پرداخت الکترونیک در بانکداری امروز

پرداخت الکترونیک تا کمتر از یک دهه قبل در ایران مقوله ای فانتزی و تزئینی به حساب می آمد که جایی در فضای کسب و کار کشور و بازار پولی و مالی نداشت. امروز اما نگاهی به اعداد و ارقام نشان می دهد نه تنها باید از پرداخت الکترونیک به عنوان یک صنعت نام برد بلکه تصور گردش پول در اقتصاد ایران بدون استفاده از خدمات این صنعت تقریبا محال است.

ارزش تراکنش های شاپرکی طبق تازه ترین آمارها به حدود 10 درصد نقدینگی و سهم ارزش پرداخت ها به تولیدناخالص داخلی حدود 90 رسیده است.  تعداد تراکنش های عبور کرده از سوئیچ شاپرک در حال حاضر بالغ بر یک میلیارد در ماه است و رقمی در حدود 113 هزار میلیارد تومان ارزش دارد.

این اعداد و ارقام به خوبی نشان می دهد صنعت پرداخت در ایران به جایگاهی راهبردی ارتقاء یافته که تمام ملاحظات یک صنعت استراتژیک در هر کشوری بر آن مترتب است.

نکته بسیار مهم در مورد صنعت پرداخت ایران این است که تقریبا تمام آن چه اکنون در اختیار داریم و اکثریت قریب به اتفاق دستاوردها و ظرفیت های این صنعت در دوران تحریم ها و محدودی های بین المللی حاصل شده است. مرور قابلیت هایی که اکنون در حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیک ایران در اختیار داریم بخوبی نشان می دهد تقریبا در تمامی لایه ها اعم از نرم افزاری، سولوشن ها و حتی ایجاد زیرساخت ها کمترین وابستگی کلیدی به خارج از کشور وجود ندارد. این ظرفیت و دستاورد ارزشمندی است که به هیچ وجه نباید آن را نادیده گرفت.

اهمیت چنین ساختار و شبکه ای زمانی بیشتر مشخص می شود که نگاهی به مناسبات بین المللی در این حوزه داشته باشیم؛ اندازه و نقش صنعت پرداخت در جهان امروز به حدی است که کشورهای مختلف به این حوزه به عنوان یکی از مقولات  امنیت ملی نگاه می کنند.

حضور شبکه های پرداخت بین المللی مانند ویزا و مستر در کشورها و وابستگی تبادلات پولی به آن ها اکنون به یکی از ابزارهای اعمال فشار سیاسی بر دولت ها تبدیل شده است و همین مسئله کشورها را به فکر ایجاد شبکه های بومی نابسته به خارج انداخته است؛ شبکه ای که در ایران سال هاست ایجاد شده است و از منافع آن برخورداریم.

این مزیت ها و ظرفیت ها بی گمان مایه مباهات و تقدیر است اما نباید از ضرورت ها و بایسته های رشد صنعت پرداخت در کشورمان غافل شویم؛ درست است که پرداخت الکترونیک در ایران با استفاده از ظرفیت های بومی و با اتکا به دانش و تلاش متخصصان داخلی ایجاد شده اما بالندگی و تقویت آن بدون شک نیازمند تعامل با جهان بیرون است.

این تعامل برای صنعت پرداخت مانند هر صنعت دیگری در مقولات مختلف تعریف می شود؛ تعاملات مالی که می تواند به جذب سرمایه های خارجی منجر شود، تعاملات از جنس دانش و تجربه که می تواند به ترکیب ظرفیت های تخصصی داخلی با پیشرفت های فناوری در خارج منتج شود و البته از همه مهم تر تعاملات حاکمیتی میان رگولاتورهای ایران با دیگر کشورها.

تأکید بر اهمیت بیشتر تعاملات حاکمیتی از آن رو است که به نظر می رسد در مختصات زمانی و مکانی فعلی صنعت پرداخت ایران،چیزی برای پیشرفت و رشد این صنعت ضروری تر از بروزرسانی روال های نظارتی نباشد. باید باور کنیم که صنعت پرداخت در کشور مانند تمام حوزه های دیگر با مشکلات عام حاکم بر فضای کسب و کار ایران درگیر است.

حضور بیش از اندازه نهاد دولت در این حوزه و تعریف مغشوش مرز نظارت و دخالت در حوزه پرداخت هم گریبانگیر فعالان و سرمایه گذاران بخش خصوصی است و به هم ریختگی نهادهای های عمومی و خصوصی اینجا هم مشکل آفرین است.

مدیر عامل بانک شهر