کسری بودجه زمانی بهوجود میآید که تقاضا برای هزینههای دولتی از درآمد دولت پیشی بگیرد و با سرعت زیادی افزایش یابد. در این شرایط دولت وادار به استقراض از بانکها برای جبران کسری بودجه میشود.
کسری بودجه دولت
سیاست بودجهای نقشی حیاتی در ثبات اقتصاد کلان، کاهش فقر، توزیع عادلانه درآمد و رشد پایدار ایفا میکند. اگر میزان کسری بودجه دولت عدد بزرگی را نشان دهد، میتواند به مشکلات بزرگ اقتصادی در یک کشور بینجامد. این مطالعه به ارزیابی پایداری کسری بودجه بین سالهای 1960 تا 2010 در کشور آفریقایی غنا میپردازد.
دلایل و شاخصههای رشد کسری بودجه
در کل، تغییرات در کسری بودجه به تغییرات در هزینههای دولت یا درآمد مالیاتی یا هر دو باز میگردد. دولت از راه معاملات روزانه و اقلام سرمایهای در قالب مالیات یا سود درآمد کسب میکند. از دیگر سو، دولت برای فعالیتهای روزانه و اقلام سرمایهای مثل هزینههای اداری، وامها و پاداشها هزینه میدهد. بنابراین کسری بودجه وقتی هزینههای دولت از درآمدهایش سبقت بگیرد، افزایش مییابد. در مورد غنا ارزش انباشته کسریهای گذشته استقراض را افزایش میدهد که بازپرداخت هر دوی اینها با سود، هزینه زیادی را برای کشور دارد.
تاثیر ارتباط درآمد و هزینه بر کسری بودجه
برای اینکه این تاثیر مشخص شود از یک روش تعیین میزان کسری بودجه پایدار برای چک کردن اینکه آیا درآمد دولت و هزینهها با هم همسویی دارند یا خیر، استفاده شد که در نهایت مشخص شد ارتباط اقتصادی بلندمدت و مهمی میان این دو متغیر وجود دارد. ارتباط این دو متغیر میتواند رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد.
پایداری کسری بودجه
داشتن سیاست مالی درست اساس ثبات اقتصاد کلان و رشد پایدار است؛ هدفی که بسیاری از کشورهای دارای بازارهای نوظهور از جمله غنا به دنبال آن هستند. اما میزان کسری بودجه و راههای برونرفت از آن محدودیتهای مالی یک کشور را مشخص میکند. در این شرایط، کسری بودجه پایدار به فاکتور مهمی تبدیل میشود که مقامات کشور باید برای رفع مشکل به آن توجه داشته باشند. توانایی دولت در استقراض دقیقا براساس میزان توانایی آن در بازپرداخت تعیین میشود، درست مثل یک فرد معمولی. این بدان معنا است که هر چه بدهی بیشتر شود، میزان بازپرداخت در آینده هم بیشتر میشود.
متغیرهای مورد بررسی برای غنا
متغیرهای اصلی به کار برده شده در این مطالعه شامل درآمد دولت، هزینههای دولت و نرخ واقعی تولید ناخالص ملی میشود.
-1 درآمد دولت تمام پولهایی است که از منابع خارج از دولت نصیب دولت میشود. این پول شامل مالیات، بازپرداخت وام، درآمد مستقیم، سودها و پاداشهای به دست آمده در سطح منطقهای و خارجی است.
-2 هزینههای دولت همان اعتباراتی است که مقامات دولتی خرج کالاها و خدمات میکنند. این اعتبارات میتواند در بخشهایی چون راهداری، سلامت، اداری و امنیتی خرج شود. یارانهها، پاداشها و وامها نیز در این دسته قرار میگیرند.
-3 تولید ناخالص ملی واقعی به میزان تغییرات یک محصول در یک اقتصاد در دورههای زمانی مشخص گفته میشود که با ارزشگذاری بر محصولات و خدمات با یک قیمت ثابت مورد سنجش قرار میگیرد. بنابراین این شاخص ارزش نهایی کالاها و خدمات تولید شده در یک سال مشخص در شرایط ثابت قیمتی را میسنجد.
این متغیرها به این مطالعه ارتباط پیدا میکنند چون تغییرات در هزینهها یا درآمدهای دولتی به تغییرات در کسری مالی میانجامد. بهعنوان نمونه افزایش سریع در هزینههای دولتی همراه با کاهش در درآمد مالیاتی باعث تداوم در کسری بودجه میشود.
و نتیجه اینکه تجزیه و تحلیل پایداری در کسری بودجه دولت را قادر میسازد استقراضها را بدون نیاز به تصحیحهای اساسی در بودجه در آینده مدیریت کند. این امر مانع تداوم یافتن استقراضها و در نتیجه پرداخت سودهای کلان و همیشگی بابت آنها میشود. همچنین مطالعات و تستهای گوناگون در این مطالعه نشان داد هزینه و درآمد دو متغیر درهمتنیده هستند.
بنابراین ارزشهای گذشته و حال حاضر درآمد دولت اطلاعات مهمی را در جهت پیشبینی ارزشهای آینده هزینهها به دست میدهد. مطالعات کسری بودجه در غنا نشان داد تقریبا 80درصد تغییرات در هزینههای دولتی در این کشور به واسطه تغییرات در درآمدها توضیح داده میشود. در مجموع آنچه در این مطالعه در غنا ثابت شده اینکه درآمد و هزینه دولت ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و پیشی گرفتن هر یک از دیگری در ایجاد کسری یا فراوانی بودجه و عمیقتر شدن آن تاثیرگذار بوده است. در طول سالهای مورد مطالعه غنا پایداری کسری بودجه را تجربه و کاهش در رشد اقتصاد را تحمل کرده است.