واقعیت را بپذیریم و بیمه کنیم

هنوز اتوبوس واژگون‌شده گردشگران عراقی از دره‌های سیاه‌بیشه جاده چالوس بیرون کشیده نشده بود که مرگ زائران عربستانی در مشهد بر اثر مسمومیت تنفسی منتشر شد.
آرزوی زیارت امام رضا(ع) برای شیعیان عربستان شبیه به آرزوی زیارت حرم امام حسین(ع) برای ایرانیان است؛ در چنددهه‌ای که رفت‌وآمد مرزی بین ایران و عراق وجود نداشت و به قول معروف «راه کربلا بسته بود». در چندسالی که زائران عربستانی با وجود فشارهای سیاسی و امنیتی پای‌شان به پابوس امام هشتم باز شده، هرچند وقت یک‌بار کاروانی خبری تلخ با خود به حجاز و نجد بازمی‌گرداند.

این بار مرگ سه کودک و یک نوجوان از بین 23 زائر مسموم‌شده در هتلی در مشهد آنها را با کامی تلخ و قلبی اندوهگین به وطن بازخواهد رساند؛ اگر همگی از آی‌سی‌یو بیمارستان امام رضای مشهد به سلامت بیرون بروند.

این 23 زائر که در قالب تور زیارتی -سیاحتی از عربستان به مشهد سفر کرده‌اند شامل 9 زن و 14 مرد با علائم سرگیجه، استفراغ، تهوع و افت فشار خون به بیمارستان امام رضا (ع) منتقل شدند. بیانیه سازمان میراث‌فرهنگی می‌گوید: این حادثه در پی سمپاشی طبقه پنجم یک هتل در مشهد به منظور دفع حشرات اتفاق افتاده بود به این ترتیب که گازهای متصاعد شده ناشی از سمپاشی اتاق‌ها از طریق کانال‌های تاسیسات به محل اسکان زائران نشت کرده و منجر به مسمومیت تعدادی از آنها شده است.

پنج روز پیش از این حادثه هم یک دستگاه اتوبوس مسافربری با 40 مسافر که تبعه عراق بودند از تهران به مقصد رامسر در حرکت بود که در محور کرج -چالوس در محدوده پیچ کمرزرد روبه‌روی سد سیاه‌بیشه به دره سقوط کرد. براساس گزارش پلیس راهور، ماجرا از این قرار بوده که اتوبوس در سه پیچ قبل از محل حادثه دچار نقص فنی از ناحیه سیستم ترمز شده به‌طوری که راننده در محل خودرو را نگه داشته ولی پس از مدتی، اتوبوس خاموش به حرکت در آمده و در محل حادثه با یک دستگاه وانت مزدا برخورد کرده است. در مسیر حرکت پس از برخورد با دیواره کوه به عمق 250 متری دره سقوط کرده است. در این حادثه 25 نفر در صحنه و یک نفر در اثر جراحت‌های وارد شده فوت کرده‌اند و بقیه سرنشین‌ها مجروح شده‌اند.

هدف از گزارش کامل این دو ماجرای اخیر، جزییاتی است که سرنوشت گردشگران را که صدها و هزارها کیلومتر مسافت را پیموده‌اند، می‌تواند از یک سفر خاطره‌انگیز تا سفری آمیخته با تلخی از دست دادن عزیزان، جان و سلامتی تغییر دهد؛ جزییاتی به اختلاف یک گام که مقصدهایی با فرسنگ‌ها فاصله به دنبال دارد. پذیرفتن واقعیت میزان تعهد میزبانی در مقاصد گردشگری ایران نسبت به جان و سلامت گردشگران و همچنین آگاهی نسبت به میزان ایمنی حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی کشور، به جای مرافعه درباره کم و کیف این واقعیت‌ها، ضرورت مهمی را آشکار می‌کند.

بسیاری از کشورها که در تامین ایمنی گردشگران راه درازی دارند، یا مقصد تورهای ماجراجویانه هستند، یا حتی کشورهایی که در گردشگری سلامت به پیش می‌روند، به واسطه خطرات ناگزیر در این اهداف گردشگری، با اتکا به حضور شرکت‌های بیمه به جذب علاقه‌مندان سفر به کشورشان می‌پردازند، به‌گونه‌ای که امتیازات گردشگری مقصد آنها، محل برگزاری یا توانمندی‌های تخصصی این تورها در میان تبلیغات گسترده به چشم نمی‌خورد، بلکه این‌گونه شرکت‌ها پوشش گسترده بیمه‌های خود را طی سفر موردنظرشان برای گردشگران معرفی می‌کنند.

بیمه گردشگران انفرادی البته ضروری‌تر از گردشگران گروهی به نظر می‌رسد. زیرا عموما گردشگران از کشور مبدا با معرفی کشور مقصد بیمه می‌شوند اما با توجه به شرایط تحریم حاکم بر ایران، گردشگران ورودی که به‌صورت انفرادی به ایران سفر می‌کنند توسط شرکت‌های بیمه کشور مبدا خود بیمه نمی‌شوند. بیمه گردشگران اغلب شامل این موارد می‌شود: پرداخت هزینه‌های پزشکی و بستری در بیمارستان در خارج از کشور، هزینه‌های ناشی از تاخیر در تحویل چمدان‌ها، جابه‌جایی بیمه شده مصدوم، یا بازگرداندن او به کشور، در صورت بروز بیماری یا وقوع حادثه در طول سفر، بازگشت همراهان یا انتقال یکی از اعضای خانواده از ایران به کشور مقصد در صورت بستری شدن بیمه شده، بازگرداندن جسد متوفی با هزینه شرکت بیمه به کشور در صورت فوت بیمه شده، امکان مشاوره و ارائه مساعدت‌های حقوقی مورد نیاز در صورت بروز مشکل قانونی در کشور مقصد، پرداخت هزینه‌های لازم برای بازیابی مدارک شناسایی بیمه شده، در صورت سرقت یا مفقود شدن، پرداخت هزینه بازگشت بیمه شده به کشور در صورت فوت یکی از اعضای خانواده، تهیه و ارسال داروهای خاص از داخل کشور برای بیمه شده.

البته باید توجه کرد که اگرچه بیمه گردشگران خارجی، جذب گردشگر را بیشتر خواهد کرد، اما این نوع بیمه‌ها در اغلب کشورهای پیشگام گردشگری دنیا با اولویت شهروندان کشور مقصد و بعد گردشگران اجرا می‌شود.

* کارشناش ارشد حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی