گزارش «فرصت امروز» از بازار کیف و کفش در نواحی جنوبی پایتخت / سپهسالار؛ باغ کیف ها و کفش ها

از مترو که خارج می شوم صدای تراکت پخش کن به گوش می رسد؛ غذا حاضر است بفرما؛ قیمت ما دلیل بر بی کیفیتی نیست. جلوتر که می روم چهارراه مخبرالدوله با آن معماری قدیمی اش چشم نوازی می کند. سهامی انتشارات امیرکبیر از زمانی که من به یاد می آورم در گوشه سمت چپ این چهارراه سر به آسمان کشیده، گوشه دیگر این چهارراه اما روشن تر از باقی نقاط، چشمک  می زند چون آنجا می توان مغازه لوستر و آیینه شمعدان فروشی را دید که روزانه محل تردد بی شمار زوج های جوان است.

اگر قصد عزیمت به سمت راست مترو را داشته باشید بیشتر با بورس پوشاک و کفش مردانه رو به رو خواهید شد. امتداد این مسیر شما را به چهارراه استانبول و کافه نادری خاطره انگیز خواهد رساند، اما من برای تهیه گزارش از خیابان صف که همه آن را با نام «باغ سپهسالار» می شناسند به سمت چپ مترو حرکت می کنم. نخستین چیزی که خودنمایی می کند آبمیوه فروشی ای است که قدمتی 50 ساله دارد.

مغازه دار وقتی از او می پرسم چند سال است که اینجایی، با اندکی مکث و تردید می گوید چطور؟! از شهرداری آمده ای؟ کمی طول می کشد تا اعتماد کند و بعد با سبک سنگینی خاص خود به پرسش های بی وقفه من جواب دهد. باید اعتراف کنم که آب  انارهای طبیعی این فصلش واقعا خوردن دارد.

مسیری به سمت بهارستان

این مسیر تا انتها به میدان بهارستان می رسد، خیابانی که هر دو سمت آن با خنده های زوج های جوان طراوت خاصی به خود گرفته است. تقریبا تمامی کسانی که در تدارک مراسم ازدواج خود هستند برای تهیه کارت عروسی خود به این نقطه از تهران سرکی کشیده اند، اما چند قدمی که جلوتر می روم تا به باغ برسم در هیاهوی جمعیت، کتاب فروشی قدیمی ای چشمم را خیره می کند. داخل می روم. در و دیوار قدیمی است و پر از کتاب های نفیس و لغتنامه. آقای رازقی از کارمندان  قدیمی نشر سنایی می گوید: این مغازه حدود 60 سال است که به کار فروش و نشر کتاب مشغول است.

در گذشته این خیابان مرکز بورس و فروش کتاب بود اما رفته رفته تمام کتابفروشی های این منطقه جمع کردند و به سمت میدان انقلاب رفتند. کمی از کسادی بازار و کتاب هایی که چندین سال است در قفسه خاک می خورند ناراحت است. با سر اشاره ای به آن طرف خیابان می کند که نگاه کن؛  نشر سیروس و فروغی بعد از 90سال کار فروش و نشر کتاب الان پاساژ جواهرفروشی و کت و شلوار فروشی شده اند.

ما نیز به فکر تغییر کاربری هستیم، اما مگر می شود نشر را به همین راحتی تعطیل کرد و زحمات این 60 سال را به قیمت مفت فروخت. جلوتر می روم تا می رسم به خیابان صف یا همان باغ سپهسالار خودمان، شروع این پیاده روی سنگ فرش شده و زیبا با گوی گردی است که شب ها با نورپردازی اش زیبایی خاصی به این پیاده رو ارزانی می دارد.

قیمت های سربه فلک کشیده

باغ سپهسالار نام یکی از باغ های قدیم تهران در زمان قاجاریه بوده است که امروزه فقط خیابان باغ سپهسالار (خیابان صف) از آن باقی مانده است. این باغ متعلق به میرزاحسین خان سپهسالار قزوینی صدراعظم ناصرالدین شاه بود که در سال 85 به پیاده رو تبدیل شد.

از نگهبان این پیاده رو که می پرسی، از گذشته باغ می گوید: اینجا برای رضا شاه بوده و جز دو یا سه خانه مسکونی و یک باغ کوچک هیچ چیزی در این محل وجود نداشت. چیزی که در نخستین نگاه نظرم را جلب می کند فست فود تازه تاسیس شده ای است که درست نبش این پیاده رو جا خوش کرده است. تا چند ماه گذشته که من به این محل آمده بودم خبری از این غذاخوری نبود.

وقت ناهار است. بوی فست فود با بوی نان و پیراشکی های داغ نان سحر به هم گره خورده  است. کافی است از قدم زدن در این خیابان خسته شوی و بخواهی با خرید چای از دست فروشان و یک پیراشکی داغ از خودت پذیرایی کنی آن وقت می توانی با انرژی بیشتری به قدم زدن در این خیابان ادامه دهی. چندین مغازه ابتدایی سمت راست خیابان به فروش کیف و کفش چرمی معروف هستند،  قیمت این کفش ها از 98 تا 290هزار تومان متغیر است.

کیف های چرم نیز از 120 شروع شده و تا 260هزار تومان اتیکت خورده اند. کمی از فصل شروع مدارس گذشته  است، اما هنوز مغازه هایی هستند که کوله مدرسه و کتانی های اسپورت می فروشند. در این بازار هر نوع کفشی که بخواهید اما از نوع زنانه آن به چشم می خورد؛  مجلسی، چکمه، نیم بوت، کتانی،  اسپورت، دانشگاهی و طبی. باغ سپهسالار اما به فروش کیف و کفش عروس هم شهره است، طوری که بسیاری از زوج هایی که برای خرید کارت عروسی به این منطقه می آیند از باغ، کیف و کفش مراسم خود را نیز تهیه می کنند.

تنها و تنها یک مغازه مردانه فروشی در سمت راست خیابان که فکر می کنم حدودا 53مغازه این سمت باشد، وجود دارد. در همین سمت باغ یک سفره خانه سنتی نیز با منویی مناسب وجود دارد که  می تواند جای دنجی برای رفع خستگی و نوشیدن یک چای بعد از ساعت ها قدم زدن و خرید از این بازار باشد. سالن آرایش مردانه فنس با راهرویی باریک و پله خور مغازه ای است که چندان سنخیتی با این بازار ندارد. تا چشم کار می کند زنان و دختران جوان در این محل در حال رفت و آمد هستند.

از زنان خانه داری که برای خرید و تفریح به این محل آمده اند تا دانشجویانی که برای گردش و گذراندن وقت در این مرکز خرید مشغول قدم زدن هستند اما تردد مردان نیز در این محل کم نیست. این باغ پر است از کوچه پس کوچه هایی که تماما تولیدی کفش هستند از فروشنده پارچه گرفته تا قالب ساز و پاشنه ساز. اکثر فروشندگان این بازار هم مردان و پسران جوان هستند.

فروشگاه های ریز و درشت باغ

فصل پاییز است و کم کم مغازه داران مدل های جدید چکمه ونیم بوت ها را در ویترین می چینند. قیمت چکمه ها از 200 هزار تومان شروع شده و به 320هزار تومان نیز می رسد. باغ سپهسالار علاوه بر راسته کیف و کفش فروشان،  مملو از مرکز خریدهای کوچک و بزرگی است که بعضا در کوچه ها نیز دیده  می شوند.

حتی مجتمع هایی نیز در حال ساخته شدن هستند؛  مجتمع های خرید جدیدی که سر به آسمان کشیده اند و با بافت و معماری قدیم این خیابان هماهنگی ندارند. پاساژ الیزه یکی از این پاساژهای کوچکی است که داخل کوچه مهندس الممالک با سه طبقه مرکز فروش کیف و کفش است. سری به پاساژ می زنم، چندین مغازه خالی برای اجاره وجود دارد.

طبقه منفی یک می روم فروشنده ای روی شیشه مغازه اش نوشته خودکشی اقتصادی! ناخودآگاه به جمله می خندم و می گوید واقعا همین طور است یک کفش بخر به شما ارزان تر می فروشم. از وضع بازار و اجاره مغازه ها که می پرسم می گوید می خواهی اجاره کنی؟ «نیا» بازار تعریفی ندارد، فروشی نداریم چون قدرت خرید مردم پایین آمده  است. شاید بتوانم روزی سه قلم جنس بفروشم. حتی روزهای شلوغی مثل پنجشنبه و جمعه هم بازار تعریفی ندارد.

از اجاره ها می پرسم: «همکف پاساژ 20 میلیون رهن و 7 تومان اجاره است، پایین که ما هستیم 10 میلیون و 5 تومان اجاره». جالب است چند مغازه و پوشاک و یک مغازه لوازم خانگی تزیینی نیز در این پاساژ وجود دارد وقتی از مغازه داران می پرسم با چه انگیزه ای در بازار بورس کیف و کفش به فروش چنین کالاهایی مشغولید می گویند ما نیز فروش داریم به ویژه در ماه شهریور که بازار بسیار شلوغ بود اما مغازه های ما به نوعی دفاتر فروش ما هستند.

کاسب که باشی حقت را از بازار خواهی گرفت

بیرون می روم و به قدم زنی در باغ ادامه می دهم، چشمم می خورد به مجسمه خانم چادری که در وسط پیاده رو روی سنگی نشسته و به رهگذران نگاه خیره ای دارد. یادم می آید قبلا که به این محل آمده بودم چنین مجسمه ای ندیده بودم جلوتر از آن مجسمه پسربچه ای است که در حال شیطنت است. خسته می شوم و کمی می نشینم روی نیمکت های چوبی این پیاده رو که به وفور جلوی هر مغازه ای یافت می شوند.

به پیاده رو نگاه می کنم،  تمیز است و زباله ای کف سنگ فرش ها دیده نمی شود. درختکاری های دوطرف باغ برای روزهای داغ تابستانی می تواند سایبان مناسبی باشد و این محله را از آلودگی های مرکز شهر تا حدی نجات دهد. به قدم زدن ادامه می دهم بوی ذرت مکزیکی پیچیده شده در فضا به شدت وسوسه برانگیز است. سمت چپ باغ کانکسی وجود دارد که ذرت مکزیکی هایش شهره این منطقه است.

بانک شهر نیز جدیدا یکی از باجه های خدمات شبانه روزی اش را در این محل دایر کرده است. می رسم به ویترین سرای حمید. به گفته  یکی از مغازه داران این پاساژ قدیمی ترین پاساژ موجود در باغ است. با آقای رضایی یکی از فروشندگان این پاساژ گفت وگو می کنم.

از اوضاع بازار می پرسم با قاطعیت تمام می گوید: «کاسب که باشی حقت را از بازار خواهی گرفت،  الان همه می گویند بازار خراب است اما خدا را شکر من فروش خودم را دارم. بیشترین فروش ما ساعت پنج و نیم عصر به بعد است که طرح ترافیک تمام می شود. خیلی از خریداران ترجیح می دهند با وسیله نقلیه خود و بعد از ساعات کاری به باغ بیایند.

روزهای پنجشنبه و جمعه نیز به دلیل اینکه هیچ طرحی وجود ندارد اکثر مشتریان برای خرید به این بورس کیف و کفش مراجعه می کنند. در این روزها شاید بالای 3هزار رفت و آمد در پیاده رو صورت گیرد.

در مورد جنس ها و وارداتی بودن شان می گوید: معمولا جنس های موجود در باغ همه تولیدات داخل هستند، اگر وارداتی هم باشد به صورت عمده از کشور چین است. واردات از ترکیه در باغ مرسوم نیست چون صرفه اقتصادی ندارد. اگر می خواهی سود کنی باید با تیراژ های بالا وارد کنی تا بتوانی به مشتریان عمده ای که  داری نیز پخش کنی.

در باغ اگر تولیدکننده نباشی نمی توانی موفق باشی. بیش  از تعداد مغازه های موجود در این راسته در کوچه های باغ، تولیدکننده کفش وجود دارد که تعداد آنها ممکن است به 1000 واحد تولیدی نیز برسد. بازار کیف و کفش سپهسالار مرکز و بورس کفش نه تنها شهر تهران بلکه تمام ایران است. من به همه قسمت های تهران فروش عمده دارم. به جرأت می توانم بگویم باغ سپهسالار به تنهایی بیش از 90درصد کیف و کفش مورد نیاز بازار تهران ایران را تامین می کند.

از اجاره ها که می پرسم، می گوید: « بسته به متراژ و جایی که اجاره می کنی اجاره ها بین 10 تا 3میلیون  تومان ماهی متغیر است. مغازه های بالای باغ شاید قیمت به نسبت پایین تری داشته باشند. به دلیل شیب ملایم این خیابان معمولا خریداران به سختی تا انتهای باغ می روند.»

این مغازه دار ادامه می دهد: «شرایط جوی و آب و هوا به شدت نقش تعیین کننده ای در فروش پاییز و زمستانه ما خواهد داشت. اگر هوا سرد و بارانی باشد قطعا بازار ما هم خوب خواهد بود اما در غیر این صورت جنس های ما فروش نخواهد رفت. به طور کلی در باغ سه بازار وجود دارد، بازار زمستان،  بازار مدارس و بازار شب عید.» به انتهای باغ می رسم.

در سمت راست باغ غیر  از مغازه های داخل کوچه و پاساژها حدود 84 مغازه در راسته به فروش کیف و کفش مشغول  هستند - در سمت چپ باغ نیز حدودا 80 مغازه در راسته بازار وجود دارد،  پاساژ تازه تاسیس مرکز خرید باغ سپهسالار با معماری قدیمی اش در سمت چپ باغ چشم نوازی می کند،  در این قسمت همچنین پاساژ شهبازخان دیده می شود؛ پاساژی که با یک باب اسفنجی به استقبال مشتریان می رود و این نشان از این موضوع دارد که این پاساژ مختص کفش های دخترانه