سرعت زیاد احتیاط می‌ خواهد

شاخص بورس تهران طی 16 روز کاری گذشته با 15‌درصد رشد همراه بوده که به‌طور میانگین نشان می‌دهد شاخص بورس روزانه یک درصد رشد داشته است. این رشد شاخص به لحاظ عددی دومین رشد بزرگ تاریخی بورس است که اوج آن به میزان 3 درصد در روز گذشته بوده است. طی 16 روز گذشته اصلی‌ترین عامل رشد بورس، هم به لحاظ عددی و هم به لحاظ روانی، جو مثبتی بوده که صف خرید سهام شرکت‌های خودرویی و تثبیت آن در بورس ایجاد کرده که این فضای روانی به سایر شرکت‌ها نیز سرایت کرده و موجب ایجاد صف خرید و رشد قیمت سهام سایر شرکت‌ها شده است.

این صف‌های خرید و رشدهای قیمت سهام شرکت‌های خودرویی در شرایطی در حال رخ دادن است که این دسته از شرکت‌ها به تازگی صورت‌های مالی 9 ماهه سال 94 را منتشر کرده‌اند و عملکرد آنها طی این مدت با زیان همراه بوده و به لحاظ نقدینگی و بنیادی و ساختار صورت‌های مالی در وضعیت بسیار بدی قرار دارند.یعنی به‌رغم اینکه اطلاعات مالی نامناسبی را گزارش کرده‌اند اما واکنش بازار دقیقا معکوس بوده و شاهد هجوم برای خرید سهام این شرکت‌ها بودیم به‌طوری‌که طی این مدت قیمت سهام این شرکت‌ها بعضاً بین 50 تا 70 درصد رشد کرده است.

طی روزهای گذشته مسئولان بورس با هدف اینکه این جو مثبت در بازار تداوم داشته باشد مانع عرضه سهام توسط سهامداران حقوقی شده بودند و سمت عرضه را محدود کرده بودند. هنگامی که سمت عرضه محدود باشد ولی سمت تقاضا محدودیتی نداشته باشد طبیعتا سمت تقاضا بر عرضه غلبه می‌کند و باعث می‌شود قیمت سهام رشد پیدا کند. به این ترتیب بدون شک تحت هر شرایطی که به لحاظ واقعی تأثیر مثبتی بر روند بورس بگذارد، مانند کاهش نرخ سود بانکی، افزایش قیمت جهانی مواد خام یا انعقاد قراردادهایی میان شرکت‌های ایرانی و خارجی، سطح فعلی قیمت‌ها تماما آن اتفاقات آتی را حتی بیش از آنچه که در بهترین حالت بخواهد اتفاق بیفتد پیشخور کرده است.

به بیان دیگر تقریباً قیمت سهام تمام شرکت‌ها حبابی است. به این معنا که قیمت سهام شرکت‌ها از ارزش بنیادی آنها فاصله معناداری گرفته به بیان عامه نمی‌ارزد. ایجاد حباب به این معنا نیست که این حباب قطعاً باید فردا تخلیه شود، بلکه ممکن است بزرگ‌تر شود و قیمت سهام شرکت‌ها باز هم با رشد همراه باشد. بدون شک اگر هر میزانی بیش از شرایط فعلی قیمت سهام شرکت‌ها رشد کند و حباب متورم‌تر شود آثار تخریبی آن در آینده شدید‌تر خواهد بود.

نمونه واقعی این اتفاق در سال 1392 اتفاق افتاد. یعنی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری و روی کار آمدن دولت جدید، خوش‌بینی‌هایی ایجاد شد که رشد 100 درصدی شاخص کل را طی شش ماه  (تا دی‌ماه 1392) در پی داشت. تا قبل از رشد اخیر شاخص بورس ما طی دو سال حدود 30 درصد افت کرد و یکی از شدید‌ترین رکودهای تاریخی را تجربه کرد. در آن زمان هم بخش عمده‌ای از رشد شاخص مرهون رشد سهام خودرویی‌ها بود. یعنی دقیقا سناریوی دو سال قبل در حال تکرار شدن است. این هیجان فعلی نسبت به قبل سریع‌تر و شدیدتر است، زیرا محدودیت نوسان در سال 1392، حدود 4 درصد بود درحالی‌که امروز 5 درصد شده است و همچنین حجم مبنا نسبت به قبل کاهش پیدا کرده است.

بدون شک این حباب به‌زودی تخلیه خواهد شد. پیشنهادی که به مسئولان بورس می‌توان کرد این است که این بار سهامداران حقوقی را به عرضه نامحدود سهام ترغیب کنند به‌طوری‌که عطش خرید فروکش کند.اگر این کار انجام نشود ممکن است این شرایط مثبت تا چند روز دیگر ادامه پیدا کند اما مدت زیادی ادامه‌دار نخواهد بود و اگر بازار خودش واکنش نشان دهد و شروع به افت کند، بدون شک این افت شدید‌تر خواهد بود و زمانی‌که آغاز شود تمام بازار را دربر خواهد گرفت و به هر نسبتی که قیمت سهام اکثر شرکت‌ها رشد کرده است در آینده افت خواهد کرد و اگر امروز بازار یکدست سبز است در آن زمان یکدست قرمز خواهد شد.

نکته قابل توجه این است که به نظر می‌رسد یک رشد غیر‌منطقی در بازار سهام در حال اتفاق افتادن است و بازار سهام ما به هیچ وجه به اطلاعات واقعی و صورت‌های مالی شرکت‌ها واکنش نشان نمی‌دهد و صرفاً یک رشد غیر‌منطقی سهام اتفاق می‌افتد. اگر این روند ادامه پیدا کند تحلیلگران سرخورده خواهند شد، چراکه می‌بینند برخلاف اطلاعات و صورت‌های مالی شرکت‌ها، قیمت‌ها روند دیگری را در پیش گرفته‌اند و افرادی در این بازار سود می‌کنند که لزوما ممکن است هیچ تحلیلی از بازار و شرکت‌ها نداشته باشند.

کارشناس بازار سهام