خصوصیات و مسئولیت یک شهروند مسئول

انتخابات شورای پنجم شهر تهران با انتخاب تمام و کمال یکی از دو لیست سیاسی پایان یافت، آخرین فرد منتخب نزدیک به هفتصدهزار رأی آورد و بیست و یک نفر بعدی دقیقا اعضای لیست سیاسی رقیب افراد منتخب بوده اند. به عبارتی از بین نزدیک به سه هزار داوطلب، 42نفری که مورد حمایت رسمی جناح های سیاسی بودند عیناً در صدر آرای مردم تهران قرار داشتند.

سوال اینجاست که از نظر شهروندان تهرانی آیا بهترین افراد تصمیم گیرنده و تصمیم ساز برای شهر دقیقا همین افراد منتخب دو جناح سیاسی می باشند؟

آیا افرادی که سابقه سیاسی ندارند و به جناح و حزب سیاسی وابسته نیستند مورد قبول و وثوق شهروندان تهرانی نیستند؟

آیا میزان رضایت از سیاستمداران تهران آنقدر زیاد است که برای اداره شهر اولویت اول و دوم خود را کلیه افراد منتسب به دو جناح سیاسی می دانند؟

اگر این گونه نیست به چه دلیل تصمیم گیری و اداره شهر را این گونه با قاطعیت به جناح های سیاسی واگذار می کنند؟

یک رقابت انتخاباتی را می توان نوعی از رقابت بازاریابی دانست که در آن نامزدهای انتخاباتی به مبارزه جهت فروش نام تجاری خود می پردازند و افرادی که نام شان خریدار بیشتری داشته باشد پیروز این عرصه خواهند بود.

یک نامزد انتخاباتی فرستنده پیام هایی است که به همراه رفتار و سوابقش تصویری را برای مخاطب ایجاد کرده و فعل انتخاب بر این اساس صورت می پذیرد. در واقع رای دهنده براساس برآیند مجموعه ای از شاخص ها که در تصویر ذهنی او ایجاد شده تصمیم می گیرد که به چه فرد یا افرادی رأی دهد. با این رویکرد می توان موضوع را از دو وجه ارائه دهنده و گیرنده پیام مورد بررسی قرار داد.

از منظر ارائه دهنده پیام یا همان نامزد انتخاباتی حدود سه هزار نفر برای انتخابات شورای شهر تهران ثبت نام کردند و هر یک می بایست توانمندی و برنامه های خود را به شکلی در معرض شهروندان قرار دهند که مورد قبول و انتخاب قرار گیرند.

با توجه به آنکه رسانه های جمعی مانند صداوسیما، خبرگزاری ها، مطبوعات و... علاقه مندند که بیشتر اخبار مرتبط با جناح های سیاسی را تحت پوشش قرار دهند، راه انتقال پیام و جذب مخاطب برای سایر رقبا سخت تر می شود. از سوی دیگر نامزدهای انتخاباتی که به صورت انفرادی در انتخابات شورای شهر شرکت می کنند توان مالی کمتری داشته و در نتیجه ابزار انتقال پیام محدودتری در اختیار دارند و این به معنی مخاطب کمتر و مخاطب کمتر یعنی رای دهنده بالقوه کمتر که به معنی شانس موفقیت پایین تر است.

از سوی دیگر لیست های سیاسی به واسطه سوابق و اعتبار حامیان و سرلیست های خود حداقل در شرایط کنونی نیاز چندانی به ارائه طرح و برنامه برای انتقال پیام و جذب مخاطب بالقوه ندارند و اعضای لیست در پناه تصویری که از حامیان و سرلیست ها در ذهن مخاطب ایجاد شده قرار گرفته و راه چندساله را در یک شب طی می کنند.

مجموع این عوامل باعث می شود طی سنوات گذشته افراد حاضر در لیست های سیاسی در عرصه های انتخابات شورای شهر تهران از شرایط مناسب تری برخوردار باشند.

اما چنانچه بخواهیم از منظر رای دهنده به موضوع بپردازیم یک کلید واژه همه چیز را تحت تأثیر خود قرار می دهد و آن«شهروند مسئول» است.

این واقعیت که شهروندان یک شهر را تا چه اندازه می توان شهروند مسئول دانست بیشترین تأثیر را در نتیجه انتخابات یک شهر خواهد داشت. شهروند مسئول می تواند کلیه عوامل مرتبط با فرستنده پیام یا همان نامزد انتخاباتی که تا اینجا مورد بررسی قرار گرفت را تحت تأثیر قرار دهد.

اما وقتی صحبت از شهروند مسئول می کنیم از که می گوییم؟ شهروند مسئول کسی است که خود را در قبال عملکرد و رفتارش در گذشته، حال و آینده مسئول بداند. خود را جدای از مشکل نبیند و همواره در جهت بهبود آن تلاش کند و در نهایت نیاز جمعی را به نیاز شخصی ترجیح دهد.

در انتخابات 29 اردیبهشت و زمانی که در صف رای گیری بودم فردی همراه من بود که مدت زیادی را در خارج از کشور زندگی می کرد و از چند روز قبل برای یک سفر تفریحی به ایران آمده و با توجه به علاقه من به موضوعات مرتبط با مدیریت شهری در این حوزه باهم مفصل صحبت کرده و با دیدگاه های هم آشنا شده بودیم. بعد از نزدیک به سه ساعت که به صندوق رای گیری نزدیک شدیم گفت خب من می خوام یک کردیت  (credit) به تو بدهم، اگر کسی را می شناسی و اطمینان داری که با رأی به این شخص قدم مثبتی برای شهر برداشته می شود به من معرفی کن که من رأی بدهم و اگر نمی شناسی که من برای شورای شهر رأی ندهم. گفتم خب من یک لیست تهیه کردم که خیلی جدی جواب داد مگر از همه بیست و یک نفر اطمینان داری؟ چند دقیقه بعد زمانی  که برگه رأی خودم را پر می کردم و به شدت متعجب و در فکر شکل برخورد همراهم بودم شخصی بدون آنکه شناختی از من داشته باشد درخواست کرد لیستی که برای خودم تهیه کرده بودم را به او دهم که از روی آن رأی بدهد.

واقعیت این است که هرچه ما در قبال رأی مان احساس مسئولیت کنیم و انتخاب نماینده های شهرمان را جدی بگیریم آنها هم ما را جدی می گیرند و هر چه بی توجه و سطحی رأی دهیم بی توقع و بدون مطالبه خواهیم بود و کسی که مطالبه ای نداشته باشد توقع پاسخگویی هم ندارد و پاسخی هم دریافت نمی کند.

شهروند مسئول می داند که شهر مطلوبش چه شهری است. شهروند مسئول شهر را خانه خود دانسته و به نحوه مدیریت آن حساس بوده و اعضای شورای شهر را نماینده خود می داند، بنابراین با تحقیق و آگاهی رأی می دهد. شهروند مسئول برای اداره شهرش بدون تحقیق و صرفاً بنا به دلیل آنکه سلیقه سیاسی اش به یک طیف نزدیک تر است به یک لیست رأی نمی دهد. شهروند مسئول می داند که اداره یک شهر بیش از آنکه به افراد سیاسی نیاز داشته باشد به افراد متخصص و دغدغه مند موضوعات شهری نیاز دارد و هر کجا نیاز به کمک سیاستمداران باشد اشخاص و نهادهای سیاسی و امنیتی به کمک خواهند آمد.

شهروند مسئول می داند برای آنکه از حکومت شهری به حکم روایی خوب شهری میل کنیم می بایست با حضور فعال در عرصه های اجتماعی شهر به دنبال آن باشد که نمایندگان شهرش به جای آنکه تنها به تنظیم روابط خود با نهادهای رسمی و حکومتی بپردازند به تعامل با بخش های خصوصی و نیروهای غیر حکومتی هم توجه داشته باشند.

شهروند مسئول می داند که وقتی یک لیست سیاسی برای اداره یک شهر رأی می آورد اعضایش خصوصاً اعضای کمتر شناخته شده حق دارند که بیشتر پاسخگوی جناح سیاسی متبوع خود باشند چراکه جایگاه خود را بیش از آنکه نتیجه مردم بدانند دستاورد حمایت جناح سیاسی شان می دانند.

بنابراین شهروندی که در قبال مسائل پیرامون شهرش حساس است و در مقابل عملکرد خود و جامعه اش احساس مسئولیت می کند با تحقیق روی یک یک اسامی رأی می دهد، نتیجه این تحقیق ممکن است با یک لیست انتخاباتی منطبق شود ولی به هیچ وجه حاصل بی حوصلگی و صرفاً براساس گرایش های سیاسی نیست، بنابراین نظارت اجتماعی و پیگیری مطالبات را به دنبال خواهد داشت.

این گونه است که چنانچه یک شهروند غیر مسئول بخواهد به مسئولیت خود در انتخابات عمل کند اجبار دارد به انتخاب یک لیست سیاسی.

مشاور مدیریت و عضو هیأت‌مدیره انجمن مشاوران مدیریت ایران