آینده حضور سرمایه‌گذاران خارجی در عرصه کارآفرینی

شرایط دنباله دار رکود در اقتصاد ایران باعث شده تا این روز‌ها اکثر فعالان اقتصادی و کارآفرینان در شرایط نامساعدی قرار گیرند. در چنین وضعیتی از سویی نگاه‌ها به سمت دولت در جهت ارائه راهکاری تازه برای حل بحران است. از سوی دیگر با اقدامات انجام شده در عرصه‌های بین‌المللی چشم انتظاری برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی به یک الگوی عمومی تبدیل شده است. دراین میان اظهارنظر‌های مختلف کارشناسان اقتصادی و فعالان بخش‌خصوصی حاکی از آن است که لااقل تا یک سال آینده نمی‌توان روی رونق در بازار و بهبود شرایط حساب باز کرد.

شرایط بیم و امید این روز‌های کارآفرینان و فن آفرینان بیش از هر چیزی در گرو روند‌های آتی اقتصاد و متغیر‌های خارجی است، به گونه‌ای که انگار عوامل داخلی دیگر توان تغییر در شرایط فعلی را ندارند. اقدامات حمایتی و خروج از رکود دولت در یک سال گذشته تقریباً هیچ نتیجه‌ای در جهت رشد بازار‌ها و تحریک تقاضا نداشته است.

این روزها اما ورود و خروج هیات‌های تجاری و سرمایه‌گذاران خارجی یکی از مهم‌ترین عواملی است که توجه کارآفرینان و فعالان اقتصادی داخلی را به خود معطوف کرده است. تغییراتی که به اعتقاد کارآفرینان حداقل در یک بازه زمانی بیش از یک سال قابل تصور است. در این گزارش پای صحبت‌های کارآفرینان و فعالان اقتصادی نشستیم تا روند حضور و تأثیر ورود سرمایه‌گذاران خارجی در کشور را بررسی کنیم.

***

یک بازه زمانی دو ساله نیاز است

میلاد رزبان، کار آفرین و مدیر عامل شرکت الماس تجارت

برای صحبت در خصوص روند آینده سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ابتدا باید تحریم‌ها به طور واقعی برداشته شود و در گام بعدی موانع حقوقی و قانونی برطرف شود تا سرمایه‌گذاران اطمینان حاصل کنند بازار ایران بازاری باثبات است. در شرایط فعلی سرمایه‌گذاران خارجی تمایل دارند در بازار ایران حضور داشته باشند اما در شرایط انتظار قرار دارند اینکه شرکت‌های خارجی نمی‌خواهند در شرایط با ریسک بالا وارد عمل شوند منطقی و قابل پذیرش است.

بنابراین در خصوص آینده باید گفت با توجه به پتانسیل‌های بالایی که به ویژه در زمینه نیروی انسانی در کشور وجود دارد، سرمایه‌گذاران خارجی در آینده حضور پررنگ‌تری در بازار ایران خواهند داشت کما اینکه طی چند ماه گذشته روند رفت و آمد‌های هیات‌های تجاری از کشور‌های مختلف نظیر آلمان، فرانسه و حتی آمریکا مبین این امر بوده است، بنابراین تمایل وجود دارد و نتیجه در گرو عوامل داخلی و مسئله رفع تحریم‌ها در جهت تسهیل روابط است.

نکته قابل تأمل در این بحث این است که اصولاً سرمایه‌گذاران خارجی تمرکز بیشتری در بازار کالاهای مصرفی دارند چرا که این بازار می‌تواند سود بیشتری برای‌شان به همراه داشته باشد این درحالی است که در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، ایران تمایل دارد که تکنولوژی و دانش فنی تولید وارد کشور شود که باید راهکاری برای حل این مشکل ارائه شود اما به طور کلی می‌توان گفت که حوزه IT و تجارت الکترونیک، خودرو، پتروشیمی و صنایع معدنی بازار‌های مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی خواهد بود.

***

تمرکز برای سرمایه‌گذاری در بازار کالاهای مصرفی

فرخ شهابی‌نژاد، کار آفرین و موسس شرکت ایده نوین تجارت یگانه

اقتصاد ایران در یکی دو سال گذشته در شرایط رکودی قرار داشته اما از زمانی که توافق هسته‌ای اتفاق افتاده تغییرات زیادی در بازار‌ها رخ داده و سرمایه‌گذاران خارجی به شیوه‌های مختلف تمایل خود را برای حضور در بازار ایران اعلام کردند. بازار ایران یا بهتر بگویم بازار منطقه بازاری بکر و بزرگ محسوب می‌شود که هر سرمایه‌گذاری برای ورود به آن تحریک می‌شود اما دلیل پایین بودن سرعت حرکت این موج جدید این است که هنوز قوانین و مباحث حقوقی این اجازه را به سرمایه‌گذاران خارجی نمی‌دهد که بی‌محابا و بدون دغدغه در کشور سرمایه‌گذاری کنند.

بنابراین ترجیح می‌دهند که سنجیده‌تر و تحت عنوان شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی داخلی در این مسیر گام برداند و در صورت مساعد شدن شرایط مستقیماً کار را دنبال کنند اما آنچه مشخص است تمایل این سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی برای حضور در کشور نسبت به گذشته تا بیش از ده برابر افزایش یافته است. شرایط نامتعادل اقتصاد ایران یک بازه زمانی لااقل یک ساله را برای ثبات نیاز دارد تا سرمایه‌گذاران خارجی مجاب به ورود و حضور مستقیم در بازار ایران و منطقه شوند. بنابراین دو سناریوی مشخص برای آینده قابل ترسیم است.

نخست آنکه مشکلات موجود مرتفع می‌شود و شرکت‌های خارجی با تمایلی که برای حضور و سرمایه‌گذاری در کشور از خود نشان دادند می‌توانند بدون واسطه در ایران فعالیت کنند در این صورت تعامل مناسبی بین شرکت‌های داخلی و سرمایه‌گذاران خارجی شکل خواهد گرفت چرا که شرکت‌های داخلی به شرایط بازار مسلط هستند و وضعیت موجود را به خوبی می‌شناسند و شرکت‌های خارجی هم فناوری و دانش مناسب در اختیار دارند و هر دو به هم نیاز دارند و این عوامل می‌تواند زمینه‌ساز یک تعامل دو یا چند‌جانبه شود.

در سناریوی دوم مشکلات حقوقی و قانونی تا یکی دو سال آینده حل نشود در این حالت ترجیح سرمایه‌گذاران خارجی بر این خواهد بود که با ایجنت‌های داخلی مسیر سرمایه‌گذاری را دنبال کنند یا تصمیم‌گیری خود برای حضور در بازار ایران را به تعویق بیندازند چون در شرایط ناپایدار و بی‌ثبات تمایل به سرمایه‌گذاری و حضور کم‌رنگ خواهد شد. امیدوارم که سناریوی نخست محقق شود و در این صورت می‌توانیم طی دو تا سه سال آینده روند رو به بهبود و رو به رشدی را در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور شاهد باشیم.

***

عدم شفافیت مالی مهم‌ترین مانع سرمایه‌گذاران خارجی

حمیدرضا احمدی، دبیر سابق کانون کارآفرینان ایران

به نظرم نمی‌توان در رابطه با آینده سرمایه‌گذاری در کشور پیش‌بینی خاصی داشت اما آنچه مسلم است سرمایه‌گذاران خارجی بازار ایران را رصد می‌کنند. اینکه در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد یا اینکه چقدر سرمایه‌گذاری صورت خواهد گرفت اصلا مشخص نیست. البته اتفاق خوبی است که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بین‌المللی در بازار‌های ایران وارد شوند و بهترین راه برای تحقق این امر مشارکت با شرکت‌های داخلی است.

اما مشکل اینجاست که شرایط و نحوه فعالیت‌های شرکت‌های داخلی با معیار‌های جهانی فاصله زیادی دارد. به ویژه درخصوص شفافیت‌های مالی باید این اطمینان از سوی سرمایه‌گذاران خارجی حاصل شود که حساب‌ها و فعالیت‌های اقتصادی کاملا شفاف است.

از طرف دیگر مشکل قوانین و مقررات داخلی نیز مطرح است که سرمایه‌گذاران خارجی باید با اطلاع کامل از این قوانین اقدام به سرمایه‌گذاری کنند تا امنیت سرمایه خود را تضمین کنند. فکر می‌کنم سرمایه‌گذاران خارجی سعی می‌کنند از طریق کانال‌های موجود مسیر سرمایه‌گذاری خود را انتخاب کنند و احتمال اینکه مستقیم به سرمایه‌گذاری اقدام کنند بسیار کمتر است یا لااقل این فرآیند در فاز ابتدایی سرمایه‌گذاری قابل تصور است.

***

سرمایه‌گذاری خارجی باید در مسیر رشد بلند‌مدت باشد

محسن ملایری، مشاور کار آفرینی و مدیر عامل آواتک

در خصوص سرمایه‌گذاری خارجی و ورود شرکت‌های بین‌المللی در کشور بحث‌هایی بین کارآفرینان به راه افتاده که این سرمایه‌گذاری به چه نحوی خواهد بود. از این رو دو دیدگاه اصلی وجود دارد؛ دیدگاه نخست بر این باور است که باید از هرگونه سرمایه‌گذاری که می‌تواند در کشور اشتغال ایجاد کند، حمایت و استقبال کرد.

دیدگاه دوم بر این عقیده است که کارآفرینان و فعالان اقتصادی داخلی در شرایط دشوار سال‌های گذشته توانسته‌اند تحریم‌ها را پشت سر بگذارند بنابراین سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در بازار داخلی حضور یابند باید در جهت توسعه بلندمدت گام بردارند و سرمایه‌ها باید در راستای کمک به کارآفرینان داخلی و به گونه مشارکتی به کار گرفته شود و سرمایه‌گذاری خوب سرمایه‌گذاری است که توسعه بلندمدت را به همراه داشته باشد.

این موضوعی است که دولتمردان باید نسبت به آن آگاه باشند و توجه داشته باشند که چه سرمایه‌گذاران و سرمایه‌گذاری‌هایی به نفع کشور است. بنابراین باید تأکید بر این باشد که در حوزه‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری که کشور مزیت نسبی در آن دارد باید ترتیبی اتخاذ شود که شرکت‌های خارجی در کنار کارآفرینان داخلی قرار گیرند نه در تقابل با آنها. در شرایط فعلی این امیدواری وجود دارد که حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور روند رو به رشدی را طی کند اما اتفاقات و اقدامات باید به نحوی رقم بخورد که بیشترین بازدهی را برای اقتصاد کشور داشته باشد نه اینکه کارآفرینان داخلی در مواجهه با غول‌های اقتصاد جهانی از بازار خارج شوند.

مسئله اصلی درحال حاضر مدیریت شرایط آینده است. نگاه بلندمدت باید مد نظر قرار گیرد. اینکه یک بازه زمانی کوتاه مدت تصور رشد را داشته باشیم نتیجه‌ای جز بهره‌کشی از عوامل داخلی و خروج سرمایه‌های ملی در بر نخواهد داشت. در یکی، دو سال آینده قطعا سرمایه‌گذاران زیادی برای ورود به بازار ایران اقدام خواهند کرد بنابراین باید مسیر هدایت شده‌ای برای جذب این سرمایه‌ها در نظر گرفته شود در غیر این صورت ممکن است نتیجه معکوس حاصل شود.