شرکت ملی نفت ورشکسته‌تر می‌شود؟

وزارت نفت از محل صدور اوراق مشارکت گذشته 8/18 هزار میلیارد ریال بابت سررسید اوراق تا پایان مهر ماه سال‌جاری بدهکار بانک‌هاست و با وجود کاهش درآمدهای نفتی از محل فروش نفت‌خام، مجوز انتشار اوراق مشارکت دیگر نه تنها فرصت نیست، بلکه مسیر ورشکسته‌تر شدن اصلی‌ترین شرکت تابع این وزارتخانه را هموار می‌کند. شرکت نفت بدهکارترین شرکت در بحث اوراق مشارکت به سپرده‌گذاران است. در آخرین اوراق مشارکت منتشر شده تنها یک پنجم آن به فروش رسید، زیرا نرخ سود این اوراق پایین است و جذابیتی برای مردم ندارد. از سویی خواب سرمایه ‌در این صنعت بالاست و اگر هر قطعه‌ای به هر دلیلی تامین نشود، ‌فرآیند کار تعطیل می‌شود. نکته اساسی اینجاست که توسعه متوسط میادین در دنیا پنج سال است اما این توسعه در کشور ما سه برابر استاندارد جهانی است. 

به تازگی بانک مرکزی درباره منابع درگیر بانک‌ها بابت بازخرید اوراق مشارکت در وزارت نفت، رقم چهار هزار و ۶۶۰ میلیارد تومان را اعلام کرده است. در این مدت اوراقی که در طول سال ‌جاری سررسید شده‌اند، هزار و ۸۸۰ میلیارد تومان است. در این شرایط مجلس در فصل بودجه به وزارت نفت اجازه داد، با تصویب شورای اقتصاد به منظور سرمایه‌گذاری در طرح‌های نفت و گاز با اولویت میادین مشترک نسبت به انتشار اوراق مشارکت ارزی - ریالی از طریق بازار سرمایه در سقف 50 هزار میلیارد ریال با تضمین بازپرداخت اصل و سود این اوراق از محل تولیدات همان طرح‌ها اقدام کند.

منکر مشکلات میادین مشترک نیستم

منصور معظمی، معاون وزیر در برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «سیاست راهبردی وزارت نفت استفاده حداکثری از منابع میادین مشترک گاز و نفت است، زیرا در صورت عدم برداشت، شریک ما برداشت بیشتری خواهد کرد. به همین دلیل، برای جبران کمبود مشکلات مالی خواستار انتشار اوراق مشارکت شدیم تا بتوانیم در میادین مشترک سرمایه‌گذاری کنیم.»

سهم برداشت ایران از میادین مشترک نفت و گاز بسیار اندک است و نتوانسته در مواجهه با رقبای خود برداشت قابل قبولی داشته باشد. با این وجود، معظمی نظر دیگری دارد و با مثبت تلقی کردن انتشار اوراق جدید به‌عنوان فرصت دوباره به وزارت نفت می‌افزاید: «مشکلاتی را که در مسیر توسعه میادین مشترک نفت و گاز وجود دارد، انکار نمی‌کنم اما این اوراق به وزارت نفت کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری در این حوزه تسریع شود، زیرا پیمانکاران در میادین مشترک حضور دارند و تنها منتظر سرمایه هستند.»

وزارت نفت بدهکار است

نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس با اشاره به اینکه مخالف انتشار هرگونه اوراق مشارکت برای وزارت نفت هستیم، به «فرصت‌امروز» مـی‌گـویـد: «مـعتقدم اوراق مشارکت در شرایط کنونی اقتصاد کشور نباید منتشر شود، زیرا سود و اصل اوراقی که پیش از این منتشر شده، هنوز‌ پرداخت نشده است. رییس‌جمهور و وزرای آینده برای پرداخت سود این اوراق با مشکل جدی مواجه خواهند شد، زیرا باید شبانه‌روز تلاش کنند تا این سود تامین شود.»

وی با اشاره به اینکه اوراق چاپ شده در سال‌جاری هنوز به فروش نرسیده، می‌افزاید: «وزارت نفت بدهی قبلی خود را در این محل پرداخت نکرده‌است. پیشنهاد من این است که این وزارتخانه به دلیل پولدار بودن باید تلاش کند تا از محل درآمدهای خود هزینه مورد نیاز را برای پروژه‌های نفتی تامین کند نه اینکه با نسیه و قرض کار کند. معتقدم نباید مملکت را در قالب اوراق مشارکت به شیوه قرض اداره کرد.»

این در حالی ‌است که فروش اوراق مشارکت اقدام ارزشمندی است. اگر مردم از سیاست‌های اقتصادی دولت آگاه باشند بهترین محل برای سرمایه‌گذاری این اوراق است. در حال حاضر نقدینگی در کشور محدود نیست اما به دلیل مشخص نبودن سیاست‌های دولت، رغبت برای سرمایه‌گذاری در حوزه نفتی بالا نیست.

انتشار اوراق ارزی – ریالی شوخی است

در برابر دیدگاه این نماینده مجلس، سعید لیلاز، کارشناس اقتصاد انتشار اوراق مشارکت را برای حوزه نفتی اقدامی مثبت تلقی می‌کند و به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «اگر این اوراق برای تامین هزینه‌های عمرانی باشد، ‌موثر است. اما سوال اینجاست آیا دولت کفایت لازم را برای بهره‌برداری کافی از این اوراق دارد یا نه، ‌اما از آنجا که پیمانکار اصلی در حوزه نفت، خود دولت است، انتشار آن اقدام موثری خواهد بود.»

وی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به اینکه باید سود انتشار اوراق مشارکت برای مردم جذابیت داشته باشد، ‌می‌افزاید‌: «انتشار اوراق به‌صورت ارزی – ریالی شوخی‌ای بیش نیست زیرا هیچ ایرانی و غیرایرانی به بازپرداخت بدهی ارزی اعتمادی ندارد و از آنجا که سود علی‌الحساب براساس مصوبه کمیسیون اعتباری بانک مرکزی 23 درصد تعیین شده، این سپرده‌گذاری مطمئن است.»

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه انتشار اوراق مشارکت برای تامین بازار سرمایه است، می‌افزاید: «اگر مردم حاضر نیستند در اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کنند، به دلیل نبود اعتماد به دولت است و اگر امروز وزارت نفت موفق نشده، سود این اوراق را بازپرداخت کند، شاید به این دلیل باشد که سرمایه‌گذاری به درستی انجام نشده یا اینکه به جای پرداخت سود در جای دیگری سرمایه‌گذاری صورت گرفته است. عموما در دنیا با صدور اوراق مشارکت جدید، اوراق مشارکت گذشته تسویه می‌شود، البته تنها یکی دو بار در دولت خاتمی اوراق پس داده شد.»

به گفته لیلاز اگر به دلیل ضعف و بی‌کفایتی در توسعه میادین بازپرداخت سود از 5 به 10 تا 15 سال افزایش می‌یابد، ‌باید روند کار اصلاح شود نه اینکه اوراق مشارکت را اقدام مناسبی بدانیم.

برای پرداخت بدهی فرصت گرفتیم

اما در این میان اظهارنظر علی کاردر، معاون مدیرعامل در امور سرمایه‌گذاری و تامین منابع مالی شرکت ملی نفت در نوع خود جالب است. وی با بیان اینکه انتشار اوراق مشارکت فرصت است به شرط اینکه نرخ سود آن تا 2درصد توسط شورای پول و اعتبار افزایش یابد، به «فرصت امروز» می‌گوید: ‌«در بازپرداخت سررسید اوراق نگرانی نداریم و قرار به تمدید است. این اوراق در میادین مشترک زودبازده سرمایه‌گذاری خواهد شد، نه دیربازده.» وی می‌افزاید: «مشکلات در میادین به‌خصوص در بخش دریایی زیاد است و شرکت نفت در آینده شرکت نفتی معتبری خواهد شد و با توجه به فرصت ارائه شده در این زمینه نگرانی وجود ندارد.»