اثرگذاری روند طلا و نفت بر بورس‌های جهان

با بررسی قیمت دارایی مالی طلا که به‌عنوان دارایی رقیب بازار سرمایه لحاظ می‌شود و قیمت جهانی نفت که به‌عنوان یک ماده اصلی در بخش تولید اقتصاد کشور تلقی می‌شود، در یک سال گذشته، هر دو کالا در یک روند نزولی به سر بردند و قیمت جهانی طلا و نفت با کاهش مواجه شد. قاعدتا کاهش این دو متغیر و این دو دارایی تاثیرات متفاوتی در بورس‌های مختلف داشته است و اگر به‌صورت کلی به اقتصاد جهان نگاهی بیندازیم، مشاهده می‌شود که کاهش قیمت طلا موجب شد تا این دارایی مالی رقیب بازار سرمایه، با کاهش بازدهی همراه باشد و در نتیجه موجب ورود سرمایه‌گذاران آن به بازارهای سرمایه شود. نفت نیز به‌عنوان یک منبع اولیه تولید، در این مدت با کاهش قیمت همراه شد که این کاهش قیمت موجب کاهش هزینه تولید شرکت‌ها شد. این در حالی است که کاهش هزینه تولید، موجب افزایش سود شرکت‌ها و رونق آنها در بازارهای سرمایه شده است. البته این رونق در نقاط مختلف جهان متفاوت بوده است ولی آمار موجود از فدراسیون جهانی بورس‌ها نشان‌دهنده این است که این اتفاق باعث شده در دو ماه ابتدایی سال‌جاری میلادی ارزش معاملات سهام کشورهای عضو به‌طور متوسط نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزایش 20 درصدی همراه باشد.

ارزش معاملات اوراق قرضه کشورهای عضو فدراسیون بورس‌های جهانی نیز در این مدت با رشد 43 درصدی همراه بوده است. درحالی‌که عرضه‌های اولیه در این بازارها بیش از 30 درصد رشد کرده است. اگر بخواهیم به‌صورت منطقه‌ای بررسی کنیم کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا از این رویدادها تاثیر منفی گرفتند، به‌ویژه کاهش قیمت نفت باعث شد بسیاری از شرکت‌های نفتی و پتروشیمی با زیان همراه شوند. در سه ماه پایانی فصل زمستان، بورس دوبی نزدیک 10 درصد و قطر 8 درصد کاهش داشتند. 

درحالی‌که می‌توان گفت کشورهای منطقه تحت تاثیر تحولات عراق و یونان و مناقشات منطقه‌ای هستند. اما از سوی دیگر، کشورهای آسیای شرقی مثل چین که بزرگ‌ترین وارد‌کننده طلا و نفت در دنیا به شمار می‌روند، از افت قیمت این دو کالا سود زیادی بردند. به‌عنوان نمونه بورس شانگهای در سه ماه فصل پاییز 15 درصد بازدهی را برای خود به ثبت رسانده و با وجود اینکه کشور ژاپن با رکود داخلی مواجه بوده اما این اتفاقات برای این کشور هم خوشایند بود و رشد 12 درصدی را برای شاخص نیکی به ارمغان آورده است. کشورهای مستقل و مشترک‌المنافع تحت تاثیر چالش‌های منطقه بین روسیه و اوکراین قرار گرفتند و روند آنها حالت رفت و برگشتی دارد و رشد چشمگیری نداشتند اما کشورهای اروپایی در یک سال گذشته و در 9 ماه ابتدایی سال 2014 میلادی به دلیل اثرات بحران 2008 میلادی و بدهی‌های دولتی و همچنین سیاست‌های انقباضی به کار برده، رشد چندانی نداشته‌اند اما با توجه به اخباری که در دو ماهه گذشته از این اتحادیه منتشر شده، این اتحادیه در حال خروج از رکود است. 

بورس اتحادیه اروپا در سه ماه فصل زمستان بالغ بر 18 درصد بازدهی مثبت داشته که کاملا نشان‌دهنده خروج از رکود است. بورس نیویورک در یک سال گذشته بازدهی خوبی داشته است و علاوه بر این انتشار آمارهای خوش‌بینانه از وضعیت اشتغال، بهره‌وری و تولیدات صنعتی آمریکا موجب شده که بازدهی واقعی بسیاری از بورس‌های این منطقه با رشد قابل توجهی همراه باشد. طبق پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصاد چین در سال 2015 کند شده و انتظار می‌رود بازدهی بازار این منطقه رشد 2014 میلادی را تکرار نکند و برای اتحادیه اروپا با توجه به اینکه در حال خروج از رکود است انتظار رشد چشمگیری می‌رود. اما برای کشورهایی مثل آمریکا هم با توجه به اینکه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی رشد اقتصادی این کشور را بیش از رشد 2014 میلادی پیش‌بینی کردند انتظار رشد این بازارها نیز دور از دسترس نیست و برای کشورهای منطقه خاورمیانه که به نوسان قیمت نفت و تنش‌های منطقه‌ای بستگی دارد، در صورت افزایش قیمت نفت انتظار می‌رود که بورس‌های این منطقه مانند دوبی، قطر و ایران تاثیرات مثبتی از این قضیه به دست آوردند.

* پژوهشگر واحد تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران