اقتصاد جهانی در آستانه هشدار

هشت سال پس از بحران مالی جهانی، دنیا با یک تصویری ناخوشایند از شرایط اقتصادی مواجه شده‌ است.مسئله اینجاست که وضعیت اقتصادی جهان هنوز دچار ضعفی جدی‌ است و راه‌حل و کمک فوری‌ای هم برای مواجهه با مشکلات اقتصادی که دنیا در حال دست و پنجه نرم کردن با آنهاست، وجود ندارد. سیر نزولی ارزش بازار سهام و سیاست نرخ بهره منفی از جمله مواردی است که به کاهش سرعت رشد بازارهای در حال ظهور افزوده و نگرانی‌های بیشتری را نسبت به شرایط اقتصادی ایجاد کرده است. در این میان بانک‌های تجاری، به‌خصوص بانک‌های اروپایی، دوباره به موضوعی برای نگرانی تبدیل شده‌اند.

بانک‌ها مرکز اصلی بحران مالی سال‌های 2007 تا 2009 در دنیا بودند. این بحران از طریق اعطای وام‌های بیش از حد به صاحبان خانه‌ها با اعتبارهای پایین و متزلزل در آمریکا شروع شد و سپس تمام دنیا را در بر گرفت.نرخ بیکاری در بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا پایین است (برای مثال 4.9‌درصد در آمریکا و 4.5‌درصد در آلمان) و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است رشد اقتصادی از 3.1‌درصد سال گذشته به 3.4‌درصد در سال جاری افزایش پیدا خواهد کرد اما این میزان هنوز پایین‌تر از رشد اقتصادی 5.1‌درصدی در سال 2007 پیش از بحران اقتصادی است.

تصویر ناخوشایندی که دنیا با آن روبه‌رو است آن است که روند کاهشی سرعت رشد اقتصادی ممکن است همچنان ادامه داشته باشد و آشفتگی اخیر در بازار اقتصاد جهانی می‌تواند بیشتر از یک نوسان معمولی باشد. اریک لاسسلز، اقتصاددان ارشد شرکت تحقــیقات و سرمــایه‌گذاری  RBC Global Asset Management می‌گوید: «دنیا بدتر از آن چیزی است که شش ماه پیش بود و پیش‌بینی‌ها خبر از رشد اقتصادی ندارد.»

از جمله مشکلاتی که دنیا درحال حاضر با آن روبه‌رو است می‌توان به شرایط چین اشاره کرد. کاهش سرعت رشد اقتصادی چین می‌تواند خطر از هم پاشیدن ستون رشد اقتصاد جهانی را در پی داشته باشد. کاهش تقاضا برای مواد خام در این کشور، به تولید‌کنندگان نفت و فلز در سایر کشورها فشار وارد می‌کند.برای مثال کشور روسیه که صادر‌کننده انرژی است، در حال حاضر دچار بحران اقتصادی است.

شـــرکت آلمـــانی اتومبیل‌ســازی  Daimler در سال گذشته، سود عملیاتی بالایی بالغ بر 13.8‌میلیارد دلار کسب کرد که یکی از دلایل اصلی آن رشد 41‌درصدی فروش این شرکت در چین بود اما با این حال ارزش سهام Daimler پس از آنکه اعلام کرد در سال 2016 به دنبال ایجاد سود زیاد نیست و اینکه فعالیت کمتری در چین خواهد داشت با کاهش روبه‌رو شد. دیتر زدچه، مدیر عامل این شرکت هشدار داده بود در شرایط کنونی و رشد اقتصادی محدود خطرات بیشتر از فرصت‌هاست.

بازارهای اقتصادی در حال ظهور

پول در حال خارج شدن از بازارهای برزیل، روسیه، آفریقای‌جنوبی و ترکیه است. سرمایه‌گذاران در سال 2015، 735‌میلیارد دلار سرمایه از این کشورها خارج کرده‌اند. بانک‌های مرکزی زیر نظر دولت آمریکا در مقابله با رکود جهانی، نرخ بهره را کاهش داده و پول بیشتری چاپ و وارد بازار کرده بودند. با این کار سرمایه‌گذاران را ترغیب کرده بودند برای کسب سود بیشتر، به جای آنکه پول خود را در بانک نگه دارند، در بازارهای در حال ظهور سرمایه‌گذاری کنند.

اما در حال حاضر دولت آمریکا به دنبال بالا بردن نرخ بهره است و این سبب می‌شود سرمایه‌گذاران سرمایه‌های خود را از بازارها جمع کرده و دوباره در بانک بگذارند. این مسئله سبب افت رشد بازارهای در حال ظهور و کاهش نقدینگی در این بازارها می‌شود. کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول نسبت به خارج شدن سرمایه از بازارهای در حال ظهور و بازگشت‌شان به بازارهای توسعه‌یافته هشدار داده است.

در عین حال دومین ستون اقتصادی دنیا پس از چین، یعنی آمریکا هم دچار نشانه‌های ضعف شده است.ممکن است این کشور هنوز در وضعیت رکود نباشد اما رشد اقتصادی این کشور و میزان تولید کارخانجات آن نیز با کاهش روبه‌رو بوده است. با آنکه نرخ بیکاری در آمریکا پایین آمده، اما دستمزدها با افزایش روبه‌رو نبوده و شرکت‌ها در مقابل بحران اقتصادی دچار مشکل شده‌اند.

یکی از عوارضی که پیش‌بینی می‌شود بالابردن نرخ بهره در آمریکا در پی داشته باشد، بالارفتن ارزش دلار است.این رشد ارزش دلار، صادرکنندگان را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد و به همین دلیل ممکن است آمریکا دوباره خیلی زود نرخ بهره را کاهش دهد.