سوریه گزینه مناسب در سبد تجاری فعالان اقتصادی

شاید باور کردنش آسان نباشد سوریه که جنگ داخلی سختی را بر دوش می‌کشد، بتواند بستر مناسبی برای بازرگانان بخش‌خصوصی باشد. کشوری که تحریم‌های شدیدی را از سوی آمریکا و کشورهای عربی متحمل شد و چشم به ایران دوخت تا وضعیت نامطلوب اقتصاد کشورش را بهبود بخشد و بخش‌خصوصی شاید در حرکتی متفاوت می‌خواهد فرهنگ محافظه‌کارانه‌اش را که از پیشینه دولتی به ارث برده کنار بگذارد و ریسک‌پذیر شود. اگرچه نخستین نمایشگاه دوستی دو کشور در زمستان سال 90 در تهران برگزار شد و در حاشیه برگزاری این نمایشگاه رییس سازمان مناطق آزاد سوریه تشکیل اتاق مشترک ایران و سوریه را به اتاق بازرگانی ایران پیشنهاد داده بود، اما نشست اخیر بخش‌خصوصی دو کشور در اتاق بازرگانی شاید جدی‌ترین گام در جهت پیشبرد مراودات تجاری میان دو کشور باشد، چرا که آمار تجاری دو کشور در سال‌های اخیر چشمگیر نیست. آماری که رقمی کمی بیش از یک میلیارد دلار را نشان می‌دهد. اگرچه حضور بخش‌خصوصی در سوریه که به سختی برای مردمش تامین امنیت می‌کند دشوار به نظر می‌رسد، اما شاید ورود به این بازار مزایایی هم دارد. محمد نقی‌زاده، کارشناس صادرات شرکت شیرین عسل که از سه سال پیش در این کشور حضور دارد، معتقد است حمل‌و‌نقل عمده‌ترین مشکل برای مراودات تجاری میان دو کشور است. او درخصوص اهمیت بازار سوریه به «فرصت امروز» می‌گوید: ایجاد خط کشتیرانی از بندرعباس به این کشور بهترین اتفاق برای بخش‌خصوصی خواهد بود و نباید از این بازار غافل شویم.

تعرفه ترجیحی و واردات بدون گمرکی

به گفته این کارشناس، امنیت در بندرهای لاذقیه و طرطوس حاکم است و نگرانی برای تجار ایرانی وجود ندارد. نقی‌زاده سوریه را عراق دوم می‌نامند و به مزایای این بازار اشاره کرده و ادامه می‌دهد: ما با سوریه تعرفه ترجیحی داریم و اخیرا حقوق گمرکی واردات به این کشور صفر شده است، از طرفی دیگر این مزایا برای ترکیه وجود ندارد و حضور در این بازار برایشان گران تمام می‌شود، به نظر من اینها دلایلی است که می‌تواند سوریه را به نخستین بازار صادراتی ما تبدیل کرده و جایگزین عراق کند.

به گفته وی، کشورهای عربی و به خصوص عربستان هم در این بازار حضور دارند اما از بین رفتن صنایع در این کشور در اثر جنگ، نیازهای سوریه را دوچندان کرده است. اگرچه سوریه خود در تولید صنایع شیرینی دست داشت اما حالا این نیاز را از ایران وارد می‌کند. پایین آمدن ارزش پول این کشور در مقابل دلار از مشکلاتی است که جنگ بر سر راه‌شان گذاشته است. نقی‌زاده ایجاد خط کشتیرانی را برای رشد حجم تجاری ایران با این کشور، ‌یک ضرورت می‌داند، مسئله‌ای که علی کاظمینی، رایزن اقتصادی سفارت ایران در دمشق که به همراه هیات تجاری سوری در هفته گذشته به ایران سفر کرده بود، پیشنهادش را داده بود. به گفته نقی‌زاده تجارت از طریق دریا به صرفه است و یک کیلومتر خط دریایی با یک متر خط زمینی و یک سانتی متر خط‌هوایی برابری می‌کند. 

کارشناس صادرات شرکت توسعه پاینده اگرچه به بازار سوریه نگاه منفی ندارد اما معتقد است توسعه تجارت با این کشور زیرساخت‌هایی نیاز دارد.

به گفته وی، شرکت توسعه پاینده که بخش صادرات محصولات گلرنگ را انجام می‌دهد در بازار سوریه حضور داشته و اگرچه تجربه خوبی ندارد اما آینده این بازار را برای بخش‌خصوصی مطلوب معرفی می‌کند. کریمی به «فرصت‌امروز» می‌گوید: در سوریه گروه‌های مختلفی اعمال نظر می‌کنند، ما در سال گذشته یک کانتینر رب گوجه فرنگی به این کشور ارسال کردیم اما تا زمان ترخیص 9 ماه در گمرک مانده بود؛ چون وزیر اقتصاد شان حتی با وجود جنگ و نیاز داخلی کشورش با واردات موافق نیست. این مسئله باعث می‌شود تا شرکت گلرنگ محصولاتش را از طریق لبنان به سوریه برساند و اگرچه هزینه‌هایش بیشتر شده اما امنیت روند کار تامین می‌شود. کریمی ادامه می‌دهد: سوری‌ها به کالای ایرانی علاقه دارند. بازار آنجا به همه کالاها نیاز دارد و به تازگی مالیات واردات صفر شده است تا بتوانند نیازهای داخلی‌شان را سریع‌تر تامین کنند. ما هم بسیار مایلیم که با شرایط جدید و به خصوص ایجاد خط کشتیرانی که حرفش هست به این کشور صادرات مستقیم داشته باشیم و مطمئنیم بازار خوبی است و نباید این فرصت را از دست دهیم. کارشناس صادرات شرکت توسعه پاینده می‌افزاید: خط کشتیرانی احتمالا به لاذقیه و طرطوس خواهد بود که از جمله مناطق امن در این کشور و در حمایت دولت مرکزی است و برای ما نگرانی وجود ندارد.

قوانین صادرات محور نیست

اگرچه مشاور اتاق بازرگانی در امور سوریه هم مانند این دو فعال بخش‌خصوصی بازار سوریه را مناسب ارزیابی می‌کند، اما نگاه عمیق‌تری بر روابط تجاری دو کشور دارد و معتقد است موانع تجاری ما با سوریه برای بخش‌خصوصی از جایی دیگر سر در می‌آورد. جهانبخش سنجابی شیرازی این موانع را در سه گروه دسته‌بندی کرده و در این‌باره به «فرصت امروز» می‌گوید: برخی از مشکلا ت ما به این برمی‌گردد که عملکرد سه قوه و جهت‌گیری‌های آنها برای صادرات هنوز مشخص نیست و اگرچه در سیاست‌گذاری‌ها صادرات محور است اما در قوانین این‌طور نیست. سنجابی ساختار دولتی را در اقتصاد و ریسک‌پذیر نبودن را دلیل دوم عنوان کرده و ادامه می‌دهد: مانع دیگر این است که ما در حوزه اقتصادی عمدتا مغلوب شعارهایی می‌شویم که گفته‌ایم. مثلا ممکن است ما کشور دوست و برادر باشیم اما تجانس در زمینه زبان، مذهب و فرهنگ نداریم و فقط دولت مرکزی در تعاملات با ایران است. بنابراین نباید اشتباه برداشت کنیم و مراودات ما با این کشور باید مبتنی بر واقعیت باشد.

به گفته وی، خدمات فنی مهندسی، دارو و مواد‌غذایی و همین ساخت صنایع و کارخانه‌ها که به دلیل جنگ تخریب شده‌اند از اصلی‌ترین نیازها در سوریه است.این مشاور اتاق بازرگانی با اشاره به شرایط نامطلوب در منطقه می‌افزاید: نبود زیرساخت‌ها، مجهز نبودن شبکه حمل‌و‌نقل دریایی دلایلی است که با اینکه سوریه می‌تواند بازار بسیار خوبی برای ایران باشد هنوز نتوانسته‌ایم جایگاه مناسب داشته باشیم و با توجه به حجم تجارت سوریه که تقریبا 8 میلیارد دلار است، ما تنها 10 درصد را در اختیار داریم با اینکه مشکلات و موانع زائدی بر سر راهمان است. درصورتی‌که در عراق که مشکلات و موانع ما کمتر است، همین سهم را داریم و این نشان می‌دهد سوریه می‌تواند برای ما بهتر از این باشد. 

به گزارش «فرصت امروز» هم‌اکنون عربستان، ترکیه، اردن و کشورهای عربی در بازار سوریه حضو دارند و البته کمتر کشوری مایل به سرمایه‌گذاری کلان در این کشور است، این توصیه‌ای است که علاوه بر مشاور اتاق بازرگانی هر دو فعال اقتصادی در گفت‌وگوی‌شان با «فرصت امروز» مطرح کردند. اما آنها اعتقاد دارند که شناسایی فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاری را از هم‌اکنون باید شروع کرد چرا که با ثبات در سوریه و فضایی که پس از تحریم‌ها برای ایران فراهم خواهد شد، با نگاه مثبتی که دولت مرکزی این کشور به ایران دارد، سوریه می‌تواند برای سرمایه‌گذاری یکی از بهترین‌ها باشد.