درمان واریکوسل برای افزایش باروری مردان

بسیاری از مردان دچار بزرگ شدگی سیاهرگ (ورید) داخل کیسه های بیضه میشوند. پزشکان این سیاهرگ های بزرگ شده را واریکوسل مینامند. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی از خود نشان نمیدهند اما برخی نیز در باروری دچار مشکل میشوند. واریکوسل بیماری رایجی است به طوری که ۱۰ – ۱۵ درصد از مردان به این بیماری مبتلا میشوند. اکثر پزشکان بر این باورند که واریکوسل منجر به کاهش تعداد اسپرم و در نتیجه کاهش توان باروری در مردان می شود.

واریکوسل چیست؟

واریکوسل زمانی اتفاق می افتد که بر اثر بزرگ شدن سیاهرگ های داخل کیسه بیضه، این ناحیه ورم می کند. این ورم نوعی برآمدگی در بالای بیضه ها است و معمولا تغییر رنگی نیز در آن ناحیه دیده نمی شود. به گروهی از سیاهرگ های داخل کیسه بیضه شبکه وریدی پامپینی فورم گفته می شود. این سیاهرگ ها کمک می کنند تا خونی که بیضه ها را تغذیه می کند پیش از اینکه به این ناحیه برسد خنک شده باشد. بیشتر افراد مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی ندارند اما برخی ممکن است با ناباروری مواجه شوند. وقتی مردی به واریکوسل مبتلا میشود ممکن است در کیسه بیضه هایش دچار ورم، حساسیت و درد شود.

آیا واریکوسل منجر به ناباروری در مردان می شود؟

بیشتر مردانی که به واریکوسل مبتلا هستند دچار ناباروری نمیشوند. با این وجود نرخ ناباروری میان مبتلایان واریکوسل بیشتر از افرادی است که به این بیماری مبتلا نیستند. این آمار ممکن است به این علت باشد که واریکوسل در توانایی بدن مرد در تولید و نگهداری از اسپرم اختلال ایجاد می کند.

طی مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شد از ۸۱۶ مرد نابارور داده هایی جمع آوری شد و مشخص شد که یک سوم مردان نابارور به واریکوسل مبتلا هستند. رایج بودن واریکوسل میان مردان نابارور نشان می دهد که واریکوسل برخی اوقات عامل ایجاد ناباروری در مردان است گرچه همیشه این اتفاق نمی افتد.

در سال ۲۰۱۲ مطالعاتی که در سالهای قبلتر انجام شده بود مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و شواهد به دست آمده از آن نشان داد که با درمان واریکوسل میتوان توانایی باروری را در مردان بهبود داد به خصوص در مواردی که علت ناباروری زوجین نامعلوم باشد. با این حال محققان باور دارند که در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.

نگرانی اصلی درباره واریکوسل این است که ورم و برآمدگی ناشی از این بیماری ممکن است به اسپرم ها آسیب وارد کند و منجر به کاهش تعداد اسپرم ها شود. در افرادی که تعداد اسپرم هایشان به میزان میانگین و در سطح نرمال است بعید است واریکوسل منجر به ناباروری شود. زمانی که در زوج نابارور مرد به واریکوسل مبتلا است برای مشخص شدن علت ناباروری به انجام آزمایش های مختلفی از جمله بررسی تعداد اسپرم ها نیاز است و نمیتوان واریکوسل را تنها دلیل این مشکل دانست.

تشخیص واریکوسل

در اکثر مردان مبتلا به واریکوسل علائم خاصی بروز نمیکند. البته برخی از مبتلایان به واریکوسل در کیسه بیضه شان احساس سنگینی یا نبض گاه به گاه دارند. بسیاری از مبتلایان پس از ناتوانی در باروری متوجه میشوند که مبتلا به واریکوسل هستند. معمولا پزشک متخصص بیماری های مجاری ادرار میتواند با معاینه فیزیکی کیسه بیضه و بررسی ورم و عروق خونی این ناحیه، ابتلا به واریکوسل را درصورت وجود تشخیص دهد.

اگر فرد مشکوک به واریکوسل باشد ممکن است پزشک برایش سونوگرافی تجویز کند. سونوگرافی یک آزمایش تصویر برداری است و کاملا بدون درد است. نتایج سونوگرافی به پزشک کمک میکند سیاهرگ های داخل کیسه بیضه را مشاهده کند. درصورتی که فرد نابارور باشد ممکن است پزشک برای بررسی کیفیت اسپرم ها آزمایش مایع منی را برای بیمار تجویز کند.

درمان واریکوسل برای ناباروری

درمان واریکوسل به منظور بهبود توان باروری در مردان صورت میگیرد. معمولا درمان واریکوسل به صورت سرپایی به همراه بی حسی موضعی یا بی هوشی عمومی انجام میشود. در این درمان یک برش کوچک در شکم نزدیک به جایی که بیضه ها به شکم متصل شده اند ایجاد میشود. سیاهرگی که منجر به ایجاد واریکوسل شده است شناسایی و قطع میشود تا از رسیدن جریان خون به آن ناحیه جلوگیری شود.

روش دیگر درمان واریکوسل که کمتر تهاجمی است آمبولیزاسیون نام دارد. در این روش واریکوسل را از طریق پوست درمان میکنند. یک کاتتر (Catherer) کوچک از طریق سیاهرگ بزرگی در کشاله ران یا گردن وارد بدن فرد بیمار میشود و پس از رسیدن به ناحیه دچار واریکوسل به کمک بالون، سیم پیچ یا دارو مسدود میشود.

آمبولیزاسیون

آمبولیزاسیون روشی کم تهاجم است که در آن جریان خون را به صورت موقت قطع میکنند. این درمان را میتوان در مطب پزشک و تحت بی حسی موضعی انجام داد به طوری که بیمار در ناحیه تحت درمان هیچ دردی حس نکند. طی درمان آمبولیزاسیون معمولا پزشک سوزنی را به سیاهرگ کشاله ران وارد میکند البته در برخی موارد سوزن را به سیاهرگی در گردن وارد میکنند. پزشک به کمک این سوزن به سیاهرگ های کیسه بیضه دسترسی پیدا کرده و میتواند واریکوسل را مسدود کند. بیمار ممکن است پس از درمان کمی درد داشته باشد اما بهبودی پس از درمان خیلی زمان نمیبرد و بیمار میتواند پس از پایان درمان بلافاصله به منزل برود و به فعالیت های معمول خود بپردازد.

عمل جراحی

پزشک میتواند با مسدود کردن جریان خونی که به شاهرگ آسیب دیده می رسد واریکوسل را درمان کند. به این جراحی واریکوسلکتومی گفته می شود. «واریکوسلکتومی یک عمل جراحی است که در طی آن وریدهای متورم داخل کیسه بیضه که واریکوسل نام دارند برداشته می شوند.»

انواع واریکوسلکتومی

• واریکوسلکتومی باز: در این روش برای دسترسی به سیاهرگی که باعث واریکوسل شده در کشاله ران بیمار یک برش ایجاد میشود.
• واریکوسلکتومی به روش لاپاروسکوپی: در این روش در شکم بیمار چند برش کوچک ایجاد میشود تا بتوان دستگاه مخصوصی را وارد آن ناحیه کرد و به کمک آن از عروقی که باعث ایجاد واریکوسل شده اند تصویربرداری کرد. برای انجام این روش استفاده از بی هوشی عمومی لازم است. یعنی بیمار حین عمل کاملا بی هوش است و تنفسش با کمک دستگاه تنفس صورت میگیرد.
• واریکوسلکتومی به روش جراحی میکروسکوپی: در این روش نیز همچون روش باز به ایجاد برش در کشاله ران نیاز است اما در این روش از یک میکروسکوپ برای ایجاد تصویر و دید واضح تر از عروق خونی استفاده میشود. نسبت به روش های دیگر انجام این روش زمان بیشتری میبرد اما در این روش احتمال موفقیت آمیز بودن درمان بیشتر است.

نتایج درمان واریکوسل

نتایج درمان واریکوسل معمولا رضایت بخش است. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شد و در آن مردانی که علاوه بر کم بودن تعداد اسپرم شان مبتلا به واریکوسل بودند پس از عمل جراحی به طور میانگین تعداد اسپرم هایشان از 2.4 میلیون به 11.6 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی افزایش پیدا کرد.

مردانی که مبتلا به واریکوسل هستند و پیشینه ناباروری دارند باید با پزشک خود درباره مزایا و معایب درمان صحبت کنند. در برخی موارد عمل جراحی ممکن است بی خطر ترین گزینه برای افزایش توان باروری باشد. در وارد دیگر ممکن است زوجین بتوانند به کمک تکنیک های لقاح کمکی همچون لقاح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) نتایج بهتری به دست آوردند. مردان درصورت مشاهده رگ های ورم کرده در اطراف بیضه ها نباید فورا تصور کنند که نابارور هستند اما بهتر است این موضوع را با پزشک در میان بگذارند.