رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد

هر ساله سازمان مدیریت صنعتی، موفق‌ترین بنگاه‌های تجاری و صنعتی را در قالب 500 شرکت برتر و بزرگ ایران رتبه‌بندی می‌کند. براساس میزان اثرگذاری فعالیت بنگاه‌ها در ابعاد اقتصاد ملی که رابطه مستقیمی با میزان فروش شرکت دارد، گزینش و رتبه‌بندی شرکت‌ها در مرحله اول براساس شاخص «حجم فروش» تعیین می‌شود. با توجه به آمار ارائه شده از سوی سازمان مدیریت صنعتی، حجم فروش 100 شرکت اول سال 93 براساس اطلاعات مالی سال گذشته، معادل 528‌هزار و 230 میلیارد تومان بوده که در مقایسه با حجم فروش 100 شرکت برتر سال پیش از آن، بیش از 49 درصد رشد داشته است.

فروش شرکت اول فهرست نیز نسبت به فروش شرکت صدم، 38 برابر بزرگ‌تر است. 10 شرکت ابتدای فهرست نیز فروشی معادل 19 برابر فروش 10 شرکت انتهای فهرست دارند. 15 شرکت بالای فهرست نیز 50 درصد جمع فروش 100 شرکت را شکل می‌دهند که نشان‌دهنده درجه تمرکز در وضعیت شرکت‌های بزرگ ایران است. جایگاه و رتبه غول‌های اقتصادی ایران در حالی مشخص شده که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در پیامی از مجامع علمی و سازمان مدیریت صنعتی درخواست کرد تا با تجزیه‌وتحلیل نتایج این رتبه‌بندی، سیاست‌های صنعتی کشور را به‌عنوان قطب‌نما تبیین کنند.

10 شرکت اول رتبه‌بندی سال 1393 براساس اطلاعات مالی سال گذشته، به ترتیب شرکت پالایش نفت بندرعباس، شرکت پالایش نفت اصفهان، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (هلدینگ)، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ)، بانک ملت (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت (هلدینگ)، بانک تجارت (هلدینگ)، بانک پارسیان (هلدینگ) و شرکت ایران خودرو (هلدینگ) است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی با اعلام اسامی شرکت‌های برتر امسال گفت: شرکت‌ پالایش نفت بندرعباس، رتبه‌ اول را با 40 هزار میلیارد تومان فروش کسب کرد و این در حالی است که این شرکت سال گذشته رتبه دوم را در اختیار داشت.

مجتبی رجب‌بیگی در همایش رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران اعلام کرد: حجم فروش 100 شرکت اول براساس اطلاعات مالی سال گذشته528 هزار و 230 میلیارد تومان است که نسبت به کل فروش همین 100 شرکت در سال قبل، بیش از 49 درصد رشد فروش را نشان می‌دهد. به گفته وی، فروش صدمین شرکت نیز هزار و 51 میلیارد تومان است که نسبت به سال گذشته نزدیک به 54 درصد رشد داشته است. وی افزود: از نظر بالاترین میزان ارزش افزوده، بیشترین سودآوری، بیشترین صادرات و بالاترین ارزش بازار، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (هلدینگ) در رتبه اول قرار دارد.

رجب‌بیگی با بیان اینکه مانند سال‌های پیشین بیشترین دارایی‌ها در اختیار بانک‌ها بوده است، اظهار کرد: در بخش بیشترین دارایی‌ها بانک ملت در رتبه اول قرار گرفته است. بیشترین رشد فروش نیز به بانک دی با 270 درصد افزایش تعلق گرفته است. به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، بیشترین اشتغال‌زایی نیز مربوط به شرکت ایران خودرو (هلدینگ) با 50 هزار و 921 نفر کارمند بوده است. شرکت‌های سایپا (هلدینگ) با بیش از 36 هزار نفر، بانک صادرات ایران (هلدینگ) با 32 هزار و 713 نفر، شرکت مخابرات ایران (هلدینگ) با 31 هزار و 588 نفر و بانک ملت (هلدینگ) با 27 هزار و 790 نفر کارمند در رتبه‌های بعدی قرار دارند. براساس آمارهای ارائه شده از سوی رجب‌بیگی، شرکت پتروشیمی پردیس نیز بیشترین بازدهی فروش را در اختیار دارد. پس از آن شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (هلدینگ)، شرکت پتروشیمی مارون (هلدینگ)، شرکت پتروشیمی خارک و شرکت پلیمر آریاساسول قرار دارند.

مجید درویش، مدیر مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های برتر در مورد مهم‌ترین اهداف رتبه‌بندی گفت: تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌ها و شفاف‌سازی فضای کسب‌و‌کار، رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد و گسترش رقابت سه هدف کلیدی انجام رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران است. وی در ادامه گفت: فروش نخستین شرکت در رتبه‌بندی امسال 40 هزار میلیارد تومان و فروش پانصدمین شرکت 50 میلیارد تومان است. در واقع فروش نخستین شرکت 802 برابر فروش پانصدمین شرکت است.

درویش اعلام کرد، رتبه‌بندی IMI-100 مانند رتبه‌بندی‌های مشابه مثل 500 Fortune برتری شرکت‌ها را از جنبه‌ای خاص نشان می‌دهد. در حال حاضر در سطح منطقه رتبه‌بندی DS100 نیز انجام می‌شود. به گفته درویش، در رتبه‌بندی امسال شرکت‌ها به 29 گروه صنعتی نیز تقسیم‌بندی شده‌اند. نتایج رتبه‌بندی سال 1393 در حالی منتشر شده که در گزینش شرکت‌های برتر ایران سال‌هاست که معیار فروش مبنای انتخاب قرار گرفته است. رقم فروش در مورد کلیه شرکت‌ها رقم فروش خالص و در مورد بانک‌ها و موسسات مالی جمع درآمد مشاع و غیرمشاع (بهره‌ای و غیربهره‌ای) است. از آنجایی که میزان اثرگذاری فعالیت یک بنگاه اقتصادی در ابعاد اقتصاد ملی، رابطه مستقیمی با میزان فروش شرکت دارد، گزینش و رتبه‌بندی شرکت‌ها در مرحله اول براساس شاخص «حجم فروش» صورت می‌گیرد.

با توجه به عمومیت فهرست شرکت‌های برتر ایران و وجود انواع شرکت‌های تولیدی و خدماتی شرکت‌کننده در این رتبه‌بندی، جهت همگن کردن رقم فروش این شرکت‌ها، در مورد اکثر شرکت‌های تولیدی و خدماتی رقم فروش خالص آنها منظور می‌شود، در مورد بانک‌ها از مجموع درآمدهای مشاع و غیرمشاع آنها استفاده می‌شود و مجموع درآمدهای بیمه‌ای و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها نیز در مورد شرکت‌های بیمه‌ای لحاظ می‌شود.

پس از گزینش و رتبه‌بندی شرکت‌ها براساس شاخص «میزان فروش»، این شرکت‌ها براساس میزان فروش به دسته‌های صدتایی تقسیم می‌شوند و شرکت‌های هر دسته براساس 27 شاخص دیگر در دسته‌بندی‌های «شاخص‌های اندازه و رشد شرکت»، «شاخص‌های سودآوری و عملکرد»، «شاخص‌های صادرات»، «شاخص‌های نقدینگی»، «شاخص‌های بدهی» و «شاخص‌های بازار» مقایسه و رتبه‌بندی می‌شوند.