تفاوت رمزپول ها و رمزارزها

با اینکه بانک مرکزی پیشتر اعلام کرده بود که اجرای آزمایشی ریال دیجیتال را در شهریورماه آغاز می کند، اما رئیس کل بانک مرکزی این هفته گفت که در پایان شهریورماه اجرای آزمایشی «رمزریال» آغاز خواهد شد. بدین ترتیب، ریال از نیمه 1401 هوشمند می شود و به صورت آزمایشی آغاز به کار می کند.

اولین زمزمه های راه اندازی رمزپول ملی بر پایه ریال در پاییز سال گذشته به گوش رسید. سپس رئیس کل بانک مرکزی در 27 دی ماه از تصویب رمزپول ملی در شورای پول و اعتبار و راه اندازی آن در آینده ای نزدیک خبر داد. نهایتا در ابتدای امسال علی صالح آبادی از خداحافظی با اسکناس و صدور ریال دیجیتال تا شهریورماه امسال خبر داد و گفت که «رمزریال» از شهریور شروع به کار می کند. حالا این زمان به پایان شهریورماه موکول شده و احتمالا به صورت پایلوت و آزمایشی در یکی از مناطق کشور راه اندازی خواهد شد. با انتشار «رمزریال»، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می دهند و «رمزریال» تحویل می گیرند که البته این «رمزریال» قابلیت سرمایه گذاری ندارد و صرفا جایگزین اسکناس فیزیکی خواهد شد. البته بانک مرکزی ایران، اولین بانکی نیست که قرار است بر پایه پول ملی کشور، پول دیجیتال عرضه کند و حدود 90 بانک مرکزی چنین پروژه ای را در دست اجرا دارند. نکته مهم اما تفاوت «رمزریال» با رمزارزهاست؛ یعنی ریال دیجیتال یک رمزارز مبتنی بر شبکه بلاک چین نیست که بی توجه به نظارت بانک ها معامله شود، بلکه «رمزریال» یا هر رمزارز ملی که بانک های مرکزی آن را طراحی کنند، به مثابه اقدامی برای مقابله با توسعه رمزارزهاست.

دورنمای پول دیجیتال و اهداف آن

سرعت پیشرفت فناوری به ویژه در حوزه فناوری های مالی، تحولات شگرفی در نظام پولی کشورها ایجاد کرده و از جمله این فناوری های نوین، بلاک چین است. شمار زیادی از بانک های مرکزی در حال تحقیق و مطالعه برای پاسخگویی به این پرسش هستند که آیا فناوری بلاک چین می تواند به حل چالش های دیرینه ای مانند کارایی در سیستم های بانکی، امنیت و انعطاف پذیری در سامانه های پرداخت و مشارکت مالی کمک کند؟ مطالعات در این زمینه از سال ۲۰۱۴ با بانک مرکزی انگلیس آغاز شد و هم اکنون بیش از ۶۰ مرکز تحقیقاتی در بانک های مرکزی جهان و چندین پروژه بزرگ در حال بررسی چگونگی استفاده از این فناوری نوین و صدور پول دیجیتال توسط بانک مرکزی به عنوان محصول کاربردی بر پایه این فناوری هستند.

با این وجود هنوز پژوهشگران بانک های مرکزی به این نتیجه نرسیده اند که آیا فناوری بلاک چین و دفترکل توزیع شده با توجه به خطرها و محدودیت های آن، ارزش سرمایه گذاری و شروع فعالیت ها از این طریق را دارد یا خیر. بررسی ها نشان می دهد در موارد نادری مانند بانک فرانسه، برنامه های بر پایه این نوع از فناوری به طور موفقیت آمیزی عملیاتی شده است. در دیگر موارد، بانک های مرکزی هنوز به این نتیجه نرسیده اند که فناوری بلاک چین، فرصت های ارزشمندی را برای اقتصاد فراهم می کند. بانک های مرکزی کشورهایی با اقتصاد توسعه نیافته به این دلیل که فرآیندهای مالی و فناوری سیستم های آنها هنوز کارآمد نیست، ممکن است بیشترین سود را از پیاده سازی این فناوری نوین تجربه کنند. آنها همچنین ممکن است از اجرای پول دیجیتال یا سایر برنامه های کاربردی مبتنی بر بلاک چین به مشارکت مالی بیشتری دست یابند. برای بانک های مرکزی جهان، برنامه های مبتنی بر دفتر کل توزیع شده همانند پول دیجیتال صادرشده توسط بانک مرکزی می تواند باعث افزایش راندمان و کاهش هزینه در پرداخت های برون مرزی، هم در سطح مصرف کننده، خرده فروشی و هم بین بانکی و عمده فروشی شود. در واقع، بانک های مرکزی به دلایل مختلفی به دنبال رمزپول ها و پروژه هایی از این دست می روند. مقابله با تحریم ها، تسویه ناخالص آنی یا همان تسویه بین بانکی، خلق پول نقد دیجیتالی، توسعه اقتصادی و نقد کردن پول در یک بلوک اقتصادی و شفاف کردن سیستم اقتصادی از جمله این اهداف و دلایل استفاده از پول دیجیتال است.

براساس امکان دسترسی کاربر به پول دیجیتال بانک مرکزی، دو نوع پول دیجیتال مطرح می شود؛ پول دیجیتال خرد بانک مرکزی یا مقصود عام و پول دیجیتال عمده فروشی بانک مرکزی. پول دیجیتال خرد بانک مرکزی به نوعی از پول دیجیتال اشاره دارد که با توجه به نامش می تواند در دسترس همگان باشد. از آنجا که پول نقد برای همه در دسترس است، چنین روشی انحراف زیادی از وضع موجود نخواهد داشت. در مقابل، نوع عمده فروشی آن، پول دیجیتال با دسترسی محدود خواهد بود و فقط باید در دسترس موسسات مالی باشد. برخی تصور می کنند که پول دیجیتال عمده فروشی بانک مرکزی نه تنها به بانک های تجاری و سایر موسسات مالی بلکه در دسترس شرکت های بزرگ نیز می تواند باشد.

تفاوت رمزپول ها با ارزهای دیجیتال

هفته های متمادی است که ارزهای دیجیتال در مسیر کاهشی حرکت می کنند و از ارزش آنها به طور قابل توجهی کاسته شده است؛ چنانکه بیت کوین به عنوان پادشاه رمزارزها و محبوب ترین ارز دیجیتال از قله قیمتی خود فاصله زیادی گرفته و در حال حاضر به محدوده 19 هزار دلاری رسیده است. با وجود ریزش بازار ارزهای دیجیتال در این روزها اما واقعیت این است که رمزارزها از دیرباز، تهدیدی برای نظارت و تمرکزگرایی بانک های مرکزی به حساب می آیند و همین مسئله باعث شده است تا بانک های مرکزی برای مقابله با توسعه هرچه بیشتر رمزارزها تلاش کنند و یکی از راه های در دسترس آنها، عرضه ارزهای دیجیتال خود بانک هاست. در این راستا، بانک مرکزی ایران در صدد صدور ریال دیجیتال است و قرار است تا پایان شهریورماه «رمزریال» به صورت آزمایشی منتشر شود.

نکته مهم، تفاوت «رمزریال» و به طور کلی هر نوع رمز دیجیتالی که توسط بانک های مرکزی طراحی می شود، با رمزارزهاست. «رمزریال» یک رمزارز مبتنی بر شبکه بلاک چین نیست که بی توجه به نظارت بانک ها معامله شود، بلکه یک ابزار نوین پرداخت و تحت نظارت بانک مرکزی است و نه تنها ارتباطی به رمزارزها ندارد، بلکه در نقطه مقابل ارزهای دیجیتال تعریف می شود. زمانی که اسکناسی میان مردم مبادله می شود، شخص سومی وجود ندارد؛ مثلا شما در شهر دیگری هستید و در قبال خرید کالا به انتقال پول از یک حساب به حساب دیگر نیاز دارید و برای این کار به واسطه هایی نیاز دارید. حال وقتی که از «رمزریال» صحبت می کنیم، واسطه ای در کار نیست و همان اسکناسی که بین مردم بدون حضور شخص سوم مبادله می شود، در اینجا نیز همان اتفاق رخ می دهد، با این تفاوت که روی بستر دیجیتال و در لحظه رخ می دهد. کارت بانکی که در دسترس ماست، به مثابه پول نیست و در واقع، ابزار دسترسی ما به پول در حساب به صورت الکترونیکی است. هر اتفاقی برای بانک رخ دهد، پول فرد به صورت سپرده در بانک هست، ولی در «رمزریال» ی که در داخل گوشی ماست، بانک به عنوان شخص سوم و واسطه که امکان انتقال وجه را فراهم می کند، حذف می شود و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می شود. رمزپول های بانک مرکزی همانند رمزارزها بی پشتوانه نیستند. در حال حاضر ۹۰ بانک مرکزی، پروژه ای را روی رمزپول بانک مرکزی تعریف کرده اند که برخی از آنها در مراحل تحقیقاتی قرار دارند، برخی دیگر مقررات را تصویب کرده اند و آماده ارائه رمزپول هستند، برخی ارائه اولیه و آزمایشی را شروع کرده اند و در کشورهای معدودی نیز رمزپول عملیاتی شده و مردم آن می توانند در سطح آن کشور از رمزپول ها استفاده کنند.

ارتباط با نویسنده: [email protected]