انتظار کابینه ای با سرمایه اجتماعی بالا

یکی از ناشایسته ترین رفتارهایی که از برخی افراد یا گروه ها در جریان انتخابات سر می زند، سهم خواهی است. ایشان انتخابات را به مثابه مبارزه ای می بینند که در آن، گروه فاتح باید بین یاران خود تقسیم غنائم کند. لذا پس از انتخابات، نقش خود را در پیروزی پررنگ و حتی در آن مبالغه می کنند تا سهم بیشتری به دست آورند.

اما در مقابل این گروه اقلیتی سوداگران انتخاباتی، گروه بسیار بزرگ تری از جامعه مدنی، نخبگان، اقشار مختلف، اقوام و عموم رأی دهندگان وجود دارد که در رأی دادن خود بهبود وضعیت و شرایط کشور را مدنظر دارند، بهبودی که آثارش در زندگی، کار و کنش های اجتماعی ایشان هویدا شود. این گروه بسیار بزرگ تر دوم همان سرمایه اجتماعی دولت مستقر هستند. یک رئیس جمهور با درایت و یک دولت باکفایت نیک می داند که سرمایه اجتماعی بالا چه اهمیتی در موفقیت او دارد. سرمایه اجتماعی قوت قلبی است برای اخذ تصمیمات کلیدی و نیرویی است برای اجرای تصمیمات و برنامه های مهم و بزرگ دولت.

یک نویسنده و هنرپیشه آمریکایی جمله ای دارد که به باور من بسیار درست و عمیق است. او گفته است: «من کلید موفقیت را نمی دانم، اما کلید شکست این است که سعی کنی همه را راضی نگه داری». مصداق این جمله پرمعنا در انتخابات هم وجود دارد. یعنی اگر رئیس جمهوری بخواهد هم سوداگران انتخاباتی و هم سرمایه اجتماعی خود را راضی نگه دارد، حتما شکست می خورد، زیرا خواسته های این دو به هیچ وجه با هم قابل جمع نیستند. حفظ رضایت اولی فقط با دادن امتیاز و تقسیم قدرت و پست ها و مناصب حاصل می شود و حفظ رضایت دومی (سرمایه اجتماعی رأی دهندگان) با گزینش مدیران شایسته و حرفه ای و پرهیز از باج دهی انتخاباتی.

در تکمیل بحث مهم سرمایه اجتماعی لازم است به نکته دیگری هم بپردازم. یکی از آفات سرمایه اجتماعی شکاف های موجود در یک جامعه است. شکاف قومی، مذهبی، جنسی و اقتصادی از اهم این شکاف های تهدید کننده سرمایه اجتماعی هستند. حکمران خوب باید تلاش بر این داشته باشد که اعمال و برنامه هایش در جهت ترمیم این شکاف ها باشد، منجمله چیدمان کابینه باید پیام توجه به اصلاح شکاف های اجتماعی را به مردم بدهد. به همین جهت استفاده از زنان، اقلیت های مذهبی و اقوام در ترکیب کابینه، اقدامی ضروری در راستای افزایش سرمایه اجتماعی است.

چهار سال پیش رو به گمان من سال های پرچالشی در عرصه های داخلی، منطقه ای و جهانی خواهد بود. رئیس جمهور محترم برای عبور کم هزینه تر و کم آسیب تر از این چالش ها باید از گام نخست به حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی همت بگمارد. گام نخست چیدمان کابینه است و کشور به کابینه ای با بیشترین سرمایه اجتماعی نیاز دارد.

نایب رئیس اتاق ایران