توپ قیمت ارز زیر پای تورم

راه‌اندازی بورس ارز درحالی‌که بانک مرکزی نرخ ارز را به بیش از 3 هزار تومان افزایش داده است و از سوی دیگر ارز آزاد هم در مسیر پرشتاب صعودی قرار گرفته است، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. درحالی‌که پیش از این بانک مرکزی اعلام کرده است قصد دارد تا ارز را تک‌نرخی کند، این سوال مهم در محافل اقتصادی مطرح شده که ارز با چه نرخی تک‌نرخی می‌شود و با چه نرخی در بورس ارز کشف قیمت خواهد شد؟

تورم موتور محرکه قیمت ارز

فرشاد قربانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با اشاره به پیشینه نوسانات قیمت ارز گفت: بازار ارز یکی از بازارهای پرمناقشه‌ای بوده است که در سه دهه گذشته همواره چالش‌های فراوانی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. بررسی سابقه تاریخی تکانه‌های ارزی نشان می‌دهد که در دوران جنگ همزمان با تشدید یا فروکش کردن جنگ، سفته‌بازان با در اختیار گرفتن جریان نقدینگی و بازی با قیمت‌ها نوسانات شدیدی را به این بازار تحمیل کردند به‌گونه‌ای‌که قیمت ارز در دوران جنگ از 17 تومان ابتدای جنگ به 135 تومان افزایش پیدا کرد. این میزان رشد دقیقا به دلیل دستاویز قرار دادن شرایط جنگی کشور توسط دلالان بود.

وی افزود: در دوره‌های بعدی هم این روند پرشتاب ادامه یافت و در سال‌های مختلف همزمان با رشد تورم، قیمت ارز افزایش یافته است. به‌گونه‌ای‌که در سال 76 که سال آغاز به کار دولت هفتم بود ارز حدود 370 تا 400‌تومان قیمت داشت اما در دولت دهم ارز به 4هزار تومان هم رسید و شوک سنگینی را به اقتصاد کشور وارد کرد. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: برای روشن شدن مسئله‌ای ابتدا باید یک سوال کلیدی را طرح کرد و آن این است که چرا قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند؟ در پاسخ باید گفت دو عامل مهم محرک رشد قیمت ارز است، از یک‌سو قیمت ارز با رشد تورم در ارتباط است و از سوی دیگر با سفته‌بازی.

وی ادامه داد: بررسی پیشینه نرخ تورم نشان می‌دهد که در دوره‌هایی که اشاره کردم قیمت تورم هم پابه‌پای قیمت ارز رشد یافته است و به تعبیر دقیق‌تر قیمت ارز پابه‌پای آن رشد کرده است. آمارها نشان می‌دهد که ما در پایان دوران جنگ تورم حدود 30 درصد را شاهد بودیم. یک دهه بعد نرخ تورم 49.5درصدی برای اقتصاد کشور رقم خوردکه البته در پایان دولت ششم تا 23 درصد نیز کاهش پیدا کرد. اما در پایان دولت دهم دوباره نرخ تورم به 31 درصد رسید. بنابراین می‌بینیم که در همه این سال‌ها نرخ تورم یکی از عوامل تحریک‌کننده اصلی قیمت ارز است. بنابراین این انتظار که با راه‌اندازی بورس ارز و قطع دست دلالان نرخ ارز کنترل شود انتظار باطلی است چون این تورم است که نقش اساسی را در رشد قیمت ارز دارد و سفته‌بازی عاملی ثانویه است.

وی در ادامه گفت: اما در کنار تورم شاهد هستیم که سفته‌بازی در قیمت ارز موجب تشدید شرایط و التهاب‌های قیمتی بوده است. در همه دوره‌ها سفته‌بازان نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد قیمت‌ها داشته‌اند. در واقع سفته‌بازی نقش مکمل رشد قیمت دلار را دارد و با استفاده از شرایط حساس اقتصادی کشور اقدام به کسب سود در بازار می‌کند. وی تاکید کرد: این شرایط موجب شده تا پیش‌بینی قیمت ارز برای بخش مولد اقتصاد و برای برنامه‌ریزان اقتصادی کشور دشوار شود.

بانک مرکزی دست از قیمت‌گذاری بردارد

سیروس کرمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: در شرایط فعلی با رفع تحریم‌های اقتصادی گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران خارجی قصد ورود به اقتصاد کشور را دارند. اما یکی از مولفه‌های مهم تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی در کشور نرخ ارز شفاف است. این ساختار دونرخی و دلال‌پرور نمی‌تواند برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب باشد و از موانع مهمی است که قدرت برنامه‌ریزی اقتصادی را از آنها می‌گیرد.

وی اظهار کرد: بورس ارز باید بتواند این نیاز مهم را در اقتصاد کشور برآورده کند و شرایطی را رقم بزند که در آن قیمت ارز برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی باشد. شما به شرایط بودجه‌ای کشور نگاه کنید، همواره یکی از چالش‌های مهم مجلس این است که چه نرخی را باید برای ارز در بودجه در نظر بگیرد. راه‌اندازی بورس ارز می‌تواند این شفافیت را در اختیار همه بخش‌ها قرار بدهد.

وی در پایان گفت: برخی معتقدند که قیمت ارز باید با این سطح از تورم در حدود 4 هزار تومان باشد، با برنامه‌ای که بانک مرکزی برای افزایش قیمت ارز دولتی دارد تصور می‌کنم اگر قرار باشد ارز تک‌نرخی شود در حدود 3700 تا 3800 تومان باشد. اما کشف قیمت نرخ ارز در بورس بستگی به شرایط و فعالان این بازار دارد اما محدوده 4 هزار تومان فرض مثبتی است. البته بانک مرکزی باید توجه داشته باشد که قیمت ارز زمانی می‌تواند در بورس کشف شود که این بانک از مداخلاتش در روند قیمت‌گذاری دست بردارد و این روند قیمت‌گذاری را واقعا به روند عرضه و تقاضا بسپارد.