ادبیات؛ غنیمت گردشگری

درباره گردشگری ادبی و چگونگی فضای آن در کشور با آقای جعفر باپیری، عضو شورای سیاست‌گذاری نخستین همایش گردشگری ادبی کشور و از پژوهشگران مطالعات گردشگری گفت‌وگویی داشتیم. باپیری با بیان تفکیک نشدن حوزه گردشگری ادبی از دیگر بخش‌های گردشگری در کشور، اجرایی کردن این شکل از گردشگری را به‌صورت تخصصی و به‌عنوان یک بازار بخش‌بندی شده بسیار سخت توصیف کرده و بیان می‌کند: ایران از قابلیت‌های فراوانی برای جذب گردشگر در حوزه‌های مختلف از نعمت طبیعت گرفته تا میراث‌فرهنگی و تاریخی و ادبی بهره‌مند است که همگی با هم مجموعه متنوع، زیبا و جذابی را در کنار هم برای عرضه به گردشگران در طیف‌های مختلف فراهم کرده، اما فقدان یک برنامه منظم و منسجم که قابل پیاده‌سازی باشد، به یکی از مهم‌ترین دلایل عدم توسعه گردشگری در کشور منجر شده که بخش گردشگری ادبی نیز از این کاستی درامان نمانده است. بنابراین چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی صنعت گردشگری کشور را می‌توان به حوزه گردشگری ادبی هم تعمیم داد و هردو را یکی دانست.

وی در بخش دیگری از اظهاراتش درخصوص چگونگی توسعه گردشگری ادبی و راهکارهای مختلفی که در این زمینه وجود دارد، اضافه می‌کند: برای توسعه گردشگری ادبی در یک مقصد بیش از هر چیزی نیازمند واکاوی اثر ادبی یا زندگی‌نامه خالق اثر ادبی، برای چگونگی عرضه آن به متقضایان هستیم چرا که برای بهره‌برداری و توسعه و تنوع محصول جهت هرچه جذاب شدن بازار، درک درست و صحیح از محصول برای عرضه یک نکته کلیدی است و بر همین اساس در حوزه گردشگری ادبی باید این اقدامات انجام شود. به‌طور نمونه می‌توان با پایش زندگی‌نامه مولانا و مسیر سفر وی از بلخ تا قونیه که در این بین از مرزهای امروزی ما نیز عبور کرده به طراحی مسیری کوشید که برای مشتاقان وی قابل بهره‌برداری است. یا سیری در زندگی‌نامه ناصر خسرو یا مارکوپولو داشت.

سخنگوی نخستین همایش گردشگری ادبی، یکی از مسائل مربوط به عدم توسعه گردشگری ادبی در ایران را فقدان هم‌اندیشی بین انجمن‌های فعال در حوزه ادبیات و حوزه گردشگری کشور می‌داند و می‌گوید: اگر انجمن‌های ادبی با حوزه گردشگری ادبی آشنا شوند و دریابند که شاخه‌ای از گردشگری وجود دارد که به موضوع مورد علاقه و حوزه اجرایی فعالیت یا تحصیل آنها گره خورده است، آنها با غلبه و دانشی که در حوزه ادبیات دارند با انتقال دانسته‌های خود به فعالان صنعت گردشگری در حوزه ادبیات ایران زمین، می‌توانند به برپایی و اجرای تخصصی این شکل از گردشگری و پیاده‌سازی آن در کشور کمک شایانی کنند.

این پژوهشگر مطالعات گردشگری در خصوص چگونگی بهره‌مندی از میراث گردشگری ادبی در حوزه شعر مانند شاهنامه یا آثار سعدی و حافظ بیان می‌دارد: گردشگرانی که به یک مقصد سفر می‌کنند بخشی به دلایلی به غیر ‌از ادبی به یک مقصد سفر می‌کنند و بخشی دیگر زائران ادبی هستند که صرفا به دلیل ادای احترام به خالق یک اثر یا آشنایی با محل اقامت یا بازدید از آرامگاه وی به مقصد سفر می‌کنند که در این صورت باید تدابیر جداگانه‌ای برای ارائه خدمات و پکیج‌های گردشگری تعریف و مشخص کرد تا در این صورت گردشگر اول را (که هدفش از سفر به مقصد به غیر‌از ادبیات بود) بتوان با روش‌های مختلف با میراث ادبی کشور آشنا و علاقه‌مند کرد و برای زائر ادبی اقدامات ویژه‌ای انجام داد تا در جهت رفع ‌نیازهایش گام برداشته و انتظارات وی را برآورده کند.

این دانشجوی دکترای مدیریت گردشگری یکی از مهم‌ترین دلایل توسعه نیافتن گردشگری ادبی را عدم فعالیت آژانس‌ها یا تور اپراتورهای بزرگ و توانمند در کشور، در این حوزه می‌داند و اضافه می‌کند: چرایی عدم ورود تور اپوراتورها به گردشگری ادبی را می‌توان به این دلیل دید که آنها هنوز سودآوری مناسبی در این بخش ندیده‌اند و به همین دلیل، به تنظیم برنامه‌ خاصی نپرداخته‌اند و سمت و سوی فعالیت‌های خودشان را به سمت بازارهای سودآور متمرکز کرده‌اند. با این همه با توسعه گردشگری در کشور می‌توان چشم‌انداز مثبتی را در آینده برای این بخش از بازار پیش‌بینی کرد.