چرخش انتظارات در بازارهای مالی

بازدهی دلار، سکه و بورس در دی ماه به زیر صفر رسید تا رکورد کاهشی بازارهای مالی در اولین ماه فصل زمستان شکسته شود. بررسی ها نشان می دهد بیشترین افت ماهانه قیمت دلار در سال 1400، در ماه گذشته رخ داد و به موازات کاهش قیمت اسکناس سبز آمریکایی، آهنگ قیمت ها در بازار سکه و طلا و همچنین بازار سهام نزولی شد تا چرخش انتظارات زمستانی در بازارهای مالی به واسطه افزایش امیدواری ها به حصول توافق در مذاکرات وین و آنچه «شمارش معکوس احیای برجام» خوانده شده است، مشهود باشد. در واقع، بر اثر کاهش انتظارات تورمی (ناشی از سیگنال های مثبت مذاکرات وین)، قیمت دلار از حوالی مرز 30 هزار تومان در اولین روز دی ماه به نیمه کانال 27 هزار تومان در آخرین روز این ماه سقوط کرد و همگام با آن، قیمت سکه نیز به یک کانال پایین تر بازگشت. افت قیمت دلار همچنین به فضای رکودی بورس تهران دامن زد و نماگر اصلی تالار شیشه ای، آخرین روز معاملاتی دی ماه را با سقوط به کانال یک میلیون و 200 هزار واحد به پایان رساند.

بدین ترتیب، میزان بازدهی نرخ دلار در دی ماه امسال به رقم منفی 7.6 درصد، بازدهی سکه به منفی 7.1 درصد و بازدهی شاخص بورس تهران نیز به منفی 3 درصد رسید تا رکورد کاهشی قیمت ها در بازارهای مالی طی سال 1400 شکسته شود. تغییر انتظارات تورمی به واسطه احیای احتمالی برجام، بیشترین نقش را در رکوردشکنی منفی بازارهای مالی در ماه گذشته ایفا کرده است.

شاخص ارزی 7 درصد عقب رفت

بازدهی ماهانه دلار در حالی در ثلث اول فصل زمستان، رقم منفی 7.6 درصد را ثبت کرد که این میزان، بیشترین بازدهی منفی دلار در سال 1400 است. براساس آمارها، شاخص ارزی در ۱۰ روز نخست دی ماه که کارشناسان بازار ارز از آن با عنوان بازه ثبات یاد می کنند، از سطح قیمتی ۳۰ هزار و ۱۵۰ تومان به رقم ۲۹ هزار و ۷۵۰ تومان رسید، اما با شروع روزهای میانی ماه و مخابره سیگنال های مثبت از هتل کوبورگ وین و همچنین تقویت بازار ارز از سوی بازارساز، نمودار قیمتی شاخص ارزی شیب تندی به خود گرفت و دلار شاهد کاهش قیمت از سطح ۲۹ هزار و ۷۵۰ تومان تا رقم ۲۷ هزار و ۷۰۰ تومان بود. نهایتا در روزهای پایانی دی ماه نیز قیمت دلار در محدوده ۲۷ هزار و ۶۰۰ تومان تا ۲۷ هزار و  ۹۰۰ تومان به کار خود پایان داد. در این راستا، اگر دی ماه را به سه بازه زمانی ۱۰ روزه تقسیم کنیم، سه نوع رفتار در قیمت دلار مشاهده می  شود، به طوری که در 10 روز نخست شاهد ثبات قیمت در محدوده ۳۰ هزار تومان، در ۱۰ روز دوم شاهد افت قیمت و کانال  شکنی متوالی و نهایتا در 10 روز سوم شاهد برخورد دلار به هسته سخت مقاومتی در کانال 27 هزار تومان هستیم.

بدین ترتیب، در 10 روز ابتدایی دی ماه که معمولا از آن به عنوان بازه ثبات یاد می شود، نرخ دلار از سطح قیمتی 30 هزار و 150 تومان به رقم 29 هزار و 750 تومان رسید که با توجه به مقدار کاهش قیمت در دهه دوم می  توان دهه اول را کم نوسان  تر و در فاز ثبات خواند، اما با شروع روز  های میانی دی ماه و خبرهای مثبت برجامی از مذاکرات وین و در عین حال تقویت بازار ارز توسط بازار  ساز، نمودار قیمتی شاخص ارز شیب تندی به خود گرفت و در این دهه بود که دلار شاهد کاهش قیمت از سطح 29 هزار و 750 تومان تا رقم 27 هزار و 700 تومان بود، اما این روند کاهشی تا روز  های پایانی ماه ادامه پیدا نکرد و با وجود سه تلاش دلار در جهت عبور از مرز حمایت 27 هزار و 500 تومانی این اتفاق نیفتاد و قیمت اسکناس آمریکایی در روز  های پایانی دی ماه امسال در محدوده 27 هزار و 600 تومان تا 27 هزار و  900 تومان به کار خود پایان داد.

به همین سیاق، آهنگ قیمت سکه طرح جدید نیز در دی ماه با تبعیت از آهنگ قیمتی دلار دچار شیب نزولی قابل توجهی شد، به طوری که شاخص بازدهی هر قطعه سکه طرح جدید در ماهی که گذشت به رقم منفی ۷ درصد رسید که البته این رقم کمترین شاخص بازدهی ماهانه برای این فلز گران  بها در سال 1400 نیست. پیشتر شاخص بازدهی سکه در فروردین ماه امسال با رقم منفی 8.5 درصد رکورد کمترین شاخص بازدهی ماهانه را ثبت کرد. قیمت هر قطعه سکه طرح جدید در آخرین روز معاملاتی دی ماه نیز با 50 هزار تومان افزایش نسبت به روز قبل  به رقم 12 میلیون و 300 هزار تومان رسید.

سقوط بورس به کانال 1.2 میلیونی

«روز خوش»، دیگر واژه ای عجیب و نامأنوس برای بورس تهران شده و در هفته های گذشته همچون هفته ها و ماه های قبل (در بیش از یک سال و نیم قبل) تالار شیشه ای عموما به رنگ قرمز درآمده است. بازدهی منفی 3 درصدی شاخص بورس تهران در ماه گذشته و سقوط به کانال 1.2 میلیون واحدی، جدیدترین گواهی این حال بد بورس است و در آخرین هفته دی ماه نیز رکورد سه ماهه خروج پول حقیقی از بازار شکسته شد.

روند نزولی بازار سهام که از مردادماه سال گذشته آغاز شده همچنان ادامه دارد و هر روز ابعاد این نزول عمیق تر می شود، به طوری که این نزول به فرار سرمایه گذاران و خروج گسترده نقدینگی از بازار سهام منجر شده است و ارزش روزانه معاملات خرد سهام به یک دهم میزان معاملات در روزهای اوج بازار در سال گذشته تقلیل پیدا کرده است. برآورد ها نشان می دهد که نزول های مداوم شاخص بورس از سال گذشته تاکنون به خروج 130هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام منجر شده، خروج نقدینگی، سرعت افت قیمت سهام را بیشتر کرده و موجب شده ارزش بازار سهام تهران از مرداد پارسال تاکنون 205میلیارد دلار افت کند و از 425 میلیارد دلار در20مرداد سال قبل به 220 میلیارد دلار برسد.

متعاقب این وضعیت، نقدینگی در حال فرار از بازار سهام به سوی بازار های بدون ریسک ازجمله بازار اوراق بدهی است. هم اکنون نرخ بازده اسناد خزانه به بیش از 24 درصد رسیده است، درحالی  که بازده سرمایه‎ گذاری در بورس در سال 1400 منفی بوده و سرمایه گذاران در 10 ماه گذشته با زیان های سنگینی مواجه شده اند.

اما دلایل اصلی این سقوط های پی در پی چیست و چرا شاخص بورس نتوانسته در این ماه ها کمر خم شده خود را دوباره صاف کند؟ کارشناسان بر این باورند که رشد نرخ بهره اوراق بدهی، نامشخص بودن نتایج مذاکرات وین، مسائل اقتصاد کلان ازجمله لایحه بودجه و از همه مهمتر بی اعتمادی سهامداران، نقش اصلی را در نزول بورس تهران داشته است. همچنین کاهش تولید برخی صنایع مهم بورس در نزول شاخص های بورسی نقش داشته است. براساس آمارها، با وجود رشد اسمی سود شرکت های بورسی، میزان واقعی تولید در میان این شرکت ها نه تنها افزایش نداشته بلکه با کاهش نیز مواجه بوده است. گزارش پژوهشکده پولی و بانکی نشان می دهد که تعداد شرکت های زیانده در نیمه نخست امسال به 60 شرکت (در مقایسه با نیمه نخست پارسال) افزایش یافته که این روند تاکنون بی سابقه بوده است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com