مدیریت استرس در توفان های کسب و کار

تصور کنید در اتاق فرمان یک کشتی غول پیکر نشسته اید. ناگهان آژیر خطر به صدا درمی آید. دریا توفانی شده، امواج سهمگین به بدنه کشتی می کوبند و از هر سو گزارش های نگران کننده ای از نقص فنی و شرایط پیش بینی نشده به سمت شما سرازیر می شود. خدمه وحشت زده به شما چشم دوخته اند و منتظر دستور بعدی هستند. در این لحظه مرگ و زندگی مهمترین مهارت شما چیست؟ دانش نقشه خوانی؟ توانایی کار با ابزارهای پیچیده؟ یا توانایی حفظ آرامش، متمرکز نگه داشتن ذهن و گرفتن بهترین تصمیم ممکن در بدترین شرایط؟

باور کنید یا نه، دنیای کسب و کار همان اتاق فرمان کشتی است. هر رهبر، مدیر یا کارآفرینی دیر یا زود با چنین توفان هایی روبه رو می شود: یک مذاکره حیاتی که در حال شکست خوردن است، یک پروژه بزرگ که از مسیر خارج شده، یک بحران ناگهانی در بازار یا یک رقیب که با حرکتی غیرمنتظره تمام قواعد بازی را تغییر داده است. 

در این لحظات است که مرز بین رهبران موفق و مدیران شکست خورده مشخص می شود. این مرز، نه در میزان دانش فنی بلکه در عمق یک توانایی درونی به نام مدیریت استرس نهفته است.

استرس آن نیروی مخربی است که اتاق فرمان ذهن شما را به هم می ریزد، قضاوت تان را مختل می کند و شما را وادار به گرفتن تصمیم های هیجانی و اغلب فاجعه بار می نماید اما آرامش، یک استعداد ذاتی یا یک ویژگی شخصیتی نیست. 

آرامش، یک مهارت اکتسابی و یک عضله ذهنی است که می توان آن را با تمرین و تکنیک، پرورش داد. این مقاله یک راهنمای عملی برای ساختن و تقویت همین عضله است؛ مجموعه ای از استراتژی های روانشناختی که به شما کمک می کند تا در سهمگین ترین توفان ها نیز کنترل اتاق فرمان ذهن خود را از دست ندهید و کشتی کسب و کارتان را با صلابت به ساحل امن هدایت کنید.

ایجاد یک فاصله استراتژیک میان بحران و واکنش

بزرگ ترین خطری که در لحظات استرس زا ما را تهدید می کند، واکنش آنی و غریزی است. یک ایمیل تند، یک انتقاد غیرمنتظره یا یک خبر بد مانند یک جرقه عمل می کند و ذهن ما را به یک انبار باروت تبدیل می نماید. واکنش فوری اغلب یک واکنش احساسی و دفاعی است که تقریبا همیشه اوضاع را بدتر می کند. رهبران بزرگ هنر ایجاد یک وقفه آگاهانه بین بحران و واکنش خود را به خوبی بلدند. آنها به مغز خود فرصت می دهند تا از حالت جنگ یا گریز خارج شده و به حالت تفکر منطقی بازگردد.

مطلب مرتبط: مهارت مذاکره و مدیریت استرس در فضای کسب و کار

ساده ترین و در عین حال قدرتمندترین ابزار برای ایجاد این وقفه، تمرکز بر تنفس است. این یک توصیه اخلاقی نیست، بلکه یک واقعیت پزشکی است. وقتی شما به آرامی و عمیق نفس می کشید، به سیستم عصبی خود فرمان آرام باش را ارسال می کنید. ضربان قلب شما کاهش می یابد و اکسیژن بیشتری به مغزتان می رسد. 

قبل از پاسخ دادن به آن ایمیل تند، قبل از وارد شدن به آن جلسه پرتنش، فقط برای یک دقیقه از صحنه خارج شوید. به اتاقی دیگر بروید، چند نفس عمیق بکشید و آگاهانه، یک فاصله کوتاه بین خودتان و بحران ایجاد کنید. همین وقفه چند ثانیه ای، می تواند تفاوت بین یک پاسخ پخته و یک واکنش فاجعه بار را رقم بزند.

تغییر زاویه دید

استرس یک استاد ماهر در ایجاد چشم انداز تیره و تار است. وقتی تحت فشار هستیم، مشکلی که با آن روبه‎رو هستیم در ذهن ما آنقدر بزرگ می شود که تمام دنیای ما را اشغال می کند. ما در جزییات غرق می شویم و تصویر بزرگ تر را به کلی فراموش می کنیم. یکی از موثرترین تکنیک ها برای بازیابی آرامش، تغییر آگاهانه لنز دوربین ذهنی از نمای نزدیک (Close-up) به نمای عمومی (Wide-Shot) است.

از خودتان این سوال جادویی را بپرسید: «آیا این موضوع، پنج سال دیگر هم همین قدر برایم اهمیت خواهد داشت؟». در 99 درصد موارد، پاسخ منفی است. این سوال ساده، قدرت بحران فعلی را در هم می شکند و آن را در جایگاه واقعی خودش قرار می دهد: تنها یک دست انداز کوچک در یک مسیر طولانی. 

یک رهبر استراتژیک، نباید آنقدر روی یک مهره از بازی شطرنج تمرکز کند که کل صفحه و بازی بلندمدت را از یاد ببرد. وقتی از مشکل فاصله می گیرید و به تصویر بزرگ تر، به اهداف بلندمدت و به مسیر کلی خود نگاه می کنید، آن بحران لحظه ای کوچک تر و قابل مدیریت تر به نظر می رسد. این کار به شما چشم انداز می دهد و چشم انداز، پادزهر قدرتمند استرس است.

مطلب مرتبط: مدیریت استرس (Stress Management) چیست؟ همراه با تکنیک های کاهش استرس در محیط کار

هنر جداسازی مسئله از امور شخصی

بخش بزرگی از استرس ما از این نشأت می گیرد که مشکلات کاری را به شخصیت خودمان گره می زنیم. وقتی یک پروژه شکست می خورد، ما احساس می کنیم «ما» شکست خورده ایم. وقتی کسی از کار ما انتقاد می کند، حس می کنیم به «ما» حمله شده است. این شخصی سازی، ما را در موضع یک متهم قرار می دهد که دائما در حال دفاع از خود است. یک رهبر کارآمد، باید این عادت ذهنی را با یک رویکرد جدید جایگزین کند: رویکرد یک کارآگاه.

وظیفه کارآگاه پیدا کردن حقیقت است، نه دفاع از خود یا دیگران. وقتی مشکلی پیش می آید، به جای پرسیدن «چه کسی مقصر است؟» یا «چرا این اتفاق برای من افتاد؟»، این سوالات را بپرسید: «دقیقا چه اتفاقی افتاده است؟ چرا این اتفاق افتاده است؟ و چگونه می توانیم از تکرار آن جلوگیری کنیم؟».

این رویکرد، احساسات را از معادله حذف می کند و تمام انرژی شما را به سمت حل مسئله هدایت می نماید. این تکنیک همچنین شامل تلاش برای درک دیدگاه طرف مقابل نیز می شود. شاید انتقاد همکارتان، یک حمله شخصی نبوده، بلکه تلاشی ناشیانه برای بیان یک نگرانی واقعی بوده است. جداسازی مشکل از هویت فردی، شما را از یک قربانی احساساتی، به یک حلال مشکلات منطقی و قدرتمند تبدیل می کند.

تکنیک های آزادسازی ذهنی

ذهن ما مانند یک دیگ بخار است. اگر فشار درون آن بیش از حد زیاد شود و هیچ سوپاپی برای تخلیه وجود نداشته باشد، دیر یا زود منفجر خواهد شد. نگه داشتن تمام افکار، نگرانی ها و سناریوهای منفی در داخل سر، به مرور زمان انرژی ذهنی شما را تحلیل می برد. یکی از سالم ترین راه ها برای مدیریت این فشار، «خارج کردن» افکار از ذهن و ریختن آنها روی کاغذ است.

نوشتن یک ابزار مدیریتی قدرتمند است. وقتی نگرانی های خود را روی کاغذ می آورید، در واقع آنها را از یک توده ابر آشفته و درهم تنیده در ذهن تان، به چند جمله مشخص و قابل مدیریت تبدیل می کنید. این کار به شما اجازه می دهد تا افکارتان را از فاصله ببینید، الگوهای فکری منفی خود را شناسایی کنید و با وضوح بیشتری برای قدم بعدی برنامه ریزی نمایید. این یک تکنیک ساده برای مرتب سازی اتاق فرمان ذهن است. صحبت کردن با یک مشاور، یک مربی یا یک دوست قابل اعتماد نیز می تواند همین نقش را ایفا کند. هدف، خالی کردن ذهن از فشارهای انباشته شده است تا فضا برای تفکر خلاق و حل مسئله باز شود.

مطلب مرتبط: راهکارهای غلبه بر استرس و کسب موفقیت در کسب و کار

سخن پایانی

در نهایت، توانایی حفظ آرامش در میانه آشوب، نه نشانه بی تفاوتی، بلکه نشانه ی تسلط کامل بر خود است. این آن ابرقدرت نامرئی است که به رهبران اجازه می دهد تا در تاریک ترین لحظات، مانند یک فانوس دریایی عمل کرده و تیم خود را به سلامت از توفان عبور دهند. این مهارت، چیزی نیست که با آن به دنیا بیاییم، اما چیزی است که می توانیم با تمرین مستمر، در خود پرورش دهیم. به یاد داشته باشید، دریا همیشه آرام نخواهد بود. هنر یک ناخدای بزرگ، نه در پیش بینی آب و هوای آرام، بلکه در ساختن یک کشتی ذهنی آنقدر قدرتمند است که توانایی مقاومت در برابر هر موج سهمگینی را داشته باشد. این، تعریف واقعی رهبری در دنیای پرتلاطم امروز است.

منابع:

https://www.mtdtraining.com