ترکیه شریک جدید مسکو در انتقال گاز روسیه به جنوب اروپا

به گزارش خبرگزاری رویترز، مسکو با تعلیق پروژه قبلی خوب برای انتقال گاز به جنوب اروپا از طریق بلغارستان به دلیل اعتراض و مخالفت اتحادیه اروپا، با درنظر گرفتن تخفیف‌های قابل توجه برای آنکارا، ترکیه را به‌عنوان مسیر جایگزین و شریک جدید خود برای احداث خط لوله انتقال گاز به جنوب اروپا معرفی کرد.

پیشتر اتحادیه اروپا که بر سر بحران اوکراین با روسیه اخـتـلاف‌نـظـر داشـته و در تحریم‌های امریکا علیه این کشور مشارکت کرده و همچنان درپی کاهش وابستگی خود در حوزه انرژی به روسیه است، با پروژه 40 میلیارد دلاری احداث خط لوله انتقال گاز از طریق بلغارستان مخالفت کرده بود. این درحالی است که احداث خط لوله انتقال گاز از طریق ترکیه که از طریق دریا امکان‌پذیرخواهد بود مشکلات طرح پیشین را نداشته و ظرفیت صادرات 63 میلیون متر مکعب گاز را دارا خواهد بود که این میزان چهار برابر گاز وارداتی ترکیه از روسیه است. گفتنی است روس‌ها اعلام کرده‌اند تا این خط لوله را در مرز ترکیه و اوکراین به مرکز صادرات گاز به جنوب اروپا بدل کنند.

در همین رابطه الکسی میلر، مدیراجرایی شرکت دولتی گازپروم روسیه که رییس‌جمهور روسیه را در سفری یک روزه به آنکارا همراهی می‌کرد، در مصاحبه با خبرنگاران اعلام کرد، پروژه احداث خط لوله از طریق بلغارستان به جنوب اروپا به تاریخ پیوسته و دیگر اجرایی نخواهد شد.

علاوه بر این ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه نیز با متهم کردن اتحادیه اروپا به مخالفت با بلغارستان به دلیل وابستگی شدید این کشور به گاز روسیه و دست کم گرفتن اختیارات حاکمیتی این کشور و مخالفت با احداث خط لوله انتقال گاز به جنوب اروپا علیه منافع اقتصادی خود عمل کرده و به این ترتیب، این اتحادیه هزینه مخالفت خود با این طرح را خواهد پرداخت. پوتین در ادامه اعلام کرد: روسیه از سال آینده تخفیفی شش درصدی را برای گاز وارداتی ترکیه از این کشور منظور خواهد کرد و سه میلیون متر مکعب بیشتر از سال جاری گاز در اختیار آنکارا قرار خواهد داد.

به گفته میلر مدیراجرایی شرکت گازپروم، این شرکت با شرکت بوتاش ترکیه یادداشت تفاهم همکاری در زمینه احداث خط لوله گاز در دریای سیاه امضا کرده‌اند. امضای این تفاهم نامه در حالی اتفاق می‌افتد که پیشنهاد همکاری روسیه و ترکیه برای احداث خط لوله گاز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. در همین رابطه، آلکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه می‌گوید: به وزرای انرژی دو کشور دستور داده شده تا جزئیات این همکاری دوجانبه را در زمینه‌های مختلف بررسی کنند. وی ادامه داد: بررسی هزینه‌های اجرای پروژه، مشخص کردن مکانیزم مالی آن و شرایط تحقق تعهدات طرفین درحال حاضر کار بسیار دشواری است. نکته دیگری که نوواک به آن اشاره کرد انتظار ترکیه برای ارائه یک تخفیف 15 درصدی از سوی مسکو است، این درحالی است که طبق گفته پوتین رییس‌جمهور روسیه، تخفیف پیشنهادی روسیه به ترکیه تنها شش درصد است.

در این بین آنچه موجب تعجب اروپا و امریکا شده، اقدام ترکیه به‌عنوان کاندیدای ورود به اتحادیه اروپا به مستحکم‌تر کردن ارتباطاش با روسیه در زمینه انرژی است. این درحالی است که امریکا و اتحادیه اروپا به دلیل دخالت‌های روسیه در اختلافات داخلی در اوکراین تحریم‌هایی در زمینه فعالیت‌های اقتصادی و صادرات انرژی علیه مسکو اعمال کرده و اتحادیه اروپا سعی در کاهش وابستگی خود به انرژی روسیه که هم‌اکنون 30 درصد گاز مورد نیاز این اتحادیه را تامین می‌کند، دارد.

در همین راستا، الکسی میلر در گفت‌وگو با خبرنگاران در آنکارا اعلام کرد: به موازات گسترش و عمیق‌تر شدن همکاری‌های روسیه و ترکیه در زمینه انرژی هرقدر این هـمـکاری‌ها بیشتر باشد آمادگی برای کاهش قیمت بیشتر خواهد بود. وی ادامه داد: همزمان با گسترش همکاری‌های آنکارا و مسکو در زمینه پروژه احداث خط لوله صادرات گاز روسیه به جنوب اروپا قیمت گاز نیز برای ترکیه کاهش خواهد یافت و ترکیه می‌تواند در آینده با قیمتی که آلمان هم‌اکنون از روسیه گاز دریافت می‌کند گاز مورد نیاز خود را از روسیه خریداری کند.

فارغ از جنبه‌های اقتصادی صادرات گاز روسیه به جنوب اروپا، این طرح و استراتژی اتحادیه اروپا در مواجهه با این مسئله و حواشی پیرامون آن اختلاف‌نظرهایی را میان اعضای اتحادیه اروپا ایجاد کرده است. کشورهای اتریش، صربستان، مجارستان و بلغارستان به همراه برخی دیگر از کشورهای عضو این اتحادیه احداث خط لوله برای صدور گاز به جنوب اروپا را راه‌حلی مناسب و منطقی برای جلوگیری از پدید آمدن هرگونه اختلال در صادرات گاز روسیه به اروپا می‌دانند. در مقابل بروکسل و واشنگتن معتقدند، اجرایی شدن این طرح موجب استیلای هرچه بیشتر روسیه بر اتحادیه اروپا در حوزه انرژی خواهد شد. در این بین نباید از متوقف شدن رشد اقتصادی و همچنین صادرات گاز جمهوری آذربایجان به ایتالیا در سال 2020 میلادی و اثرات آن بر پروژه صادرات گاز روسیه به جنوب اروپا غافل شویم.

درباره خسارت‌های احتمالی منتفی شدن پروژه صادرات گاز روسیه به جنوب اروپا کارلوس پاسکال که پیش‌تر در سال جاری از جمله دیپلمات‌های ارشد وزارت خارجه امریکا در حوزه انرژی بود، اعلام کرد که لغو شدن احداث خط لوله انتقال گاز روسیه به جنوب اروپا از طریق بلغارستان هیچ‌گونه خسارتی برای اروپا در پی نخواهد داشت. به عقیده وی، منتفی شدن این پروژه نه تنها برای اروپایی‌ها خسارتی در پی نخواهد داشت، بلکه به واسطه عدم پرداخت هزینه‌های سنگین احداث خط لوله‌ای که تاثیری در میزان گاز صادراتی روسیه به اروپا نخواهد داشت، صرفه‌جویی قابل توجهی نیز در هزینه‌ها خواهد داشت.

در این بین میخائیل کروچومکین، از تحلیلگران حوزه نفت و گاز شرق اروپا با اشاره به دخالت‌های روسیه در اوکراین و انضمام شبه جزیره کریمه به خاک روسیه این اقدام را مانع بزرگی بر سر راه احداث خط لوله صادرات گاز روسیه به جنوب اروپا می‌داند. به عقیده کروچومکین، تحریم‌ها سبب شده‌اند تا گازپروم قادر به فراهم کردن هزینه‌های لازم برای تحقق بخشیدن به پروژه صادرات گاز به جنوب اروپا نباشد. این دقیقا همان موضوعی است که پاسکال نیز به آن اشاره دارد. این دیپلمات امریکایی معتقد است، اعمال تحریم‌های امریکا و اروپا علیه گازپروم پروژه خط لوله جنوب اروپای این شرکت را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.

در این میان وابستگی ترکیه به روسیه عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده انرژی مورد نیاز آنکارا و روابط اقتصادی عمیق و گسترده دو کشور که ترکیه را بعد از آلمان به دومین شریک تجاری مسکو بدل کرده، سبب شده تا دو کشور اختلافات شان را بر سر اوضاع اوکراین و مواضع متضاد شان در جریان جنگ داخلی سوریه را کمرنگ کرده است.

گفتنی است در جریان جنگ داخلی سوریه، ترکیه با حمایت از مخالفان و تروریست‌ها از هواداران سرنگونی بشار اسد رییس‌جمهوری این کشور بود و در مقابل روسیه با اتخاذ موضعی متفاوت خواهان باقی ماندن اسد در قدرت بوده و همچنان از دولت مرکزی سوریه حمایت می‌کند. اهمیت وضعیت سوریه سبب شد تا روسای جمهور روسیه و ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود به آن اشاره کنند به نحوی که رجب‌طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه اعلام کرد که روسیه مواضع متفاوتی با آمریکا در مورد سوریه دارد، اما چیزی که همه ما بر سر آن توافق داریم دستیابی به یک راه حل برای پایان دادن به درگیری‌ها در سوریه است، اما اختلاف ما در مورد ماهیت این طرح است.