سه شنبه, ۲۷ خرداد(۳) ۱۴۰۴ / Tue, 17 Jun(6) 2025 /
           
فرصت امروز
در آخرین گزارش بنیاد هریتیج، ایران در رتبه 169 از بین 184 کشور ایستاد

آزادی اقتصادی در تنگنا

3 هفته پیش ( 1404/3/5 )
نویسنده : ایمان ولی پور  

در آخرین رتبه بندی شاخص آزادی اقتصادی، ایران همچنان در زمره کشورهای با کمترین آزادی اقتصادی قرار گرفته است. براساس داده های آماری بنیاد هریتیج در سال 2025، ایران با نمره 42.5 از 100، در رتبه 169 جهان از بین 184 کشور قرار گرفته و همچنان در دسته کشورهای «سرکوب شده» ایستاده است. کسب رتبه 169 از بین 184 کشور جهان در شاخص آزادی اقتصادی به خوبی تداوم وضعیت نامطلوب اقتصادی و موقعیت شکننده و ناپایدار کسب وکارها در ایران را نشان می دهد. رتبه 169 ایران نسبت به سال گذشته تقریبا بدون تغییر مانده و بدترین امتیاز ایران در مولفه های «آزادی سرمایه گذاری»، «آزادی مالی» و «تمامیت دولت» ثبت شده است که به کنترل های ارزی، مداخله دولت در بازار و ضعف نظام قضایی کشور برمی گردد.

دو اندیشکده فریزر (Fraser Institute) و بنیاد هریتیج (Heritage Foundation) هرساله به رتبه بندی کشورها براساس شاخص آزادی اقتصادی (Freedom Economic of Index) می پردازند و آمارهای هر دو موسسه نشان می دهد که ایران در این حوزه عملکرد ضعیفی دارد. در مقام مقایسه، شاخص آزادی اقتصادی بنیاد هریتیج به دلیل جامعیت در پژوهش های آماری مناسب تر است، اما از آنجا که این شاخص در سال 1995 ایجاد شده و اطلاعات سال های پیش از آن در دسترس نیست، در انجام پژوهش های مقایسه ای و  تاریخی، کاربرد کمتری دارد. شاخص آزادی اقتصادی بنیاد هریتیج با همکاری روزنامه «وال استریت ژورنال» منتشر می شود و شامل چهار مولفه اصلی «حاکمیت قانون»، «اندازه دولت»، «کارایی قوانین» و «بازارهای باز» است که در مجموع، 12 متغیر را تشکیل می دهند. نمره این شاخص بین صفر تا 100 است و کشورها براساس امتیاز نهایی در یکی از دسته های «آزاد»، «نسبتا آزاد»، «آزادی متوسط»، «نسبتا سرکوب شده» و «سرکوب شده» قرار می گیرند.

آزادی اقتصادی در تنگنا

ایران در انتهای لیگ آزادی اقتصادی

معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در شماره پانزدهم گزارش «اقتصادسنج» با تکیه بر آمارهای بنیاد هریتیج، تصویری تلخ و نگران کننده از موقعیت اقتصادی ایران را به تصویر کشیده است. این گزارش با اشاره به اینکه «ایران همچنان در حلقه اقتصادهای سرکوب شده جهان» قرار دارد، به موانع نهادی و ساختاری که توسعه اقتصادی را محدود کرده اند، پرداخته است. در آخرین رتبه بندی بنیاد هریتیج، ایران همچنان در انتهای لیگ آزادی اقتصادی ایستاده و از بین 184 کشور در رتبه 169 جای گرفته است. این شاخص که میزان آزادی  عمل اقتصادی، شفافیت نهادها و کارآمدی ساختارهای حکمرانی را می سنجد، نشان می دهد ایران با نمره پایین 42.5 از 100، همچنان در زمره کشورهای «سرکوب شده» قرار دارد. رتبه 169 ایران در شاخص آزادی اقتصادی 2025، در مقایسه با کشورهای منطقه خاورمیانه نگران کننده است؛ به طوری که امارات متحده عربی با رتبه 23، قطر با رتبه 27، عمان با رتبه 58، عربستان سعودی با رتبه 62 و حتی ترکیه با رتبه 111، همگی وضعیت به مراتب بهتری نسبت به ایران دارند. حتی چین و روسیه نیز به ترتیب در رتبه های 151 و 135 جهان قرار گرفته اند. بدترین نمره ایران در مولفه های آزادی سرمایه گذاری، آزادی مالی و تمامیت دولت بوده است که نشان دهنده نبود شفافیت، نااطمینانی نهادی و تسلط ساختارهای غیررقابتی در اقتصاد کشور هستند.

برای بهبود رتبه ایران در این شاخص، لازم است که اقدامات مؤثری در چند حوزه کلیدی انجام شود؛ نخست، کاهش مداخلات دولتی و حرکت به سمت سیاست های بازارمحور؛ دوم، اصلاح نظام قضایی برای افزایش شفافیت، امنیت حقوق مالکیت و حل و فصل مؤثرتر اختلافات اقتصادی؛ سوم، بهبود ساختار مالی و بانکی برای تسهیل سرمایه گذاری داخلی و خارجی و چهارم، افزایش شفافیت و مقابله با فساد سیستماتیک در نهادهای دولتی و اقتصادی. تجربیات کشورهای با اقتصادهای آزادتر نشان می دهد که این رویکردها به طور مستقیم با رشد اقتصادی پایدار، نرخ پایین تر بیکاری، تورم کنترل شده، جذب بالاتر سرمایه گذاری خارجی و افزایش نوآوری در ارتباط هستند. برای نمونه، کشورهای بالای این فهرست همانند سنگاپور، سوئیس و ایرلند با بهره گیری از ساختارهای آزاد اقتصادی توانسته اند هم استانداردهای زندگی بالاتری برای مردم خود فراهم کنند و هم خود را به قطب های جهانی تجارت و فناوری تبدیل نمایند. در نتیجه، اصلاح مسیر اقتصادی ایران در جهت ارتقای آزادی اقتصادی، نه تنها جنبه رتبه بندی بین المللی دارد، بلکه تأثیرات ملموس و عمیقی بر رفاه مردم و پایداری اقتصادی کشور خواهد داشت.

رتبه 72 در شاخص آمادگی فناوری

در بخش بعدی این گزارش، وضعیت ایران در شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو، تحت عنوان «آمادگی برای آینده؟ ایران در انتهای جدول فناوری های تحول آفرین» مورد بررسی قرار گرفته است. شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو (index readiness technologies Frontier)، چارچوبی تحلیلی برای رتبه بندی کشورها براساس ظرفیت پذیرش و تطبیق با فناوری های نوظهور فراهم می آورد. این شاخص که نخستین بار در قالب گزارش فناوری و نوآوری آنکتاد در سال 2021 معرفی شد، در آخرین گزارش خود در سال 2025، وضعیت 170 کشور جهان، از جمله 124 کشور در حال توسعه را ارزیابی کرده است. این شاخص، ظرفیت فناورانه کشورها را در سه بعد کلیدی «زیرساخت فیزیکی»، «سرمایه انسانی» و «تلاش های فناورانه» بررسی می کند. این ارزیابی با استفاده از پنج زیرشاخص «دسترسی به تامین مالی»، «فعالیت صنعتی»، «فعالیت های تحقیق و توسعه»، «مهارت ها» و «توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات» انجام می شود. شاخص آمادگی برای فناوری های نوظهور به صورت نسبی و در بازه ای بین صفر تا یک سنجیده می شود؛ به طوری که کشوری با بالاترین سطح آمادگی، امتیاز کامل یک را می گیرد و سایر کشورها برمبنای فاصله عملکردی خود از این نقطه مرجع امتیازدهی می شوند.

ایران در شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو، رتبه 72 از بین 170 کشور را به دست آورده است. ایران از رتبه 73 در سال 2022 به رتبه 72 در سال 2024 رسیده که یکی از دلایل آن، بهبود وضعیت تامین مالی و فعالیت های صنعتی است. هرچند ایران با کسب امتیاز 0.54 اندکی بالاتر از میانگین جهانی ایستاده، اما نسبت به رقبای منطقه ای، عملکرد ضعیف تری دارد و از امارات متحده عربی با رتبه 35، ترکیه با رتبه 44 و عربستان سعودی با رتبه 50 عقب مانده است. ایران در حالی رتبه 72 را در شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو به دست آورده که در بین مولفه های پنجگانه این شاخص نیز در زیرشاخص تحقیق و توسعه رتبه 35، زیرشاخص تامین مالی رتبه 56، زیرشاخص مهارت ها رتبه 82، زیرشاخص استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات رتبه 94 و زیرشاخص فعالیت صنعتی رتبه 94 را کسب کرده است.

جاماندگی ایران از کشورهای منطقه

همانطور که گفته شد، شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو، توسط آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) در سال 2021 معرفی شد. از سال 2021 تا 2024 که رتبه بندی این شاخص از سوی آنکتاد منتشر شده، ایران روند بهبود تدریجی را در پیش گرفته و در سال 2021 امتیاز 0.46، در سال 2022 امتیاز 0.53 و در سال 2024 امتیاز 0.54 را کسب کرده است. به منظور ارتقای موقعیت ایران در شاخص آمادگی برای فناوری های پیشرو نسبت به رقبای منطقه ای و جهانی، در پیش گرفتن رویکردی منسجم و تقویت هدفمند زیرشاخص ها، امری لازم و ضروری است. با توجه به جایگاه پایین ایران در زیرشاخص های «فعالیت صنعتی» و «استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات»، سیاستگذاران باید بسترهای لازم برای ارتقای سطح انتقال فناوری، توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، همگرایی اثربخش میان شرکت های دانش بنیان و صنایع تولیدی و ارتقای کیفیت و رقابت پذیری محصولات فناورانه با رویکرد صادرات محور را فراهم کنند. این امر، نیازمند اصلاح محیط کسب وکار، تسهیل ورود شرکت های نوآور به بازار سرمایه و توسعه ابزارهای مالی پشتیبان است. از سوی دیگر، با توجه به رشد شتابان کشورهایی چون امارات متحده عربی، عربستان سعودی و... در جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه زیرساخت های دیجیتال، بی توجهی به همکاری های بین المللی در حوزه انتقال دانش و سرمایه، موجب افزایش شکاف فناورانه میان ایران و جهان خواهد شد. بنابراین دیپلماسی فناوری و سازوکارهای مؤثر برای جذب سرمایه خارجی باید به اولویت سیاستی ایران تبدیل شود.

ارتباط با نویسنده: [email protected]

لینک کوتاه صفحه : www.forsatnet.ir/u/QVoLVqF9
به اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی :
نظرات :
قیمت های روز
پیشنهاد سردبیر
آخرین مطالب
محبوب ترین ها
وبگردی
لوازم یدکی تویوتاتولید کننده پالت پلاستیکیirspeedyیاراپلاس پلتفرم تبلیغات در تلگرام و اینستاگرامضد یخ پارس سهندمشاور مالیاتیخرید PS5خرید سی پی کالاف دیوتی موبایلاکستریم VXخرید از چینچوب پلاستماشین ظرفشویی بوشکوچینگ چیستهارد باکسدستگاه برش لیزرقیمت طلای آبشدهکامیونت فورسموزبلاگقرص لاغریقیمت امروز لوله گلخانهخرید بلیط هواپیماخرید جم فری فایرخرید سی پی
تبلیغات
  • تبلیغات بنری : 09031706847 (واتس آپ)
  • رپرتاژ و بک لینک: 09945612833

كلیه حقوق مادی و معنوی این سایت محفوظ است و هرگونه بهره ‌برداری غیرتجاری از مطالب و تصاویر با ذكر نام و لینک منبع، آزاد است. © 1393/2014
بازگشت به بالای صفحه