درآمد مالیات مردمی جبران‌کننده بودجه کشور

در ابتدای سال 2014 میلادی قیمت نفت به اوج خود رسید که متاسفانه تدوین‌کنندگان بودجه بدون توجه به آینده قیمت نفت براساس معادلات بین‌المللی و همچنین عوامل سیاسی و اقتصادی بین‌الملل و در عین حال بدون توجه به تحولات خاورمیانه، بودجه را براساس نرخ  روز نفت درنظر گرفتند. این مسئله موجب خواهد شد که از دو منظر با چالش روبه‌رو شویم؛ نخست تعیین مقدار نفت صادراتی که در سال جاری روزانه یک میلیون و صد هزار بشکه نفت و 400 هزار بشکه میعانات گازی و گاز طبیعی صادر شد.

دوم آنکه با تحریم‌های بین‌المللی روبه‌رو هستیم که براساس آن درآمد نفتی به آسانی قابل بازگشت نیست. از این رو، بودجه به‌گونه‌ای تدوین شده که به نظر می‌رسد، تحریمی وجود ندارد. از طرف دیگر، قادر نیستیم روزانه یک میلیون و صد هزار بشکه نفت صادر کنیم. البته این شانس را داشتیم که در پنج ماه ابتدای سال جاری متوسط 104 دلار برای هر بشکه، نفت بفروشیم. این مسئله صرف نظر از بازگشت پول به ایران است.

در ابتدای سال 2014 دوره شکوفایی نفت برای کشورهایی مانند ونزوئلا، کویت و قطر بود که قیمت نفت را به‌صورت بسیار بدبینانه در بودجه خود وارد کردند به طوری که ونزوئلا 60 دلار، قطر 65 دلار و کویت 70 دلار را به ازای فروش هر بشکه نفت در بودجه خود مصوب کردند. در این میان کشوری مانند نروژ هم قیمت نفت را بیش از 98دلار در بودجه خود مصوب کرد که البته بودجه این کشور اصلا به نفت وابسته نیست. نمی‌توان در شرایط تحریم میزان تولید و فروش نفت را به میزان قابل قبولی افزایش داد، زیرا برای این کار باید سرمایه‌گذاری بسیار کلانی صورت گیرد.

از طرفی شاهد افزایش قیمت دلار هستیم که در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، شاهد کاهش شدید قیمت ریال خواهیم بود. بنابراین باید در بودجه سال آینده قیمت نفت بین 50 تا 60 دلار در نظر گرفته شود، زیرا بیش از این پایین نخواهد آمد. در حال حاضر اصولا تقاضای جهانی نفت کم شده، زیرا اقتصاد اروپا کوچک‌تر شده و یورو در موقعیت ضعیفی قرار گرفته است.

از سوی دیگر، تقاضا برای نفت نسبت به پارسال کاهش یافته و تولید نفت امریکا نیز افزایش پیدا کرده و به حدود 5/7 میلیون بشکه در روز رسیده است. از سویی عربستان سعودی نیز به تولید 10 میلیون بشکه در روز رسیده که این دو کشور متحد یکدیگر هستند. درعین حال، جنگ اقتصادی بین امریکا و روسیه وجود دارد که در این میان عربستان در اردوی امریکا و ایران در اردوی روسیه قرار گرفته است.

تمام کشورهای آزاد دنیا براساس یک نظام نوین مالیاتی از فعالیت‌های اقتصادی مردم و هزینه‌های آنها درآمد کسب می‌کنند و اصلا اهمیتی ندارد که مالیات‌دهنده وابسته به چه گروه و قدرتی است. گاهی پیش آمده یک معاون رییس‌جمهور امریکا به دلیل تخلف مالیاتی به پرداخت جرائم بسیار سنگین محکوم شده است. در واقع، منابع اصلی درآمد دولت‌ها را در دنیا اخذ مالیات تشکیل می‌دهد، زیرا این مالیات‌ها به درآمدهای دولتی تبدیل می‌شود دولت نیز در مقابل مردم مبنی بر اینکه چگونه این درآمدها را مصرف کند، مسئولیت دارد. اما در کشور ما به دلیل عدم نیاز به مالیات مردم، نظام مالیاتی ما مدون نشده و مورد توجه قرار نگرفته است.

در حال حاضرمهم‌ترین منابع درآمدزایی دولت، درآمدهای مالیاتی، گمرکی و فروش خدمات دولتی است و همچنین در کنار اینها صنعت گردشگری نیز می‌تواند به یک منبع عظیم درآمدی تبدیل شود اما متاسفانه در زمینه گردشگری با وجود تمام جاذبه‌های تاریخی و موقعیت خاص جغرافیایی پیشرفت خوبی صورت نگرفته، زیرا بسترهای جذب گردشگر چه از لحاظ فرهنگی و چه رفاهی در کشور ما تهیه نشده است. 

* کارشناس اقتصادی