هنر خیابانی دیگر وندالیسم نیست

با وجود اینکه گرافیتی یک فعالیت غیرقانونی و زیرزمینی است، گاهی دولت‌ها برای تمرکز هنر خیابانی در زمان یا نقطه‌ای خاص فستیوال‌هایی برگزار می‌کنند، یا دیوارهایی را برای نقاشی مجاز اعلام می‌کنند تا هنرمندان خیابانی هم بتوانند بدون فعالیت غیرقانونی به هدف‌شان برسند و هنرشان را اجرا کنند. این فستیوال‌ها مخصوص نقطه خاصی از دنیا نیستند و کشورهای مختلف از جمله ایران، تا به حال تجربه‌هایی در این زمینه داشته‌اند و فرصت‌هایی را به شکل مجاز و قانونی به هنرمندان خیابانی داده‌اند.

بزرگ‌ترین فستیوال اروپایی

چندی پیش از 25 تا 27 ژوییه اروپا بزرگ‌ترین فستیوال گرافیتی و هنر خیابانی‌اش را در بریستول اجرا کرد که بیش از 250 هنرمند نقاش در آن حضور داشتند. این هنرمندان از 25 کشور به انگلستان آمده بودند تا به‌صورت زنده روی مساحت زیادی از دیوارهایی که برای‌شان آماده شده بود طراحی کنند و با تصاویری که می‌کشند حرف‌های‌شان را بزنند. 25هزار نفر هم شاهد هنرنمایی آنها بودند و برای دیدن کارهای‌شان در فستیوال شرکت کرده بودند. کسانی که شاید بارها گرافیتی‌ها را روی دیوارهای شهر دیده بودند اما هرگز شاهد روند کشیده شدن یکی از این طرح‌ها نبودند.

جایی برای گرافیتی مجاز

1/3کیلومتر از دیوارهای خیابانی به این فستیوال شهری اختصاص داده شده بود و همزمان فروش آثار هنری هم در کنار آن در جریان بود. بزرگ‌ترین مرکز فروش اسپری برای کشیدن گرافیتی همانجا برپا شده بود و شرکت‌کنندگان می‌توانستند در کنار مشاهده آثار هنری، لوازم مورد نیاز آن را هم تهیه کنند. همچنین در طول این فستیوال یک مکان دیگر برای اجرای طرح‌های گرافیتی براساس استانداردهای شهری مشخص و اعلام شد در شمال رودخانه خیابان گلوچستر کارهای هنری در تمام طول سال 2015 می‌توانند نمایش داده شوند و گرافیتی‌کارها می‌توانند بدون ترس از قانون و بازداشت، روی این دیوار طرح بکشند.

کارگاه‌های گرافیتی

دو روز از این فستیوال به کشیدن طرح‌ها اختصاص داشت و در روز آخر تماشاگران می‌توانستند خانوادگی در محل فستیوال حاضر شوند و گرافیتی‌ها را ببینند. برای کودکان هم کارگاه‌هایی برگزار شد تا چیزی درباره گرافیتی و هنر خیابانی یاد بگیرند. این فستیوال مجانی بود و شرکت‌کنندگان نیازی به خرید بلیت نداشتند. همچنین تعدادی داوطلب امور اجرایی آن را بر عهده داشتند. این هفتمین سال بود که فستیوال اروپایی آپ‌فست برگزار می‌شد. در این فستیوال با فروش آثار هنری، برگزاری کارگاه‌ها و اجرای موسیقی برای کودکانی که خانواده‌های‌شان تحت تاثیر الکل و اعتیاد به آن هستند کمک‌هایی جمع‌آوری می‌شود.

پایان وندالیسم هنر شهری

در اروپا فستیوال‌های زیادی برای اجرای گرافیتی برگزار می‌شود که آ‌پ‌فست بزرگ‌ترین آنهاست. در رومانی از 15 تا 17 سپتامبر گذشته فستیوال دیگری برقرار بود که شهرداری تیمیسوارا با همکاری دانشگاه هنر شهر آن را برگزار کرده بود و برای هنرمندانی از رومانی و کشورهای دیگر اسپری و لوازم کار فراهم شده بود. هدف فستیوال این بود که گرافیتی را به‌عنوان یک هنر جدی و وسیله‌ای برای بیان در فرهنگ عامه شهری ارتقا دهد. همچنین ایجاد قواعدی برای گرافیتی‌کاران و کمک به هنرمندان جوان برای تغییر چهره شهرشان از اهداف دیگر این فستیوال بود. برای همین کارگاه‌ها و بحث‌های آزادی با هنرمندان متخصص همزمان با فستیوال در دانشگاه هنر جریان داشت که شاید همگی یک هدف را دنبال می‌کردند؛ گرافیتی برای زندگی و نمایش هنر و نه برای هرج و مرج و وندالیسم.

فستیوال گرافیتی در ایران هم سابقه دارد. دانشجویان در دانشگاه هنر در سال 91 فستیوال گرافیتی برگزار کردند که یک پشتیبان مالی داشت و برگزار‌کننده اصلی آن دانشجویان بودند. عواید بلیت‌فروشی برای این فستیوال هم به زلزله‌زدگان آذربایجان اهدا شد.