کاهش یا افزایش بهای نفت در بودجه سال آینده؟

نگرانی از کسری بودجه سال 93 به دلیل کاهش معنادار قیمت نفت‌خام از سوی دولت و مجلس به خوبی احساس می‌شود و تلاش‌ها بر این است که دولت به کسری بودجه نرسد. از دید کارشناسان حوزه نفت و انرژی و حتی کارشناسان اقتصادی تعیین هر بشکه نفت‌خام با 100 دلار امری اشتباه بود، بدون شک این تجربه و شرایط اقتصادی حاکم در دنیا مانع از آن خواهد شد که قیمت نفت‌خام در بودجه سال 94 افزایش داشته باشد.

قیمت سبد نفتی اوپک در ادامه کاهش‌های خود به 17. 81 دلار در هر بشکه سقوط کرد که رکورد جدیدی به لحاظ کمترین قیمت این نوع نفت در سال جاری میلادی محسوب می‌شود. این کاهش جهانی قیمت نفت موجب شد تا جلسه ویژه کمیسیون برنامه‌ و بودجه مجلس با وزیر نفت تشکیل شد.

این کاهش قیمت‌ها موجب شده تا سیاست کشورها در تنظیم بودجه‌ای تغییر اساسی داشته باشد. برای نمونه رییس‌جمهوری ونزوئلا از تنظیم بودجه سال ٢٠١٥ بر فرض نفت ٦٠ دلاری خبر می‌دهد و دولت نیجریه قیمت نفت را در بودجه سال آینده میلادی ٧٨ دلار برای هر بشکه در نظر گرفته است. این در حالی‌است که رییس‌جمهور روسیه خواستار مدیریت کاهش قیمت نفت شده و معتقد است نفت 80دلاری به معنای فروپاشی اقتصاد جهانی است.

روند افزایش قیمت نفت‌خام

دولت دهم در بودجه نویسی سال 1389 بهای هر بشکه نفت‌خام را 65 دلار تعیین کرد، اما به یکباره در در سال 90، قیمت هر بشکه نفت‌خام با افزایش 15 دلاری به 80 دلار رسید. این دولت در سال 91 قیمت هر بشکه نفت‌خام را دربودجه به 85 دلار رساند تا در نهایت قیمت هر بشکه در آخرین سال دولت دهم به 95 دلار افزایش یابد. دولت یازدهم نیز در نخستین سال بودجه نویسی خود قیمت هر بشکه نفت‌خام را 100 دلار تعیین کرد. کاهش شدید قیمت در چهار ماه گذشته و رسیدن آن به مرز 80 دلار نشان داد که نباید نگاه خوش‌بینانه‌ای نسبت به فروش نفت‌خام داشت آن هم در شرایطی که کشور در تحریم به سر می‌برد. البته دولت یازدهم به نتیجه بخشی مذاکرات ژنو بسیار امیدوار بود و شاید این امیدواری موجب شد که قیمت فروش هر بشکه نفت‌خام 100 دلار تعیین شود.

حال باید دید که در این وضعیت، سیاست کلی دولت برای تعیین قیمت نفت‌خام در هر بشکه چقدر خواهد بود؟ آیا باز با همان خوشبینی و امیدواری به مذاکرات ژنو عمل خواهد کرد یا قدری منطقی‌تر خواهد بود. بدون شک، در این شرایط نمایندگان مجلس مانع از آن می‌شوند که بهای نفت‌خام را افزایش دهند و حتی انتظار می‌رود که این نرخ کمتر از 100 دلار شده و به قیمت 80 تا 90دلار تخمین زده شود.

تلاش برای بازگرداندن آرامش به بازار

منصور معظمی، معاون وزیر در برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت درباره سیاست این وزارتخانه برای تعیین قیمت در بودجه سال 94، به «فرصت امروز» می‌گوید: «مطالعاتی درباره تعیین قیمت نفت‌خام در بودجه سال 94 در حال انجام است، تمامی تلاش ما بر این است که بازار را آرام کنیم تا به یک ثبات دست یابیم، اما در حال حاضر اعلام قیمت نهایی قدری سخت و دور از انتظار است و نمی‌توانیم نرخی را اعلام کنیم.»

اما در همین ارتباط غلامرضا کاتب، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به تبعات کاهش قیمت جهانی نفت به «فرصت امروز» می‌گوید: «بدون شک این کاهش بر بودجه سال تاثیر منفی خواهد داشت، از این رو لازم است برای جلوگیری از کسری بودجه سال ۹۳ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری با هماهنگی وزارت نفت از ابزارهای قانونی در اختیار برای تخصیص اعتبارات استفاده کند تا کسری بودجه مدیریت شود.»

وی هـمـچـنین اعلام می‌کند: «برای تعیین قیمت نفت‌خام دولت موظف است قیمت واقعی نفت را براساس معادلات جهانی پیش‌بینی کند و لایحه بودجه مناسبی را به مجلس ارائه دهد. لایحه‌ای که منجر به کسری بودجه نشود.»

جعفر قادری، دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «پیش‌بینی کردن قیمت نفت‌خام در هر بشکه در بودجه سال 94 کاری سخت است، اما بدون شک ناچار خواهیم بود که قیمت هر بشکه را به 80 دلار برسانیم. می‌دانیم این کار تبعات سنگینی بر اقتصاد کشور خواهد داشت، اما چاره‌ای نداریم زیرا باید براساس واقعیت‌ها بودجه را ببندیم.»

با این شرایط سال آینده بودجه کشور با کاهش شدیدی مواجه خواهد شد، مگر اینکه تلاش شود دست از خام‌فروشی برداریم و به سمت سرمایه‌گذاری حرکت کنیم.