سه گانه FATF، پولشویی و تحریم بانکی در فوتبال ایران

شاید بسیاری تصور کنند مشکل حال حاضر فوتبال ایران، پول است، اما شواهد نشان می دهد این FATF است که دست و پای مدیران فوتبال ایران را بسته است. پس از آنکه ارتباط نظام بانکی ایران به واسطه تحریم های سرسختانه آمریکا در یکی دو سال گذشته قطع شده، تنها راه باقیمانده پیش روی مدیران فوتبالی برای پرداخت دستمزد مربیان خارجی خود، حواله پول از طریق صرافی ها و یا انتقال از حساب شخص سوم بوده است. این راه در یکی دو مورد توانست مشکل کوتاه مدت دستمزد مربیان خارجی را در فوتبال ایران حل کند، اما حالا همین مسیر نیز مسدود شده است و FATF و قوانین مبارزه با پولشویی در اغلب کشورهای اروپایی اجازه نمی دهد این کورسوی موقت نیز راه چاره ای برای ادامه فعالیت مربیان خارجی حاضر در فوتبال ایران باشد.

شاید فوتبال بهترین پنجره برای افکار عمومی ایران است تا از این دریچه به ماجرای FATF و بحث و جدل ها درباره لزوم پیوستن یا نپیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی بیندیشند؛ چنانکه وقایع چند هفته اخیر می تواند ملموس ترین تبعات و پیامدهای عدم تصویب FATF را در زمین فوتبال و در میدانی که اصولا سیاست از فوتبال جداست، نشان دهد.

پروسه خروج مربیان خارجی از فوتبال ایران

در چند هفته گذشته، سیکل خروج مربیان خارجی شاغل در فوتبال ایران شدت گرفته است. ابتدا برانکو مربی سابق پرسپولیس بود که پس از سه سال درخشان در فوتبال ایران، به خاطر مسائل مالی و دیرکرد در دریافت مطالباتش از پرسپولیس جدا شد و سپس شکایتش را به فیفا برد.

مارک ویلموتس دومین نفری بود که در این مسیر قرار گرفت و بنا به گفته های مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال، حتی تا پیش از بازی با عراق در مقدماتی جام جهانی قطر، درخواست فسخ قرارداد خود را مطرح کرد. آن همه شور و شوق ویلموتس در ابتدای حضور در ایران و سپس تصمیم ناگهانی این مرد بلژیکی برای فسخ قراردادش، فوتبال ملی ایران را در شوکی بزرگ فرو برد. این درحالی بود که تیم ملی فوتبال با ویلموتس، نتایج خوبی هم به دست نیاورده و با دو باخت متوالی به بحرین و عراق در خطر حذف از جام جهانی 2022 قرار گرفته است.

پس از ویلموتس نیز این مصطفی دنیزلی بود که البته در نهایت تفاهم با مدیران تراکتورسازی، فوتبال ایران را ترک کرد. هرچند شنیده ها حکایت از آن دارد که مشکل دنیزلی پول نبوده است و او به واسطه تمکن مالی مالک تراکتورسازی، مطالبات خود را کمال و تمام دریافت کرده است. در واقع، این مسائل فوتبالی بود که باعث جدایی دوباره مصطفی پاشا از فوتبال ایران شد، چه آنکه او در چند هفته قبل بارها از بی صبری هواداران تراکتورسازی شگوه کرده و آنها را به شکیبایی در ادامه راه لیگ برتر دعوت کرده بود. البته تفاوت دنیزلی با بقیه مربیانی که فوتبال ایران را ترک کرده اند، به ارتباط نظام بانکی ترکیه با ایران برمی گردد. فدراسیون فوتبال ایران هم از همین مسیر، قسط اول ویلموتس را پرداخت کرده بود و مدیران استقلال نیز به استراماچونی پیشنهاد داده بودند تا برای دریافت دستمزدش، یک حساب بانکی در ترکیه باز کند.

اما آنچه مسئله خروج مربیان خارجی شاغل در فوتبال ایران را حسابی بغرنج کرد و به طور گسترده در رسانه های اروپایی بازتاب داد، آندره استراماچونی، مربی باشگاه آبی پوش پایتخت بود که در ابتدای این هفته و به ناگهان قرارداد خود با استقلال را به صورت یک طرفه فسخ کرد و چمدانش را بست و به ایتالیا رفت.

به گفته وکلای استراماچونی، واریز دستمزد این مربی از حسابی به غیر از حساب ارزی باشگاه استقلال، منجر به مسدودشدن حساب او در ایتالیا شده و همین اتفاق استراماچونی را حسابی عصبانی کرده است. رسانه های ایتالیایی اعلام کرده اند که وی به دلیل واریز مبالغی از حساب های ناشناس به پولشویی در ایتالیا متهم شده است. از آنجایی که ایتالیا عضو FATF است، پرداخت های باشگاه استقلال با منشأ نامشخص به حساب بانکی استراماچونی از نگاه بانک های اروپایی، پولشویی تلقی شده و همین امر باعث بلوکه شدن حساب بانکی استراماچونی در ایتالیا نیز شد.

البته به نظر می رسد مشکل استراماچونی آنچنان که تصور می شود، پول نیست و این مربی خوش پوش ایتالیایی با دست اندازهایی می توانست به دستمزد خود برسد، اما گمانه زنی ها حکایت از آن دارد که استراماچونی از این مسئله قصد بهره برداری دارد و می خواهد قرارداد دوساله خود با باشگاه استقلال را یک ساله کند. او به مدیران استقلال نیز تا میانه این هفته فرصت داده و به هواداران آبی گفته اگر مشکلات حل شود همین فردا به ایران بازخواهد گشت.

البته این پیشامد در کمین مدیران باشگاه پرسپولیس هم است و همچون آتشی زیر خاکستر می تواند گابریل کالدرون، مربی آرژانتیتی ارتش سرخ را همانند همتای آبی خود به تصمیمی مشابه وادارد، کمااینکه او تا دی ماه به مدیران پرسپولیس فرصت داده تا مشکل دستمزد او را حل کنند.

ایران، FATF، فرصت آخر و دیگران

شاید در ابتدا همه این مسائل، فوتبالی به نظر بیاید و پرداختن آن در یک روزنامه اقتصادی عجیب بیاید، اما در زیر لوای این بحران فوتبالی، مسائل بانکی قرار دارد و FATF و قوانین مبارزه با پولشویی و تحریم بانکی، سد راه فوتبال باشگاهی و ملی ایران شده و به پروسه خروج مربیان خارجی شاغل در فوتبال ایران انجامیده است. همه اینها بار دیگر لزوم پیوستن ایران به FATF را گوشزد می کند تا از آخرین مهلت داده شده به ایران از سوی این نهاد بین المللی بتوان نهایت استفاده را برد.

حوالی مهرماه بود که گروه ویژه اقدام مالی در آخرین نشست خود در پاریس، بار دیگر و برای ششمین بار در سال های گذشته، فرصتی دوباره به ایران داد تا با تصویب قوانین مرتبط با کنوانسیون های تامین مالی تروریسم و پالرمو، در فهرست سیاه اقدامات متقابل قرار نگیرد. طبق بیانیه گروه ویژه اقدام مالی، اگر ایران تا فوریه ۲۰۲۰ یعنی کمتر از دو ماه دیگر، این دو قانون را تصویب نکند، FATF به طور کامل تعلیق ایران از اقدامات متقابل را منتفی خواهد کرد.

از سال 2016 بود که ماجرای ایران با گروه ویژه اقدام مالی وارد فصل تازه ای شد. تا پیش از این تاریخ، کشورهای ایران و کره شمالی به عنوان کشورهای خطرناک در گروه ویژه اقدام مالی شناخته می شدند، اما تصویب قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم در مجلس و تایید آن توسط شورای نگهبان، اتفاق مثبتی بود که باعث شد اقدامات متقابل علیه ایران برای مدت یک سال به حالت تعلیق درآید. این روند در چند سال گذشته هم ادامه داشت و ایران در فواصل زمانی مختلف توانست برای خود زمان بخرد، تا اینکه امسال و در دو گزارش اخیر، هشدارهایی به ایران از سوی FATFداده شد.

براساس بیانیه ای که گروه ویژه اقدام مالی در آخرین نشست خود در پاریس منتشر کرد، اگر ایران تا پیش از فوریه ۲۰۲۰، کنوانسیون های پالرمو و تامین مالی تروریسم را مطابق استانداردهای FATF به قانون درنیاورد، کارگروه ویژه اقدام مالی، تعلیق ایران از اقدامات متقابل را لغو خواهد کرد و به تمامی اعضا و حوزه های حقوقی اش اعلام خواهد کرد که اقدامات تقابلی موثر را مطابق توصیه شماره ۱۹ اعمال کنند. در توصیه شماره ۱۹، اقدامات متقابل علیه کشورهای پرریسک توسط گروه ویژه اقدام مالی شرح داده شده است؛ اقداماتی که در صورت اعمال آن، یک مانع تجاری و بانکی سخت برای ایران به وجود می آید.

این ضرب الاجل در حالی است که ایران هم اکنون نیز به علت تحریم های آمریکا، در تنگناهای شدید مالی به سر می برد و تنگ تر شدن حلقه مالی، فرصت همکاری مالی کشورهای دوست با ایران را هم از میان خواهد برد. هم اکنون حضور ایران در فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی معلق مانده و FATF تا دو ماه دیگر در انتظار تصمیم ایران نشسته است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com