بخش خصوصی یک گام به صادرات نفت خام نزدیک شد

دولت دهم فرصت صادرات نفت خام را به بخش خصوصی داد اما هرگز این فرصت عملیاتی نشد. حال دولت یازدهم در برابر اصرار این بخش در بحبوحه پرداخت بدهی کلان زنجانی، وزیر نفت از تمایل این بخش استقبال می‌کند تا فعالان این بخش به تحقق رویای‌شان به منظور اثبات توانمندی‌شان یک گام نزدیک‌تر شوند. بیژن زنگنه، وزیر نفت، در گفت‌وگوی روز گذشته خود با رادیو اعلام کرد: بخش خصوصی توانمند در صورت تمایل می‌تواند نسبت به صادرات نفت خام همانند فرآورده‌های نفتی ورود کند به شرطی که توانمندی مالی این بخش احراز شود چرا که بخش خصوصی در صادرات فرآورده‌های نفتی حضور دارد و می‌تواند در صادرات نفت خام و میعانات گازی نیز ورود کند. 

پیشنهاد صادرات نفت‌خام توسط بخش‌خصوصی آن هم به میزان 20درصد به پیش از تحریم برمی‌گردد که تلاش‌های این بخش به توافق مشترک وزارت نفت، بانک مرکزی و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی منجر شد. این توافق فصل جدیدی از فعالیت بخش‌خصوصی در صنعت نفت را آغاز کرد که ماحصل آن تشکیل کنسرسیومی با حضور 70 شرکت بود. در سال آخر دولت دهم اگرچه فعالان بخش‌خصوصی موفق نشدند محموله‌ نفت‌خام را صادر کنند، اما صندوق بازنشستگی نفت و شستا محموله‌های سبکی را صادر کردند که همراه با موفقیت و شکست بود. بخش خصوصی اگرچه در نهایت نفت خام را به مشتری خارجی خود فروخت اما هرگز موفق نشد آن را به مشتری خود تحویل دهد و ناکام ماند.

حال با پرداخت بدهی بزرگ‌ترین بدهکار نفتی، امیدها برای ورود بیشتر شده است. فرزان گلچین، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «قطعا اگر این امکان فراهم شود، بخش خصوصی فعال در این زمینه تمایل جدی برای ورود به صادرات نفت خام دارد، اما مسئله اینجاست که آنچه در حرف گفته می‌شود، با آنچه در عمل دیده می‌شود، می‌تواند تفاوت داشته باشد. با این حال امیدواریم نظر وزیر نفت در عمل توسط کارکنانش رعایت شود تا شاهد مانع‌تراشی از سوی کارکنان نباشیم.»

وی می‌افزاید: «بر اساس توافق با وزارت نفت و عقد قرارداد، بخش خصوصی با خریدار وارد مذاکره می‌شود. مشکل و نگرانی ما تضمین رعایت زمان تحویل کالا است اگر این مشکل حل شود، قطعا ما استقبال خواهیم کرد و خوشحال هستیم که وزیر نفت به حقایقی پی‌برد که برای وی در گذشته دارای اهمیت نبود.»

با استناد به گفته وزیر، بخش خصوصی باید توان مالی برای ورود به صادرات نفت‌خام داشته باشد. بخش خصوصی با حضور حدود 70 شرکت کنسرسیومی برای صادرات نفت‌خام تشکیل داده که می‌تواند این کنسرسیوم تضمین‌کننده مالی باشد. گلچین با تأکید بر اینکه در محموله‌های سبک بخش‌خصوصی راغب توان مالی لازم را دارد، می‌گوید: «در گذشته کنسرسیومی تشکیل شده که مسئول مربوط باید درباره آن پاسخگو باشد، اما ایجاد کنسرسیوم برای صادرات نفت در هر لحظه زمانی امکان‌پذیر است، ما می‌توانیم از کنسرسیوم گذشته و جدید استفاده کنیم.»

وی مــعــتــقــد اسـت بخش‌خصوصی به دلیل شرایط حاکم قدرت ریسک خود را محدود کرده است و حال باید توانمند شود. با این وجود بارها اعلام کرده برای اینکه منابع دولت به خطر نیفتد، همانند خریداران خارجی خریدوفروش‌های اعتباری خواهد کرد و حتی می‌توان از ظرفیت بانک‌های کشور بهره گرفت. البته باید راهکار آن پیش‌بینی شود.

از جمله مشکلات جدی بخش خصوصی برای صادرات نفت‌خام بازگشایی ال سی است. گلچین در این باره می‌گوید: «هنوز مشکل بازگشایی ال سی حل نشده امکان بازگشایی ال سی‌های بک تو بک وجود ندارد و شرایط برای ما سخت است با این حال می‌توان از منابع داخلی استفاده کرد. تشکیل کنسرسیوم می‌تواند مشکل را حل کند اما به دنبال آن هستیم تا برای حضور پرقدرت در این عرصه از بانک‌ها به عنوان شریک نه سرمایه‌گذار در قالب عقود اسلامی استفاده کنیم. بدون شک در این فضا خرید و فروش اعتباری با پشتوانه ضمانت‌نامه بانکی موجب جلب اطمینان دولت است که پول نفت به آنها پس داده می‌شود.»

رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی صراحتا اعلام کرد که زنجانی نماینده بخش خصوصی نبوده و نیست و ساختار بخش‌خصوصی و فعالیت آن تعریف مشخصی دارد.

هـمـچـنـین سیدمحمد حسینی، مدیرعامل گروه جهانی سیرجان گستر و عضو اتحادیه صادرکنندگان فـرآورده‌هـای نـفـتی با تأکید بر اینکه بدون شک بخش‌خصوصی از صادرات نفت استقبال می‌کند، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «اگر وزارت نفت شرایط خرید شرکت‌های خارجی را برای ما نیز مهیا کند و برخورد عادلانه داشته باشد و سخت‌گیری نسبت به بخش خصوصی نداشته باشد، در تامین منابع مالی مشکلی نداریم و صادرات نفت انجام خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه اتفاقات و بدقولی‌هایی را که در صادرات نفت خام در دولت گذشته رخ داد باید فراموش کنیم، می‌افزاید: «شرایط آن زمان خاص و بحرانی بود اما امیدواریم وزیر نفت با نگرش جدید و عادلانه وارد موضوع شود.»

بخش خصوصی برای ورود به صادرات نفت خام بارها پیشنهادات متعددی به دولت داده که در آخرین پیشنهاد از خرید این محموله سخن گفته بود اما با وجود تمامی این پیشنهادات هرگز وزارت نفت، حاضر نشده که در این عرصه به بخش خصوصی فرصت بدهد، حال باید منتظر ماند و دید که این بار چه خواهد شد.