بازارهای مالی قرار گرفته است. میانگین قیمت هر مترمربع مسکن هم در شهر تهران در نیمه نخست سال با 4 درصد رشد مواجه شده است که کمتر از طلا، ارز و بورس بوده است. با این حال، بررسی ها نشان می دهد که تحت تأثیر افزایش انتظارات تورمی، مردم این روز ها از طلا و ارز بیش از گذشته به  عنوان ضربه گیر تورم استفاده می کنند.

براساس آخرین گزارش های رسمی، نرخ تورم سالانه در شهریورماه به 43.6 درصد رسیده است. این به معنای آن است که سالانه بیش از 43 درصد از ارزش ریال کاسته می‎ شود. در چنین شرایطی یکی از مهمترین دغدغه های خانواده های ایرانی که سطح درآمد شان به پایین ترین حد ممکن در چند دهه گذشته رسیده است، حفظ قدرت پول و مصونیت در برابر تورم است. این روند پرشتاب تورم که از سال1397 به دنبال خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم ها آغاز شده است، به  دنبال رشد نقدینگی در حال افزایش است و آنطور که کارشناسان برآورد می کنند با توجه به کسری بودجه شدید دولت، احتمالا در ماه های آینده همچنان افزایش خواهد یافت. این موضوع ضرورت محافظت در برابر تورم را برای مردم بیشتر کرده است؛ چراکه همین حالا هم بخش زیادی از قدرت خرید مردم در نتیجه رشد شدید تورم از دست رفته است. به همین دلیل مردم برای اینکه از خود در برابر تورم محافظت کنند، پس انداز های خود را در بازار طلا و ارز و اخیرا بورس سرمایه گذاری می کنند. شوربختانه در ایران ابزار های مالی کافی برای اینکه به شهروندان در برابر تورم مصونیت بدهد، وجود ندارد و یا دست کم کمتر معرفی شده است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com