چالش تقویت حافظه و یادگیری: راهنمای کارآفرینان و بازاریاب ها

در دنیای امروز که اطلاعات مانند یک سونامی بی پایان بر سر ما آوار می شود، همه ما به دنبال یک مزیت رقابتی پنهان هستیم: یک ذهن تیزبین، حافظه ای قوی تر و توانایی یادگیری سریع. ما در جست وجوی هک های مغزی، اپلیکیشن های تمرین حافظه و مکمل های غذایی گران قیمت هستیم که قول می دهند قفل پتانسیل کامل شناختی ما را باز کنند. 

این تلاش یک خواسته کاملا طبیعی در عصری است که ارزش اقتصادی بیش از هر زمان دیگری به قدرت تفکر و خلاقیت ما گره خورده است، اما چه می شود اگر به شما بگویم که مسیر رسیدن به یک مغز کارآمدتر و پویاتر، از میان راهروهای یک آزمایشگاه پیچیده یا قفسه یک داروخانه نمی گذرد، بلکه از دل عادات روزمره و انتخاب های سبک زندگی ما عبور می کند؟

علم عصب شناسی مدرن در حال رونمایی از یک حقیقت شگفت انگیز و قدرتمند است: مغز ما یک قطعه سخت افزاری ثابت و غیرقابل تغییر که در زمان تولد به ما داده شده، نیست. مغز یک اکوسیستم زنده، پویا و به شدت انعطاف پذیر است؛ پدیده ای که دانشمندان آن را انعطاف پذیری عصبی می نامند. 

این یعنی مغز ما در هر سنی قادر به ساختن ارتباطات عصبی جدید، تقویت مسیرهای قدیمی و حتی تولید سلول های مغزی تازه است. این بزرگ ترین خبر خوب برای تمام کسانی است که به دنبال رشد و بهبود خود هستند. شما می توانید به صورت آگاهانه، معمار مغزتان باشید. کلید این معماری، درک این موضوع است که مغز از بدن جدا نیست. برای داشتن یک ذهن قوی، باید یک بدن و یک سبک زندگی سالم داشته باشید. ما در ادامه چند استراتژی ساده و علمی را که مانند ستون های یک معبد، ساختار یک مغز سالم و کارآمد را برپا می کنند، کالبدشکافی می کنیم.

قدرت انکارناپذیر ورزش فیزیکی

برای سال های طولانی ما ورزش را ابزاری برای سلامت قلب، کاهش وزن و تقویت عضلات می دانستیم، اما امروز شواهد علمی قاطعانه نشان می دهند که یکی از بزرگ ترین دریافت کنندگان مزایای ورزش خود مغز است. ورزش فیزیکی شاید قدرتمندترین و در دسترس ترین ابزار برای بهبود عملکرد شناختی باشد. وقتی شما حرکت می کنید، در واقع در حال کود دادن به باغچه مغزتان هستید.

مطلب مرتبط: 3 گام آسان برای تقویت حافظه تصویری

خبر خوب این است که برای بهره مندی از این مزایا نیازی به تمرینات سخت و طاقت فرسای ماراتن نیست. حتی ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع، سه تا چهار بار در هفته، می تواند تفاوت چشمگیری در عملکرد حافظه و تمرکز ایجاد کند. فعالیت هایی مانند رقص، شنا یا یوگا که نیازمند هماهنگی بین ذهن و بدن هستند، حتی می توانند تاثیر بیشتری داشته باشند. بنابراین، دفعه بعد که در محل کار احساس خستگی ذهنی یا «مه گرفتگی مغزی» کردید، به جای نوشیدن یک فنجان قهوه دیگر ۱۰ دقیقه قدم بزنید. این یک سرمایه گذاری کوتاه مدت با بازدهی بلندمدت برای سلامت شناختی شماست.

یادگیری یک مهارت جدید

مغز یک عضله است؛ هرچه بیشتر از آن کار بکشید، قوی تر و انعطاف پذیرتر می شود. راحت طلبی و انجام کارهای تکراری بزرگ ترین دشمن سلامت مغز است. وقتی شما هر روز یک مسیر تکراری را از خانه به محل کار طی می کنید، مغز شما روی حالت «خلبان خودکار» قرار می گیرد و تقریبا هیچ انرژی ای مصرف نمی کند، اما وقتی تصمیم می گیرید از یک مسیر جدید و ناآشنا بروید، مغز شما مجبور به فعالیت می شود؛ باید نقشه را پردازش کند، به تابلوها دقت کند و تصمیمات جدید بگیرد. یادگیری یک مهارت جدید، دقیقا همین کار را در مقیاسی بسیار بزرگ تر برای مغز انجام می دهد.

هر زمان که شما در حال یادگیری چیزی کاملا جدید هستید مشغول وادار کردن مغز به ساختن شبکه های عصبی جدید و تقویت ارتباطات بین نواحی مختلف آن هستید. این فرآیند ذخیره شناختی (Cognitive Reserve) شما را افزایش می دهد. ذخیره شناختی مانند یک سپر دفاعی برای مغز شماست. هرچه این ذخیره بیشتر باشد، مغز شما در مقابل اثرات افزایش سن و حتی بیماری های تخریب کننده عصبی مانند آلزایمر، مقاوم تر خواهد بود.

یادگیری یک زبان جدید یکی از بهترین تمرین ها برای کل مغز است. این کار حافظه، استدلال منطقی و توانایی جابه‏‎جایی بین وظایف مختلف را به چالش می کشد. نواختن یک ساز موسیقی، به هماهنگی بی نظیری بین حس شنوایی، بینایی و مهارت های حرکتی نیاز دارد و ارتباطات بین دو نیمکره مغز را به شدت تقویت می کند. نکته کلیدی در اینجا، انتخاب فعالیتی است که شما را از منطقه امن تان خارج کرده و ذهن تان را به چالش بکشد. حتی انجام بازی های فکری مانند شطرنج یا سودوکو نیز می تواند مفید باشد، اما یادگیری یک مهارت واقعی و کاربردی، تاثیر بسیار عمیق تر و پایدارتری دارد.

نیاز به خواب کافی

ما در فرهنگی زندگی می کنیم که به کم خوابی و شب بیداری به چشم یک نشان افتخار نگاه می کند. «من فقط شبی چهار ساعت می خوابم» جمله ای است که اغلب با افتخار گفته می شود، غافل از اینکه کم خوابی یکی از مخرب ترین کارها برای سلامت مغز و بهره وری است. خواب، یک فرآیند انفعالی و اتلاف وقت نیست؛ این یکی از فعال ترین و حیاتی ترین دوره ها برای مغز شماست. در طول خواب دو فرآیند حیاتی اتفاق می افتد.

اولین فرآیند نظافت و سم زدایی است. در طول روز فعالیت های مغزی مواد زائدی تولید می کنند، از جمله پروتئینی به نام بتا-آمیلوئید که تجمع آن با بیماری آلزایمر مرتبط است. در هنگام خواب عمیق، سیستمی به نام «گلیمفاتیک» در مغز فعال می شود. این سیستم مانند یک ارتش نظافتچی شبانه، تمام این مواد سمی را از مغز شست وشو داده و آن را برای روز بعد آماده می کند. کم خوابی مزمن، این فرآیند نظافت را مختل می کند.

دومین فرآیند، تثبیت حافظه است. تمام چیزهایی که در طول روز یاد گرفته اید، به صورت خاطراتی شکننده و کوتاه مدت در ذهن ذخیره می شوند. در هنگام خواب، مغز این خاطرات مهم را بازپخش کرده، سازماندهی نموده و آنها را به قشر مغز منتقل می کند تا به خاطراتی پایدار و بلندمدت تبدیل شوند. به همین دلیل است که اگر شبی قبل از یک امتحان مهم به اندازه کافی نخوابید، به سختی می توانید مطالب را به خاطر بیاورید. 

بهبود ارتباطات اجتماعی

با ظهور فناوری و شبکه های اجتماعی ما بیش از هر زمان دیگری به هم متصل هستیم، اما به طرز متناقضی احساس تنهایی بیشتری می کنیم. انزوا و تنهایی یکی از بزرگ ترین عوامل خطر برای زوال شناختی است. مغز انسان یک «مغز اجتماعی» است؛ بخش های بزرگی از آن به طور خاص برای درک، تفسیر و پاسخ به نشانه های اجتماعی پیچیده تکامل یافته اند. یک گفت وگوی چهره به چهره ساده، یک تمرین فوق العاده پیچیده برای مغز شماست. شما باید به کلمات گوش دهید، زبان بدن را تفسیر کنید، احساسات طرف مقابل را درک کنید و پاسخی مناسب و همدلانه را فرموله کنید.

مطلب مرتبط: با یک راه حل ساده ذهن تان را تقویت کنید

تعاملات اجتماعی معنادار، شبکه های عصبی مرتبط با حافظه، توجه و همدلی را فعال و تقویت می کند. مطالعات متعدد نشان داده اند افرادی که روابط اجتماعی قوی و فعالی دارند، در سنین بالا عملکرد شناختی بهتری از خود نشان می دهند و ریسک ابتلا به زوال عقل در آنها کمتر است. 

این به معنای داشتن صدها دوست در شبکه های اجتماعی نیست؛ کیفیت روابط بسیار مهمتر از کمیت آنهاست. گذراندن وقت با خانواده، شرکت در فعالیت های گروهی، کار داوطلبانه یا حتی یک گفت وگوی عمیق با یک دوست صمیمی، همگی به سلامت مغز شما کمک می کنند. این ارتباطات، یک سیستم حمایتی قدرتمند برای سلامت روان نیز ایجاد کرده و به کاهش استرس که خود یکی از دشمنان بزرگ حافظه است، کمک می کند.

سخن پایانی

پیام نهایی علم عصب شناسی بسیار امیدوارکننده و قدرتمند است: هوش و توانایی های شناختی شما، یک سرنوشت از پیش تعیین شده نیست، بلکه یک فرآیند پویاست که شما هر روز و هر لحظه در حال شکل دادن به آن هستید. افزایش هوش، حافظه و یادگیری، نیازمند راه حل های پیچیده و گران قیمت نیست. این یک محصول جانبی از یک زندگی سالم، کنجکاو و متصل است. با پرورش دادن بدن‎تان از طریق حرکت، به چالش کشیدن ذهن تان با یادگیری، احترام گذاشتن به نیاز آن با خواب کافی، تغذیه روح تان با روابط اجتماعی معنادار و گستردن افق های تان با تجربیات جدید، شما به صورت آگاهانه در حال ساختن یک مغز انعطاف پذیرتر، مقاوم تر و قوی تر هستید. این یک سرمایه گذاری روزانه است که بزرگ ترین و ارزشمندترین بازدهی ممکن را برای شما به ارمغان خواهد آورد: یک زندگی پربارتر، آگاهانه تر و هوشمندانه تر.

منابع:

https://www.fastcompany.com

https://www.inc.com