آیا بانک‌های خارجی واقعا به ایران می‌آیند؟

این روزها رفت‌و‌آمدهای اقتصادی کشورهای اروپایی به ایران شدت گرفته است. پس از سال‌ها حاکمیت فضای مخاصمه و تهدید میان ایران و غرب، این روزها هیأت‌های اروپایی با استفاده از فضای به وجود آمده پس از مذاکرات وین، در جست‌وجوی فضای مساعد خود برای فعالیت اقتصادی در ایران هستند. در این میان زمزمه تأسیس شعب بانک‌های خارجی در ایران، بیش از پیش به گوش می‌رسد. البته ولی الله سیف قبل از به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای به بانک‌ها هشدار داده بود که باید خود را برای یک فضای رقابتی آماده کنند. رییس کل بانک مرکزی از بانک‌ها درخواست کرده بود تا هرچه سریع‌تر برنامه اجرایی و عملیاتی خود را برای اصلاح و بهبود نظام بانکی ایران ارائه کنند. اما آیا بانک‌های ایرانی خواهند توانست خود را برای چنین مسابقه نفس‌گیری آماده کنند؟

با این نرخ سود نمی‌توان رقابت کرد

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: برای حضور بانک‌های خارجی در ایران پیش‌شرط‌هایی لازم است که باید در نظام بانکی کشور فراهم شود. شرایط فعلی نظام بانکی ما مستعد حضور رقبای خارجی نیست. ما به دلیل دور افتادن از اقتصاد جهانی دچار نوعی عدم رشد یافتگی در بازار پولی و مالی کشور هستیم که همه این عوامل باید از بین بروند.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین مسائلی که بانک‌های کشور را در رقابت با بانک‌های خارجی ناکام خواهد گذاشت نرخ بالای سود بانکی است. نگرش بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به نرخ سود بانکی به‌گونه‌ای است که دست بالا را دارند و به نرخ سودهای پایین فکر نمی‌کنند. این ذهنیت که ما مشکل منابع بانک‌ها را باید با بالا نگه داشتن نرخ سود بانکی حل کنیم باید عوض شود. این روش‌ها مثل مسکنی می‌مانند که بیماری را علاج نمی‌کنند اما درد را تسکین می‌دهند. بانک مرکزی باید به دنبال راه‌حل‌های بهتری برای رفع مشکلات منابع بانک‌ها باشد و از نرخ سود بانکی بالا دل بکند.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: نظام بانکی ما برای رقابت با بانک‌های خارجی باید دچار تغییراتی بزرگ شود. یکی از ملزومات این امر بالا رفتن شفافیت بانک‌های ما است. در بازار‌های جهانی، صورت‌های مالی بانک‌ها از شفافیتی به‌مراتب بیشتر از بانک‌های داخلی ما برخوردار است. ایوبی ادامه داد: ما اکنون تعداد زیادی بانک بزرگ و کوچک داریم که گاهی این بانک‌های بزرگ هم از نظر سابقه و ابعاد بوروکراتیک و شعب بزرگ به نظر می‌رسند. در رقابت با بانک‌های خارجی چنین ساختار خشکی پاسخگو نیست و این بانک‌های متفرق نمی‌توانند به‌تنهایی در یک فضای رقابتی دوام بیاورند. پس راه‌حل این است که این بانک‌ها با یکدیگر ادغام شوند و چند بانک بزرگ و قوی ایرانی را برای رقابت با خارجی‌ها تشکیل دهند.

از حرف تا عمل مسئولان

دکتر محمد کهن‌دژ، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: برای ورود بانک‌های خارجی به ایران تبلیغات زیادی می‌شود اما معلوم نیست که دولت تا چه اندازه در این باره جدی است؟ من تا علائمی جدی از حضور بانک‌های خارجی در اظهارات و عملکرد مسئولان نبینم، این مسئله را بعید می‌دانم. وی افزود: تفکر حاکم بر بانک مرکزی و نظام بانکی کشور، تفکری ضد رقابت و حمایتی است و تا زمانی که این تفکر کنار نرود، نمی‌توان از حضور جدی بانک‌های خارجی در ایران سخن گفت.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: در صورت حضور بانک‌های خارجی در ایران این طور تصور نکنید که بانک‌های بزرگ و مطرح عرصه‌های جهانی به ایران وارد خواهند شد. این بانک‌های بزرگ در اقتصادهای بسته‌ای مانند ایران که همه سرنخ‌ها به دست دولت است و این دولت است که مسیر نظام بانکی را ریل‌گذاری می‌کند و بانک مرکزی‌اش، نماینده تام‌الاختیار دولت در این بخش است، حضور نمی‌یابند. ما در بهترین حالت تنها می‌توانیم شاهد حضور بانک‌های کوچک خارجی و بانک‌های دست چندم اروپایی باشیم.

وی ادامه داد: اگر به راستی بانک مرکزی اراده این را داشته باشد که بخواهد بانک‌های خارجی را وارد ایران کند باید فضای رقابتی آن را فراهم کند و از آمریت در نظام بانکی دست بردارد. در حال حاضر بانک مرکزی به‌عنوان نماینده دولت، در بسیاری از کارهای بانک‌ها دخالت می‌کند. از برداشت شبانه از حساب بانک‌ها گرفته تا دیکته کردن اساسنامه بانک‌ها به‌عنوان اساسنامه نمونه کشور. این رفتارهای قیم‌مآبانه بانک مرکزی، بانک‌های خارجی را از ایران فراری می‌دهد.

وی تأکید کرد: خود بانک‌ها هم باید به فکر باشند. بانک‌های خارجی درصورتی‌که وارد ایران شوند با نرخ سود بالا کار نخواهند کرد و شروع به ارائه تسهیلاتی جذاب به بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی خواهند کرد. در چنین شرایطی بانک‌های ایرانی از دور خارج خواهند شد. بنابراین بانک‌های ما باید پوست اندازی کنند و خود را برای چنین شرایطی آماده کنند.