عصر یک روز زمستانی در جمهوری

بازاری که از سر میدان جمهوری شروع می‌شود و تا چهارراه استانبول می‌رسد، سوژه این گزارش است‌. بازاری که یکی از مهم‌ترین مراکز بورس انواع کالاها به شمار می‌رود‌. کالاهایی چون تلویزیون، موبایل، لوازم خانگی، پوشاک، اتومبیل، چرخ خیاطی و مبل در این خیابان عرضه می‌شود‌. بازار موبایلش را هم همه می‌شناسند‌. لوازم خانگی‌اش هم زبانزد خاص و عام است‌. هر فردی هم هر نوع تلویزیون و تلفنی که نیاز داشته باشد، می‌تواند در بازار خیابان جمهوری تهیه کند‌. کافی است از چهارراه استانبول قدم‌زنان به سمت پایین یعنی میدان جمهوری بروید‌.

با نگاهی به سمت چپ‌تان به راحتی می‌توانید خیابانی تجاری را به چشم ببینید‌. رفت‌و‌آمد پی‌در‌پی اتوبوس‌های بی‌آر‌تی پر از مسافر شاهد بی‌زبانی است که به راحتی میزان رفت‌و‌آمد در این خیابان را بیان می‌کند‌. مقصد بسیاری از آنها بازارهای موبایل و پوشاک واقع در این خیابان است‌. البته بسیاری از مسافران هم در هیاتی خانوادگی برای خرید انواع لوازم خانگی مانند تلویزیون و غیره آمده اند‌.

فرمانروایی ال‌جی و سامسونگ بر جمهوری

خیابانی که تصاویر تبلیغاتی به عضوی ثابت در لاین وسط آن تبدیل شده است و از ابتدا تا انتهایش در حالی با نام برندهای مشهوری چون ال‌جی، سامسونگ، سونی، پاناسونیک و غیره پوشیده شده که تبلیغات وسیعی در مورد استفاده از کالاهای ایرانی در رسانه‌های صوتی و تصویری و گاه مکتوب ایران صورت می‌گیرد اما مشتری وقتی به بازار مراجعه می‌کند، عملا ایرانیتی نمی‌بیند و نکته جالب‌تر اینکه تبلیغ استفاده از کالای ایرانی را مردم از تلویزیون‌هایی با برندهای خارجی می‌بینند بنابراین می‌توان به راحتی حدس زد که این توصیه‌ها به چه میزان تاثیرگذار است!

خیابانی با تقاطع‌های بسیار

خیابان اسکندری‌جنوبی نخستین تقاطع است که نمایندگی فروشگاه‌های زنجیره‌ای پاتن‌جامه را در خود جای داده ‌است‌. خیابان باستان، دومین تقاطع است که این تقاطع شروع راسته پلاستیک‌فروشی‌های متعدد و معروف این خیابان است‌. تقاطع‌اصلی دیگر جمال‌زاده است که وجود مبل‌فروشی‌ها در آن، زمینه ایجاد فروشگاه‌های پارچه‌مبلی را پیش آورده ‌است‌. مغازه‌های زرین ملامین، آینه و شمعدان‌فروشی‌ها در کنار مبل‌فروشی‌ها هستند‌. مسجد ‌امام‌سجاد، نبش خیابان فخررازی قرار دارد که ساختمان آن در سال ۱۳۲۶ گشایش یافت‌. در تقاطع ابوریحان، وایت‌وستینگ‌هاوس (لوازم خانگی) و مرکز اطلاعات اورژانس تهران و سینما جمهوری (نیاگارا) واقع شده‌اند‌. نمایندگی‌ها و فروشگاه‌های چرخ‌خیاطی چون ژوکی و ژانومه در این مسیر هستند که ویژه سری‌دوزها و تولیدی‌های پوشاک هستند‌. در تقاطع فلسطین، بورس پارچه و تریکو است که در گذشته در بازار بزرگ تهران بوده‌اند‌.

همچنین مسجد جامع جمهوری اسلامی که پیش از انقلاب پارکینگ بود و در سال ۱۳۷۲ توسط کمیته امداد به مسجد تبدیل شد‌. روبه‌روی مسجد هم فروشگاه رفاه قرار گرفته است‌. براساس اطلاعات موجود، این بخش از خیابان جمهوری تا بهارستان در سال ۱۳۰۹خورشیدی نامی نداشته اما به مدت‌۴۰سال به خیابان نادری معروف بود که پس از انقلاب نام جمهوری اسلامی را بر خود گرفت‌. این بخش از خیابان جمهوری، مرکزی برای لوازم صوتی و تصویری و ارتباطی است که نمایندگی‌های بزرگی چون سامسونگ، ال‌جی، سونی و پاناسونیک در آن دیده می‌شوند‌. بورس لوازم ارتباطی چون تلفن، موبایل و همچنین وسایل آشپزخانه‌های صنعتی و کارگاهی، چون سماورها، یخچال‌ها و چرخ‌گوشت‌های صنعتی در این منطقه به چشم می‌خورد‌. از ساختمان‌های پراهمیت این ناحیه می‌توان به ساختمان فرقانی و ساختمان امجد اشاره کرد که حدود 13 هزار مترمربع گستردگی داشته و چهار طبقه دارد که بورس لوازم و قطعات الکترونیکی است‌. پاساژهایی چون همایون، علاءالدین و شانزه‌لیزه از مشهورترین پاساژهای این خیابان به شمار می‌روند‌.

***

پیشی‌گرفتن دستفروش‌ها از مغازه‌داران

از چهارراه استانبول که پایین بیایید به فروشگاه‌های سمت راست خیابان جمهوری می‌رسید، فروشگاه‌های پوشاکی که کم کم شروع می‌شوند‌. فروشگاه‌های کت وشلوار که بورسی را تشکیل داده‌اند از جمله پوشاک مردانه ارائه شده در این مرکز خرید هستند‌. هتل نادری را که رد کنید، با مکانی لذیذ مواجه می‌شوید که کمتر کسی است که اسمش را نشنیده باشد یا تستش نکرده باشد‌. پیراشکی خسروی، هنوز هم مشتریان ثابتی دارد که از گوشه و کنار شهر به سراغش می‌روند‌. به مسیرتان ادامه دهید و از زیر پل حافظ هم بگذرید تا به عینک فروش‌ها و عینک‌سازها برسید که بعضی از آنها عبارتی محیرالعقول را روی ویترین خود درج کرده‌اند، با این مضمون: ساخت عینک در 15دقیقه‌. به سراغ یکی از آنها می‌روم و می‌خواهم که تاب دسته عینکم را بگیرد که حدود نیم ساعت طول می‌کشد!

بازار لوازم خانگی از خیابان دانشگاه شروع می‌شود و رفته‌رفته مبل، فرش و تابلوفرش هم اضافه می‌شود تا جمع ‌همه ‌جمع باشد و چیزی از قلم نیفتاده باشد‌. نمایشگاه‌های اتومبیلی که تا خیابان اسکندری هم چندتای آنها به چشم می‌خورد، این مرکز بورس را کامل می‌کنند‌. در واقع همه وسایل موردنیاز یک خانه و خانواده را می‌توان در این خیابان تجاری بزرگ خریداری کرد‌.

جلوتر که می‌روید به یک پاساژ ویژه کودکان یعنی پاساژ همایون می‌رسید که با کالسکه‌های بچگانه و عروسک‌هایش آشنای مشتریان است و اما شانزه لیزه که پاساژ خانم‌هاست‌؛ خانم‌هایی که هنوز گام‌های زیادی تا خرید فاصله دارند‌. ویترین‌های این پاساژ قدیمی که این روزها قائم نامیده می‌شود، با دهانی باز و منتظر به در خروجی زل زده‌اند و انگار دیگر حوصله این خریداران ویترین‌گرد را ندارند‌! اما بازار پوشاک همیشه خریداران خود را دارد و هستند کسانی که خرید هم کرده‌اند‌.

در واقع به شانزه لیزه که برسید، دیگر هر چه هست فروشگاه پوشاک است که انواع پوشاک خانگی و غیره را عرضه می‌کنند‌. اما درست جلوی فروشگاه‌های پوشاک بیش از هر چیزی غوغای دستفروش‌هاست که جلب‌توجه می‌کند‌. یکی از دستفروش‌های مرد در حالی که روسری رنگینی را روی سرش انداخته فریاد می‌زند که فقط پنج هزار تومان‌. به این جای کار هم اکتفا نمی‌کند و با پریدن روی یکی از موتورسیکلت‌های بر خیابان، شوی جالبی را آغاز می‌کند‌. خریداران از زن و مرد و بچه هم به جای مراجعه به فروشگاه‌ها، دور و بر دستفروش‌ها را شلوغ کرده‌اند‌. جای سوزن انداختن نیست اما انگار کسی دست و دلش به خرید نمی‌رود‌. انگار آمده‌اند که اجناس را نشان کنند‌.

همچنین اینجا بورس مانتو و لباس کودک است که مشتریان خاص خود را دارد‌. وجود تولیدی‌های فراوان در همین حوالی موجب‌شده تا انواع پوشاک با قیمت مناسب به فروش برسد‌. به‌ویژه در این روزها که کم‌کم سر وکله لباس‌های ویژه عید هم پیدا می‌شود و هوای غیربرفی زمستان موجب شده تا خریداران برای خریدهای عید خود اقدام کنند‌. خریداران این روزها را به روزهای نزدیک به عید ترجیح می‌دهند، چون شلوغی‌های روزهای نزدیک به عید را ندارد و از طرفی تخفیف‌های موجود هم تا عید تغییر نمی‌کند‌.

***

معماری مدرن اما قدیمی

فروشگاه‌های خیابان جمهوری معماری ویژه ای دارند‌؛ قدیمی‌ها را می‌گویم‌. به نظر می‌رسد، آثار مدرنیزه‌کردن خیابان‌های تهران که تقریبا از سال 1300 آغاز شد و بعدها فراگیر هم شد، هنوز در این خیابان به چشم می‌خورد‌. با نگاهی به نمای بیرونی بسیاری از فروشگاه ها می‌توان بالکن‌های پیش آمده‌ای را دید که سابقه‌ای در معماری ایرانی ندارد و الگویی مدرن برای توسعه شهری بوده ‌است‌.

جالب است که وقتی از مراکز املاک این خیابان در مورد قیمت مغازه‌ها می‌پرسم، علاوه بر متراژ خود فروشگاه و انباری اش، از داشتن بالکن هم حرف می‌زنند و از آن به‌عنوان یک مزیت برای خریدوفروش و رهن و اجاره یاد می‌کنند‌. به طور کلی سطوح صاف و یک‌دست در قالب شکستگی‌ها، فرورفتگی‌ها و بیرون‌زدگی‌ها در نمای بیرونی ساختمان‌ها تنوعی درخور به وجود آورده است‌.

***

نوستالژی و خاطرات تلخ و شیرین

خیابان جمهوری از آن قبیل خیابان‌هایی است که با خاطرات نسل‌های گذشته پیوندی نوستالژیک دارد‌. اینکه کافه نادری و هتل نادری در این خیابان واقع هستند و اینکه خیابان میرزاکوچک خان جنگلی پرستشگاه زرتشتیان را در خود جای داده است و ساکنان این خیابان را هم هموطنان زرتشتی ما تشکیل می‌دهند، خواه‌ناخواه حال و هوایی جذاب ایجاد می‌کند‌.

کافه نادری که زمانی پاتوق کسانی چون صادق هدایت، جلال آل‌احمد، صادق چوبک، احمد‌فردید، سیمین دانشور و همه افراد تاثیرگذار بر ادب و فرهنگ ایران در دهه ۱۳۴۰ بوده هم در این خیابان و در شرق پل حافظ واقع شده است‌. این کافه هنوز هم پابرجاست و مشتریان زیادی دارد‌.