بال و پر شکسته چکاوک

چند ماه پس از راه‌اندازی سامانه چکاوک، بانک مرکزی هنوز آمارهای جدید چک‌های برگشتی را اعلام نکرده، این در حالی است که به اعتقاد اهالی بازار با رکود حاکم بر اقتصاد کشور، چک‌های برگشتی بیش از گذشته برگشت می‌خورند.
به گزارش «فرصت امروز» بانک مرکزی چند روز پیش آخرین وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی خود را منتشر کرد اما با این حال مانند یک سال گذشته میزان چک‌های برگشتی در آن، به دلیل راه‌اندازی سامانه چکاوک از این آمار حذف شده است، دلیل این امر را هم می‌توان به نابسامانی‌های اجرای چک برگشتی منوط کرد.
در حالی بانک مرکزی توضیح داده که دریافت آمار اسناد مبادله شده و برگشت خورده از دی‌ماه سال گذشته به دلیل اجرایی شدن سامانه انتقال تصویر چک (چکاوک) در کل کشور از طریق اتاق پایاپای امکان‌پذیر نیست و آمار جدیدی منتشر نکرده است که طبق آنچه پیش‌تر احمدی، دبیرکل بانک مرکزی، اعلام کرده در چهار سال حدود 22.7‌میلیون برگ چک برگشت خورده است. میزانی که البته براساس آخرین به روز‌رسانی آماری بانک مرکزی در آذرماه سال 1393 حاکی از برگشت حدود 4.5‌میلیون برگ چک در 9 ماهه ابتدایی سال گذشته بود.

نظم سنتی به هم ریخته است
یکی از فعالان بازار در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: سامانه چکاوک با وجود تبلیغاتی که درباره آن شد، کارایی لازم را ندارد. یکی از وعده‌هایی که مسئولان بانک مرکزی داده بودند کوتاه شدن زمان وصول چک بود اما چکاوک زمان وصول چک را نه تنها کوتاه نکرده بلکه موجب افزایش زمان به چند روز شده است.
وی افزود: دستورالعمل‌های آنها در این زمینه متناقض است و هر روز یک چیزی می‌گویند. مثلا نمی‌گذارند از یک حساب بیش از صد چک وصول شود، در حالی که بسیاری از بازاری‌ها بیش از این میزان در روز گردش چک دارند و به کسب‌و‌کار آنها آسیب وارد می‌شود.
این فعال بازار تاکید کرد: بانک مرکزی باید از یک تیم حرفه‌ای برای راه‌اندازی سامانه چکاوک استفاده می‌کرد. در حال حاضر با خطا و آزمون پیش می‌روند که مشکلات زیادی را برای اهالی بازار به وجود آورده است. خود مسئولان بانک‌ها هم از دست این سیستم و مشکلات آن کلافه‌اند، اما می‌گویند این مشکلات موقتی است و حل می‌شود. البته آنها از دی‌ماه که چکاوک راه افتاده این وعده را می‌دهند اما همچنان مشکلات وجود دارد.
وی اظهار کرد: مشکلات سامانه چکاوک موجب شده کار کردن با چک سخت شود و به همین دلیل کاسب‌های بازار تلاش می‌کنند تا جایی که می‌شود به معاملات نقد بپردازند اما معاملات نقد هم مشکلات خودش را دارد و بسیاری از مشتری‌های قدیمی حاضر نیستند با معامله نقد کار کنند. به طور کلی این مشکلات نظم سنتی چک را در بازار به هم ریخته است.
ریشه مشکلات چک در رکود اقتصادی است
محمود شیرازی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» دراین‌باره گفت: مشکل چک‌های برگشتی بخشی به خاطر شرایط اقتصادی کشور است و بخش دیگر آن مربوط به قوانین و سازوکارهای اجرایی آن است. سامانه چکاوک می‌تواند در اجراییات تفاوت‌هایی را به وجود بیاورد و نظم و انضباطی را حاکم کند اما نمی‌تواند مشکلات ریشه‌ای اقتصاد را که موجب به وجود آمدن چک برگشتی می‌شود برطرف کند.
وی افزود: رکود حاکم بر اقتصاد کشور عمیق است. بسیاری از بخش‌های تولیدی ما تعطیل شده‌اند و بسیاری دیگر فقط در واحدهای خود را باز نگه داشته‌اند و به زحمت هزینه‌های‌شان را تامین می‌کنند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که در چنین شرایطی آمار چک‌های برگشتی کاهش پیدا کند. با توجه به اینکه رکود در سال جاری نسبت به سال‌های قبل عمیق‌تر شده است، حتی انتظار داریم که میزان چک‌های برگشتی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

چکاوک به زمان نیاز دارد
سهراب ثابت قدم؛ کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: به طور کلی چک وسیله معتبری برای دادوستد نیست و همه ارزش آن اعتباری است که خیلی هم معلوم نیست از پشتوانه قوی‌ای برخوردار باشد. در بازار و میان کسبه، چک‌های خوشنام را می‌شناسند و با این شناخت داد و ستد می‌کنند اما در بسیاری از موارد ناشناخته بودن فرد صاحب چک، مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد.
وی افزود: راه‌اندازی هر چیز جدیدی ممکن است مشکلاتی را به وجود بیاورد. چنین سامانه‌ای تا زمانی که زیر بار اجرا نرود، عیب‌های سیستم آن مشخص نمی‌شود بنابراین تبعات آن را باید هم تحمل و هم کنترل کرد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: یکی از مزیت‌های مهم چکاوک امکان شناسایی افراد است. یعنی افراد می‌توانند به‌صورت آنلاین با ارسال پیامک سوابق صادرکننده چک را دریافت کنند و ببینند که آیا فرد بدحسابی هست یا نیست؟ این موضوع در صورت تثبیت می‌تواند بسیاری از مشکلات اهالی بازار را برطرف کند و راه را بر بسیاری از سوءاستفاده‌ها ببندد.