سودوکو,شماره92

زمانی که درآمد اشخاص یا خانوارها افزایش یابد، هزینه‌های صرف شده برای کالاهای «ضروری» معمولا افزایش چشمگیری پیدا نمی‌کند و اقلامی مثل کالاهای «لوکس» به‌تدریج سهم بزرگ‌تری از سبد مصرفی اشخاص می‌یابد. آمارهای سال‌های گذشته نشان می‌دهد دقیقا عکس این مسیر (افزایش کالاهای لوکس در سبد مصرفی خانوارها) طی شده که بیانگر این است که دست‌کم، تصور ذهنی مصرف‌کنندگان این بوده است که با کاهش درآمدهای واقعی خود مواجه هستند.

سبد مصرفی که در آمارگیری‌های بانک مرکزی برای بررسی وضعیت و تغییرات بودجه خانوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد، مشتمل بر 12 گروه است. از این گروه‌ها می‌توان چهار گروه «مسکن»، «خوراک»، «درمان» و «پوشاک» را گروه‌های «ضروری» نام‌گذاری کرد و در مقابل، اقلام دیگر یعنی «لوازم خانه»، «حمل‌ونقل»، «ارتباطات»، «تفریح و امور فرهنگی»، «تحصیل»، «دخانیات»، «رستوران و هتل» و «کالاها و خدمات متفرقه» را گروه‌های «غیرضروری» دانست.

با استفاده از این دسته‌بندی، ملاحظه می‌شود در سال گذشته خانوارهای شهری کشور نزدیک به 6/70 درصد از مخارج خود را صرف «اقلام ضروری» کرده‌اند و تنها 4/29 درصد از مخارج آنان، صرف دیگر گروه‌ها؛ یعنی اقلام «غیرضروری» شده است. مقایسه این نسبت‌ها با داده‌های سال‌های گذشته نشان می‌دهد دقیقا از سال 1384 به بعد، سهم اقلام «ضروری» از سفره خانوارها بیشتر و بیشتر شد و از سهم اقلام دیگر کاسته شد.

در این سال، خانوارها حدود 61 درصد از مخارج خود را صرف اقلام ضروری می‌کردند و سهم اقلام غیرضروری نیز از مخارج خانوارهای کشور 39 درصد بود. موضوع جالب‌تر در روند آمارها، این نکته است که عکس این روند، از سال 1376 تا 1384 وجود داشته است. در سال 1376، حدود 70 درصد از هزینه‌های خانوارها صرف اقلام ضروری می‌شد اما این سهم به‌تدریج در سال‌های بعدی کاهش پیدا کرد و به حدود 61 درصد در سال 1384 رسید.