بد و خوب کارت های اعتباری جدید

بانک مرکزی قصد دارد کارت های اعتباری جدید را به زودی روانه بازار کند. ورود این کارت ها به بازار و چرخه مصرف را می توان از دو دیدگاه بررسی کرد؛ اول تبعاتی که ورود این کارت ها برای بانک ها و نقدینگی کشور به دنبال دارد، دوم اثراتی که این کارت ها بر روند مصرف، تولید و تورم بر جای می گذارند. 

همان طور که می دانید بانک های کشور با مشکلات فراوانی در بخش معوقات بانکی و دارایی های منجمد شده روبه رو هستند و به همین دلیل توان کافی برای تامین اعتبار طرح های تسهیلاتی بزرگ را ندارند. پیش از این بانک ها حتی قادر نبودند تسهیلات محدود 60 میلیونی خرید مسکن را به مردم ارائه دهند و تسهیلات کالا و خودرو هم با ایجاد فیلترهای بسیار به دست مردم می رسد که هدف این فیلترها، اعطای کمتر تسهیلات بود. بنابراین بانک مرکزی در طراحی و اجرای پروژه کارت های اعتباری جدید با مشکل منابع محدود بانک ها روبه رو است که نیاز به ردیف اعتباری مشخص و معینی از سوی بانک مرکزی دارد تا طرح به نتیجه برسد.

از سوی دیگر این پرسش مهم وجود دارد که آیا ارائه تسهیلات در قالب کارت اعتباری می تواند به افزایش میزان نقدینگی منجر شود؟ پاسخ این پرسش در روش اجرای طرح نهفته است. اگر قرار باشد در قالب این طرح نقدینگی به جامعه تزریق شود، قطعا میزان نقدینگی را افزایش خواهد داد. این موضوع که عده ای مطرح می کنند چون نقدینگی در قالب کارت اعتباری به جامعه تزریق می شود تاثیری ندارد، کاملا اشتباه است. نقدینگی را مساوی با گردش اسکناس و مسکوکات گرفتن در فضای واقعی اقتصاد کاملا غلط است. بالاخره در قالب این کارت ها قرار است مقدار مشخصی نقدینگی به جامعه تزریق شود، درست است که اعتبار محسوب می شود اما بالاخره نقدینگی است. مگر ورق پاره هایی که ما اسمش را اسکناس می گذاریم به غیر از اعتبار ارزش دیگری دارند؟ اسکناس ها به خاطر اعتبارشان است که در جامعه دست به دست می شوند. کارت های اعتباری هم یک نوع جدید از پول های الکترونیک هستند که در جامعه دست به دست می شوند.

از سوی دیگر اگر در این طرح فقط از درآمد خود افراد به آنها اعتبار داده شود نقدینگی در جامعه افزایش نخواهد یافت.
به این ترتیب می توان پاسخ پرسش بعدی درباره تورم را هم فهمید. اگر در طرح کارت های اعتباری جدید نقدینگی افزایش پیدا کند، تورم هم افزایش می یابد و گرنه دستاورد تورم تک رقمی حفظ خواهد شد. البته من اعتقاد دارم حفظ تورم تک رقمی تحت هرشرایطی مطلوب نیست. تورم اگر با آهنگ کند و مهندسی شده ای حرکت کند و به دنبالش رونق به بازارهای بازگردد، خیلی بهتر از تورم تک رقمی است که رکود را با خود به ارمغان می آورد.

این کارت های اعتباری جدید می توانند تاثیر مطلوبی بر مصرف بگذارند. بالاخره مردمی که این کارت ها را می گیرند، این پول را در جایی خرج می کنند اما سوال این است که این پول ها در کجا خرج خواهند شد؟ اگر دولت بتواند موضوع را به گونه ای هدایت کند که این تسهیلات وارد بازارهایی چون بازار سرمایه شوند و از این طریق تاثیرات مطلوبی را برای بخش تولید به همراه خواهد داشت. تجربه طرح های پیشین نشان داد الزام خریداران به خرید کالای ایرانی بدون فرهنگ سازی مناسب ممکن نیست، اما می توان با ایجاد جاذبه در بازار سرمایه کاری کرد که این تسهیلات در نهایت در خدمت تامین سرمایه شرکت ها قرار گیرند و به تقویت روند تولید منجر شوند.

کارشناس اقتصادی