زمین میراثی برای نسل آینده

از دیرباز نگاه‌های متفاوتی به زمین وجود داشته است؛ برخی آن را میراثی برای نسل آینده و عده‌ای امانتی در دست نسل حاضر می‌دانند اما در هر صورت کسی نمی‌تواند نسبت به حال و آینده زمین بی‌تفاوت باشد.با رشد فرهنگ و تمدن در اکثر نقاط دنیا، گروه‌های متعددی به دوستداران محیط‌زیست می‌پیوندند و هرچه دوستداران محیط‌زیست و زمین فزونی می‌یابد، نگرانی نسبت به مصرف وسایلی که ماندگاری زیادی در محیط‌زیست دارند، بیشتر می‌شود. در کنار تلاش برای تولید محصولات بادوام و کیفیت، تلاش‌های گسترده‌ای برای زیست تخریب‌پذیر بودن محصولات یک یا چندبار مصرف در دنیا صورت گرفته است. یکی از معضلات قرن حاضر توسعه مصرف پلاستیک‌ها و اثرات زیانبار و عمر طولانی آنهاست، زیرا علاوه بر نازیباساختن منظر طبیعت باعث لطمات جبران‌ناپذیری به حیات وحش و زمین می‌شوند.

دوستداران محیط‌زیست در دنیا راه‌های مختلفی را برای حل این معضل تجربه کرده و مورد مطالعه قرار داده‌اند که ازجمله آنها استفاده از پاکت‌های کاغذی و جایگزین کردن آن با کیسه‌های پلاستیکی است. اما دوستداران محیط‌زیست خیلی زود متوجه این موضوع شدند که در صورت استفاده فراگیر از این نوع پاکت‌ها، باید به زودی شاهد قطع درختان و نابودی جنگل‌ها باشند و به نوعی دیگر محیط‌زیست و سلامتی حیات‌وحش و انسان را مورد مخاطره قرار دهند.

برای تولید ظروف یکبار مصرف، یکی از راه‌هایی که مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفت استفاده از محصولات گیاهی به جای محصولات پلیمری با استفاده از نشاسته یا گندم بود اما این روش نیز معضلات جدید و جدی را به دنبال داشته است ازجمله اینکه بخشی از زمین و صنعت کشاورزی به جای تامین تغذیه بشر باید در اختیار تامین خوراک این صنایع قرار گیرد و از طرفی این محصولات پس از مصرف، منبع تغذیه مناسبی برای حشرات و جوندگان موذی در شهرها خواهند بود و تخریب‌پذیر بودن آنها تنها در شرایط کامپوست میسر است و از سوی دیگر ترغیب کردن مصرف‌کنندگان با صرف هزینه‌ای بالغ بر سه برابر معمول، کار سخت و غیرممکنی است.

در سال 1990 در کشور کانادا به این نتیجه رسیدند که نمی‌توان مصرف روزافزون استفاده از پلیمر و مزایای سبکی، ارزانی و نگهداری ساده آن را نادیده گرفت بنابراین برای محصولات یک یا چند بار مصرف باید روشی را یافت که بتوان عمر پلاستیک‌ها را در طبیعت به شدت کاهش داد. این امر عامل دستیابی به تکنولوژی زیست تجزیه‌پذیری اکسیداسیونی (Oxo Bio Degradable) شد. در این روش با افزودن کاتالیزوری خاص، پس از یک دوره عمر مفید، پلاستیک به سرعت تخریب و پس از تجزیه مولکولی به کود گیاهی تبدیل می‌شود. از مزایای عمده این نوع پلاستیک‌ها عبارتند از قیمت مناسب، تخریب‌پذیر بودن در معرض نور آفتاب یا اکسیژن بدون نیاز به کامپوست (دفن زیر خاک)، استحکام کافی و قابل بازیافت بودن در مدت عمر مفید. در کشور ما که یکی از تولیدکنندگان عمده پلیمر دنیاست، استفاده از این نوع مواد و تولید پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر، راهکار بسیار مناسبی برای حفاظت از محیط‌زیست و سلامت حیات‌وحش و انسان به شمار می‌رود.

برتری این تکنولوژی بر کیسه‌های گیاهی زمانی هویدا می‌شود که به یاد داشته باشیم کشورمان هنوز بی‌نیاز از واردات ذرت برای خوراک انسان و حیوان نیست و خروج ارز برای واردات ذرت جهت تولید ظروف و پاکت گیاهی، نادیده گرفتن منافع ملی و وجود مجتمع‌های پتروشیمی در ایران است. نقش رسانه‌ها در ترغیب مصرف‌کننده‌ها جهت صرف هزینه‌ای بالغ بر 20درصد حد معمول برای حفظ زمین و سلامت موجودات آن، چه در حال و چه در آینده بسیار پررنگ است. صنایع مختلف می‌تواند در بسته‌بندی محصولات خود از این نوع محصول استفاده کرده و در حفاظت و سلامت جامعه پیشرو باشند.

ما هر روز تعداد زیادی کیسه‌های پلاستیکی را وارد منزل کرده و سپس خارج می‌کنیم،اگر نسبت به سرنوشت زمین و سلامت نسل‌های بعدی بی‌تفاوت نباشیم با صرف هزینه‌ای ناچیز و استفاده از کیسه‌های زیست‌ تخریب‌پذیر، به چشم قلکی برای آیندگان می‌نگریم. سال‌هاست بخش عمده‌ای از صنایع و فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشورهای مختلف از این نوع محصول استفاده می‌کنند و حتی در کشورهایی همچون ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز الزام قانونی برای استفاده از این نوع پلاستیک‌ها وضع شده است. به امید آنکه سال 94، سال برداشتن بار سنگین آلودگی‌ها و ناپاکی‌ها از شانه‌های خاک پاک کشور عزیزمان ایران باشد و زمین‌مان برای همیشه پاک و چمنزار آرزوهای‌مان سرسبز بماند.

* کارشناس ارشد مهندسی صنایع(مدیریت سیستم بهره وری)